Agendavorming ICT-deskundigheid voor archieven

Op 2 september jongstleden vertegenwoordigde ik Archief 2.0 (ja ja!) bij een gesprek over ICT-deskundigheid voor Archieven. Organisator was Erfgoed Nederland. De aanwezigen waren Jantje Steenhuis (voorzitter van BRAIN), Ma Oeh Pe (Nationaal Archief), Fred van Kan (voorzitter van de KVAN), Jacqueline Slats (Nationaal Archief), Marco de Niet (DEN), Frans Hoving en Romy Jochems (beiden van Erfgoed Nederland) en ondergetekende. Gespreksleider was René Tol van De Baak.In het onderstaande verhaal probeer ik duidelijk aan te geven wat het gesprek aan resultaat opleverde en hoe ik er (soms) persoonlijk over denk. Ik spreek niet voor anderen.Omdat ik deze community vertegenwoordigde wil ik hier in het kort wat dingen noemen die daar over tafel gingen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen en heel relevant voor deze community: als hoogste prioriteit kwam naar voren tijdens de gesprekken:- Gestructureerde uitwisseling- Behoefte aan het delen van kennis en ervaringenDat zijn woorden naar het hart van de waarachtige web 2.nuller. Het is toch een houding die steeds vaker waar te nemen valt binnen de archiefwereld. Het is ook bittere noodzaak, want "we" kunnen het niet afzonderlijk. De problemen zijn te groot, de snelheid waarmee onze werkelijkheid veranderd is te hoog en de dynamiek in de sector is veel te gering om dat allemaal in balans te houden. Samenwerken, maar dan ook daadwerkelijk SAMEN werken is de enige oplossing.Het is daarom ook niet verrassend dat een andere prioriteit als volgt naar voren kwam: het inrichten van een gezamenlijke expertpool. Mensen delen. Dat is een andere vorm van kennis delen. Persoonlijk denk ik dat dat een hele goede manier zou zijn om archieven een duw in de goede richting te geven. Het is vaak lastig om zelf iemand met een bepaalde competentie aan te nemen, zo flexibel zijn de meeste archiefinstellingen niet. Sommige hebben ook domweg niet de omvang om daar gebruik van te kunnen maken. Maar een collega "lenen", dat is misschien makkelijker te organiseren. Het overwegen waard.Daarop sluit het idee aan om een "speeltuin" (laboratorium voor innovatie) in te richten waar experimenten kunnen plaatsvinden. Ook hier is samenwerking onontbeerlijk. Archieven hebben tot op heden geen middelen apart gezet (of hun ontbreken simpelweg de middelen) om innovaties te ontwikkelen. Ze zijn volledig afhankelijk van subsidies of investeringen die de gemeente(n) doet waar ze onderdeel van uitmaken of aan verbonden zijn. Dat zou anders moeten kunnen en de expertpool kan hier ook een rol in gaan spelen.Het Ministerie van Informatie kwam natuurlijk ook weer ter sprake. Meer daarover in het volgende nummer van het Archievenblad.Gelukkig waren er ook knelpunten te melden.Als belangrijkste (die staat hoog op mijn lijst): de versnippering van het veld, in groot en klein, maar vooral in rijk - provincie - regio - gemeente - waterschap. Vaak (gezochte) tegengestelde belangen, teveel "ieder voor zich", verschillende financiering. Dat alles belemmert een succesvolle samenwerking. Delen en samenwerken blijven de belangrijkste uitgangspunten willen we ons als archiefveld succesvol kunnen ontwikkelen.De opleiding was een ander punt van zorg. Er is behoefte aan andere competenties bij medewerkers, maar hoe krijgen we die? Helpen cursussen, of is dat maar een stoplap. Dezelfde discussie is ook gevoerd tijdens Informatie aan Zee, maar dan binnen de bibliotheeksector. De uitkomst was dezelfde: de oplossing zoeken binnen de huidige opleidingen. Jammer.Daar dacht overigens niet iedereen hetzelfde over. De opleidingen trekken de verkeerde mensen aan, d.w.z. niet de mensen met een "nieuwe" houding. Andere competenties vereisen andere opleidingen, niet een archivaris met een beetje van dit en een beetje van dat. Overigens blijft dat een luxeprobleem voor grotere organisaties. Kleinere diensten kunnen zich zo'n verregaande specialisatie meestal niet eens veroorloven. Hier komt ook de expertpool weer om de hoek kijken.Waren er dan helemaal geen open deuren die nog verder werden open gezet? Jawel hoor. Wat dacht je van: het loslaten van denkkaders / open mind. Dat zijn woorden die heel makkelijk uitgesproken worden. En de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik ook niet altijd los van de cliché's kom. Ook niet in mijn daden. Ik betrap me er nog te vaak op dat ik na een dagje als dit terugkom op mijn kantoor en al snel is de nieuwe wind vervangen door de minder frisse tegenwind van de dagelijkse beslommeringen. Het kost veel moeite om daar weerstand aan te BLIJVEN bieden.Een goede tip was nog: niet blijven zeuren over de dementerende overheid, maar oplossingen aandragen, een positieve bijdrage leveren in plaats van als een miskend talent te blijven dreinen. Dat geldt overigens voor meer terreinen. Archieven zijn goed in calimerogedrag.Erfgoed Nederland gaat met de input van deze dag aan de slag.