Nieuwe selectieaanpak (NSA)

Sinds enige tijd werk ik samen met een aantal collega’s van het Nationaal Archief aan een nieuwe methodiek voor waardering en selectie van archieven. In het Archievenblad en via lezingen en presentaties doen we regelmatig verslag van de vorderingen. Waardering en selectie is een delicaat onderwerp. De uitkomst ervan is immers bepalend voor de vraag over welke informatie de burger van de nabije en verre toekomst kan beschikken. Waardering en selectie van archieven is net als de geschiedenis zelf: het is een discussie zonder einde. De Zuid-Afrikaanse archivaris Verne Harris heeft zich ooit eens hardop afgevraagd “Who would want to be an appraiser?”. Zijn antwoord: “Only the feverish, or those too stupid to realize what they’re letting themselves in for.”

In 2011 moet die nieuwe selectieaanpak (kortheidshalve aangeduid met NSA) echt gestalte krijgen. Die nieuwe aanpak richt zich op twee fronten. Het eerste front bestaat uit de overvloed aan (papieren) archieven die de rijksoverheid sinds 1975 heeft gevormd en in depots en magazijnen staan opgeslagen in afwachting van een verlossend antwoord wat ermee moet gebeuren. Het gaat om vele honderden kilometers; al weet niemand hoeveel materiaal precies in de krochten van de departementen en andere organen van de rijksoverheid staat opgeslagen. De grote, deels nieuwe bewerkingsorganisatie Doc-Direkt, waarin de oude Centrale Archiefselectiedienst is opgegaan, heeft in ieder geval voor een volume van 300 kilometer archieven bewerkingsafspraken met departementen gemaakt. Uiterlijk 31 december 2019 moet de klus geklaard zijn. De NSA moet mogelijk maken dat voor die datum deze archieven zijn gewaardeerd, geselecteerd en bewerkt. Opdat de burger toegang heeft tot de overheidsinformatie.

Het tweede front heeft betrekking op de digitale informatiehuishouding in wording. Hoe incorporeren we waardering en selectie in een informatiewereld waarin veel van onze oude archivistische zekerheden op losse schroeven zijn komen staan? ‘Achterstanden’ in waardering, selectie en bewerking van archieven leiden tot een vorm van digitale archeologie die misschien heel spannend kan zijn voor de specialist, maar weinig betekenis heeft voor de burger die snel relevante informatie wil kunnen vinden.

Vanaf vandaag tot het eind van het jaar verschijnt wekelijks een blog over de NSA. Ik doe dat niet alleen. Pieter van Koetsveld, Robbert Jan Hageman en ik zullen beurtelings ons licht laten schijnen over de vele onderwerpen die met de nieuwe selectie- en waardering samenhangen.

Wat we hier niet willen, is NA-beleid vanaf de kansel over het forum uitstorten. Deze blog is niet bedoeld als een soort mededelingenbord van het Nationaal Archief. Wat we hier proberen te delen met de sector zijn onze eigen observaties, onze inspiratie, meningen en twijfels.

Waardering en selectie is bij uitstek een onderwerp dat het moet hebben van de aansluiting bij de praktijk. We hopen daarom dat onze bijdragen prikkelend zijn en uitnodigen tot interactie, tot discussie en dat we op goede ideeën worden gebracht. Wij nodigen onze lezers daartoe in elk geval uit.

Ga daarheen waar je publiek zich bevindt. Dat is wat we te horen kregen toen we met het idee voor deze blog speelden. Wat ons vervolgens tijdens een kleine verkenningstocht op internet opviel, is dat weinig overheidsinstanties op rijksniveau bloggen, laat staan buiten de kluisters van hun eigen domein. We konden natuurlijk ook een blog beginnen op archief.nl maar we vinden dit zo‘n belangrijk onderwerp dat we daar graag te midden van de sector over van gedachten wisselen.

En de kop is er nu af.