Afstemming thematische acquisitieprofielen?
Onlangs had ik met een collega een gesprek over de afstemming tussen archiefinstelling over hun (thema...
ArchivesLeaks?
- dec 2010
- Tom Cobbaert
- ·
- Aangepast 27 jun
- 4
- 25
Ja, nog maar eens over Wikileaks! De media hebben ons er de voorbije weken al mee murw mee geslagen en ook hier kwam het al aan bod in een post van Tim en in de overzichten van Yvette. Maar waar het in de media vooral gaat over de kleine kantjes van de diplomatie of het egocentrisme rond Julian Assange, mis ik in de hele discussie de rol van archieven. Want herkomst, context, authenticiteit, repositories, openbaarheid, ... is dat niet zo een beetje ons verhaal? Niet dat ik hier de ongelukkige archivaris wil spelen die nog maar eens miskend wordt door de media. Integendeel, dat vind ik onze eigen fout, maar dat ter zijde. Het valt me op (of ik heb de laatstel tijd weer teveel gemist) dat er zelfs binnen de archiefgemeenschap bitter weinig gediscussieerd wordt over Wikileaks en de mogelijke gevolgen voor onze werkzaamheden. Want in welke mate loopt in archieven bewaarde, maar nog niet publieke, overheidsinformatie of zelfs informatie over particuliere bedrijven gevaar voor publicatie op websites zoals Wikileaks. In hoeverre zal Wikileaks de omgang van de gemeenschap met de openbaarheid van informatie omgaan? En welke rol speelt de archivaris, als gatekeeper, hierin. Ik ben zeer benieuwd naar jullie mening!
Verken
Steunactie Archief 2.0 is meer dan een succes... Bedankt!
Eind juni lanceerden we de actie "Steun Archief 2.0". Om de stijgende kosten van de hosting (o.m. door...
Waarderingsfabriek: Vertrouwen
Het waarderen van informatie is essentieel voor het vertrouwen van burgers in de organisaties of perso...
Reacties
Interessante vragen die je opwerpt Tom.
Eerlijk gezegd heb ik er niet zo snel antwoorden op.
Wat volgens mij in ieder geval een wijze les moet zijn: hoewel wij archivarissen altijd hameren op context en het belang ervan zitten de gebruikers van de WikiLeaks documenten daar blijkbaar niet mee. Zij lezen, interpreteren en schrijven over een serie documenten waar niet noodzakelijkerwijs een logisch verband in zit.
Hier geldt ook nog eens dat instanties, organisaties en particulieren die niet gehinderd worden door regels en andere beperkingen nou eenmaal meer kunnen dan wij archiefdiensten. Zie de initiatieven van (groepen) particulieren op genealogsich gebied die gewoon kranten doornemen en daar online persoonsnamenindexen aanleggen van geboorten, huwelijk en overlijdens van gisteren en daarvoor.
Analoge informatie in onze depots, soms verzegeld en wel, zullen niet zo snel gevaar lopen schat ik in. Het is met name de gedigitalsieerde bron die snel wereldwijd toegankelijk kan komen als die in andere handen valt.
Persoonlijk ben ik blij dat er dit soort acties zijn. Dat het spel van de diplomatie in dit geval bllot wordt gelegd. Niet dat we dat als weldenkende mensen zelf neit bedacht hadden, maar mooi dat het voor een aanzienlijk deel bevestigd wordt.
Als archivaris zou ik natuurlijk voorkomen dat dit soort materiaal in andere handen valt die het publiek zouden maken. Dat is ook niet mijn taak als het informatie ies die niet openbaar is. Integendeel zelfs.
Het toont opnieuw aan dat geen systeem veilig is voor lekken, hoe goed je het ook beveiligd. Wat de ene mens maakt en bedenkt, kan een ander mens kraken of in handen krijgen. Daar moeten we geen illussie over hebben.
De WikiLeaks affaire zal wel van invloed zijn op het openbaarheidsregime van overheden, daar ben ik van overtuigd. In dat opzicht kan het voor archieven gevolgen hebben. Maar dan vooral voor de digitale archieven. De papieren werkelijkheid wordt steeds minder brisant.
Dat zijn zo mijn eerste gedachten. Ben ook benieuwd naar de reactie van anderen.
@Tom, Er is ook via andere kanalen op wikileaks gereageerd zoals via BREED en Twitter b.v. van Jantje Steenhuis. Ik deel je mening dat dit uitermate marginaal is. Openbaarheid is en blijft een essentieel issue is voor een archivaris, zeker als de overbrengingstermijn wordt vervroegd en de WOB en Archiefwet geïntegreerd moeten worden.
Ik ben nog steeds aan het nadenken over wat ik nu eigenlijk van het hele gebeuren rondom WikiLeaks vind. De laatste dagen lijken sneeuwbuien de lawine aan nieuwe documenten op WikiLeaks te hebben verstoten uit het nieuws, dus ik vraag me af in hoeverre we onszelf weer een 'revolutie' hebben aangepraat. Of moeten de echte gevolgen nog vorm krijgen?
Voor archivarissen lijken de gevolgen me vooralsnog nogal mee te vallen. Onze informatie is, even kort door de bocht, vaak te oud om nieuwswaardig te zijn. Natuurlijk lopen in theorie ook door ons beheerde (niet-openbare) archieven het gevaar om gelekt te worden, zeker nu er allerlei lokale varianten opduiken. Die laatste categorie lekwebsites lijkt me voor de meeste van onze archiefdiensten sowieso veel belangrijker dan het internationale WikiLeaks, omdat de gevolgen daarvan voor het lokale/regionale bestuur weer een neerslag zullen krijgen in onze (nog over te brengen, vast digitale) archieven. Bij DIV zullen ze er wel eerder mee te maken krijgen.
Ik denk niet dat er veel uit ons bestaande (papieren) materiaal gelekt zal worden. Natuurlijk kunnen niet-openbare archieven gelekt worden, maar gezien de inzageprocedures is dan redelijk precies het lek te achterhalen. Alhoewel soms ook eigen personeel niet te vertrouwen blijkt als het om archieven gaat. Nou goed, dit is allemaal nogal hypothetisch - ik verwacht er in de praktijk weinig tot niks van. In de digitale wereld wordt dat allemaal een stuk lastiger trouwens, zoals Luud al aangeeft.
Terug naar WikiLeaks zelf. Zo'n initiatief heeft alleen een ont/bestaansgrond wanneer overheden en instanties zelf veel te veel 'geheim' willen houden. Niet alles hoeft op straat, maar er wordt overal - ook in Nederland (zie conclusie 49 van de commissie Davids) - wel erg veel (onnodig!) van de straat weggehouden. En als mensen het gevoel krijgen dat er iets wordt achtergehouden, dan willen ze het weten. En meer dan dat.
Idealistisch gezien hoop ik dat overheden hun beleid aanpassen, beter gaan kijken naar wat er nu echt 'geheim' moet blijven en als gevolg daarvan meer transparant en open worden in de verantwoording van hun handel en wandel.
Dat is meer theorie. In de praktijk ben ik namelijk niet zo optimistisch. Ik verwacht dat de algemene reactie van veel overheden en instanties zal zijn: nog betere beveiliging van informatie, en: minder vastleggen en/of meer vernietigen. En dat laatste heeft natuurlijk grote gevolgen voor hetgeen wij beheren (of dus niet meer). Niet alleen in het licht van de verantwoordingsplicht van de overheid, maar ook in het licht van het archief als 'maatschappelijk geheugen'.
We zullen pas over een hele tijd weten wat de daadwerkelijke gevolgen zijn van WikiLeaks.
Vanavond trouwens bij Zembla een mooie docu over WikiLeaks gezien: De rebellen van WikiLeaks (morgen op uitzendinggemist.nl).