Don't mention the war: Marcel Wissenburg over de archivaris, keuren en kiezen #KVAN13
Vandaag heb ik de lezing van Marcel Wissenburg gelezen. Ik ga deze niet uitvoerig bespreken of herhale...
Een zeepaard in Vlagtwedde
- jun 2011
- Aike van der Ploeg
- ·
- Aangepast 27 jun
- 17
- 42
Gisteren was ik in Vlagtwedde (eergisteren ook, maar toen nét niet ver genoeg). Vlagtwedde is een rustig Westerwolds dorp, waar niet al te veel gebeurd maar waar het zeker aangenaam verblijven is. Bovendien komen mijn voorouders voor een deel uit de directe omgeving van Vlagtwedde. Maar goed, gisteren was ik dus in Vlagtwedde. Vlagtwedde kun je binnenrijden via een rotonde aan de westkant van het dorp, waar de weg van Winschoten naar Ter Apel de weg van Bourtange naar Onstwedde elkaar kruisen.
Bij die rotonde staat sinds 6 juni een standbeeld, op een granieten sokkel. Een standbeeld van een zeepaard. Het beeld is op 6 juni door Greenpeace daar neer gezet, als onderdeel van de campagne 'SOS Noordzee'. Op nut, noodzaak en achtergronden van deze campagne ga ik hier niet in, eenieder die daar meer over wil weten kan de link volgen.
Toen ik het beeld van dichterbij bekeek viel mij op dat in het beeld twee aanbiedingsbrieven van Greenpeace waren gehangen, één aan staatssecretaris Henk Bleker en één aan het College van B&W van de gemeente Vlagtwedde, t.a.v burgemeester Leontien Kompier. Daarnaast kan ik mij een advertentie in de Volkskrant herinneren, waarin sprake is van het standbeeld en bij nader inzien was ook al op de website van Greenpeace gemeld dat het standbeeld bestemd was voor zowel Henk Bleker als voor Vlagtwedde. De twee aanbiedingsbrieven (overigens eigenlijk niet meer dan heel erg korte geleidebriefjes met niet meer dan een aanduiding van de geadresseerde, zie foto) riepen bij mij de vraag op of deze briefjes archiefbescheiden zijn en of het beeld ook een archiefstuk is.
Ik zeg ja, dat zijn archiefstukken. Immers, archiefbescheiden zijn bescheiden, ongeacht hun vorm, door de overheidsorganen ontvangen of opgemaakt en naar hun aard bestemd daaronder te berusten. Aangezien het beeld plus brieven op gemeentegrond staat en de gemeente Vlagtwedde het beeld nog niet heeft verwijderd kun je zeggen dat de gemeente daarmee zijn aanbiedingsbrief plus bijlage (het beeld) ontvangen heeft. De gemeente heeft dus gelijktijdig ook de aanbiedingsbrief voor staatssecretaris Henk Bleker ontvangen. Vorm is niet relevant zegt de wet, dus daar hoef ik me niet druk om te maken. Naar hun aard bestemd: jazeker bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) als deels verantwoordelijk voor het Noordzee-beleid, waarschijnlijk niet bij de gemeente Vlagtwedde, immers die is geen partij in het Noordzee-beleid, is alleen maar bij de Greenpeace-campagne betrokken als 'host' van staatssecretaris Bleker.
Ik zeg dus inderdaad: ja, het zijn archiefstukken, in ieder geval van ELI. De gemeente dient nog wel volgens de Algemene Wet Bestuursrecht de brief voor Henk Bleker óf door te zenden naar de geadresseerde (Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) óf (maar aangezien de geadresseerde bekend is is dat niet netjes) te retourneren aan de afzender.
Het gaat hier dus niet zomaar om een kunstwerk, het is een boodschap, een verzoekschrift zou je kunnen zeggen, ontvangen door in ieder geval de gemeente Vlagtwedde waar het als verzoekschrift niet thuishoort en ook, alleen nog niet de facto, door het ministerie van ELI (advertentie en website Greenpeace hebben voldoende duidelijk gemaakt dat het beeld er is, de aanbiedingsbrief is er ook, alleen nog niet binnengekomen bij ELI). De vraag is wel waar het archiefstuk 'beeld zeepaard' bewaard dient te blijven. Er zijn twee aanbiedingsbrieven met één gezamenlijke bijlage. De gemeente Vlagtwedde heeft mogelijk dus geen archiefstuk er bij, maar is wel de trotse bezitter geworden van een prachtig beeld-met-een-boodschap. Dat bezit van de gemeente Vlagtwedde valt voor het gemak onder het archiefwettelijke zorgdragerschap van ELI. Het lijkt me dat de gemeente Vlagtwedde en het ministerie van ELI op korte termijn afspraken moeten gaan maken over het beheer van het beeld/archiefstuk.
Verken
Nieuwe inklopdag in hernieuwde ArchiefWiki op maandag 10 december 2018
Op maandag 10 december 2018, vanaf 10.00 uur, wordt in de Mullerzaal van het Nationaal Archief de eer...
Interactieve digtale onderzoeksomgeving
Ik zie opeens dat ik in mijn blog de onderzoeksvraag niet correct heb weergegeven. Het moet natuurlijk...
Reacties
Wat ik me nu eigenlijk afvraag: mag Greenpeace "zomaar" ergens een beeld neerzetten, zeker als dit midden op een rotonde is? Is daar niet op zijn minst een vergunning of zo voor nodig? (Het antwoord op deze vraag, is volgens mij cruciaal om vast te stellen of het beeld een archiefstuk is...)
Volgens mij moet er een omgevingsvergunning worden afgegeven om een beeld te plaatsen. Ik heb voor het plaatsen van het zeepaard aanvraag noch vergunning gezien. Aanvragen en vergunningen worden door de gemeente Vlagtwedde gepubliceerd in de Ter Apelercourant http://www.terapelercourant.nl/ en zijn ook terug te vinden op de gemeentelijke website middels pdf's van die Courant. Ik weet niet of ik nu dezelfde redenering ga volgen als jij, maar ik denk dat wanneer er een vergunning zou zijn aangevraagd en afgegeven er geen sprake zou zijn van een archiefstuk. Immers, door een dergelijke vergunning worden beeld en geleidebrieven, welke ik voor het gemak maar even een verzoekschrift heb genoemd, gewoon een kunstwerk, gelijk aan bijvoorbeeld een dakkapel of een inrit. Nu, zonder vergunning, heeft het nog gewoon de status van ingekomen stuk bij de gemeente Vlagtwedde en/of het ministerie van ELI, in beide gevallen binnengekomen op een ietwat merkwaardig postadres. Misschien zou met vergunning het voor het ministerie van ELI nog steeds een ingekomen stuk zijn, immers ELI heeft zeker geen omgevingsvergunning afgegeven voor het plaatsen van een zeepaard in Vlagtwedde.
Het beeld staat overigens jammer genoeg niet midden op de rotonde maar op een groenstrook ernaast.
Interessante kwesies toch, waar wij ons mee bezighouden!
Betekent dat dan ook dat als ik een voorwerp naar B&W van Tilburg opstuur het dan meteen een archiefstuk is? Of tenminste een bijlage bij een Archiefstuk?
Kan ik dan als museum dat is opgeheven mijn collectie per post naar het gemeentebestuur sturen en zijn die dan verplicht om het tenminste een aantal jaren in goede en geordende staat te bewaren?
Dat biedt perspectief in deze tijden van bezuinigingen :)
Vandaag zag ik ook wat beelden langs de kant van de weg te staan en moest ik nog eens terugdenken aan deze blogpost. Leuke post, die tevens weer eens bewijst met wat voor intrigerende vraagstukken wij archivarissen ons zoal kunnen bezighouden.
Van de theoretische kant van de zaak heb ik weinig verstand - het verhaal van Aike en Ingmar mag ik graag geloven - maar ik vraag me wel af of we in dit soort gevallen niet beter een beetje praktisch kunnen handelen: briefjes bewaren en beeld weghalen en op de gemeentewerf zetten, tot het ooit zó in de weg staat dat we het bij 'de stort' afgeven... Maar goed, dat levert geen leuke blogpost op (en is archivistisch gezien waarschijnlijk ook niet juist).
'Mijn beelden' betreffen trouwens 'gewone' kunstwerken. Niks te archiveren dus voor de gemeente Den Bosch. ;-)
Luud,
Ik ben bang dat het je je museuminhoud niet naar het gemeentebestuur kunt sturen om deze dan als archiefstukken in goede, geordende en toegankelijk staat te bewaren. Het Greenpeace-beeld met geleidebrief vormt een archiefstuk zoals NEN 2082 dat definieert: 'informatieobject, ongeacht zijn vorm, met de bijbehorende metadata ontvangen of opgemaakt door een natuurlijke en/of rechtspersoon bij de uitvoering van taken en bewaard om te voldoen aan wettelijke en/of administratieve eisen en/of maatschappelijke behoeften.' Denk ik. Hoewel het ministerie van ELI het natuurlijk nog niet heeft ontvangen omdat de gemeente Vlagtwedde niet aan zijn doorzendplicht voldoet. Pas als het doorgezonden is naar ELI kan ELI het gaan bewaren, voor zolang dat moet volgens de selectiecriteria. Misschien zou je je museumstukken ook in deze definitie kunnen wringen, maar ik betwijfel dat. De museumstukken zelf zijn waarschijnlijk geen informatieobjecten zoals NEN dat bedoeld, Het zeepaard met sokkel-met inscriptie is dat wel. Zeepaard en sokkel zijn de boodschap, de informatie, de geleidebrief bevat geen boodschap, alleen een adres.
Chris,
Ik ga er eigenlijk van uit dat de gemeente Vlagtwedde inderdaad de praktisch weg zal bewandelen: het beeld zal binnenkort wel verwijderd zijn, de geleidebriefjes zoekgeraakt en iemand heeft binnenkort een mooi stuk graniet in zijn tuin staan. Maar ik houd het in de gaten en zal niet schromen de gemeente te bevragen. ELI zal vermoedelijk nooit wat zien behalve de advertentie die misschien nog in een knipselkrant is opgenomen.
@Aike: Misschien een aardig moment voor later om Donner nog even te kunnen irriteren. ;-)
Maar serieus, het zou leuk zijn om de gemeente te vragen naar wat ze uiteindelijk heeft gedaan. En of ze daar wel over heeft nagedacht vanuit archivistisch oogpunt. Alhoewel we het antwoord al wel kunnen raden natuurlijk.
Waar ik ook aan moest denken, zijn de bakstenen, kinderkopjes en dakpannen die ik soms bij gemeenten in stellingen in of in de buurt van de archiefruimte tegenkom. De meeste DIV-ers denken dat ik een grapje maak als ik zeg dat dit toch echt archiefstukken zijn. In sommige gevallen moest je bij de aanvraag van een bouwvergunning voor de welstandscommissie een voorbeeld aanleveren van het materiaal waarmee je van plan was te gaan bouwen. Daarmee maken die stenen dus deel uit van het bouwdossier en zijn dus aan bewaartermijnen gebonden zijn.
(Geen idee trouwens hoe dit via het OLO werkt, zo'n baksteen aanleveren...)
Die stenen zijn inderdaad onderdeel van de aanvraag, bevatten 'boodschap', zijn informatieobject en archiefstuk. En inderdaad meestal niet als zodanig herkent. Bij rechtbanken zou je heel erg veel van dergelijke archeifstukken moeten tegenkomen in de processtukken, maar die zie ik ook vrijwel nooit. Foto's worden wel herkend als archiefstuk, maar ja, die zijn dan ook meestal van papier.
De gemeente Vlagtwedde voelt klaarblijkelijk wat verantwoordelijkheid voor het zeepaard: http://www.vlagtwedde.nl/Nieuws/Persberichten/2011/juni/Gemeente-Vlagtwedde-zoekt-bestemming-standbeeld-Zeepaard-SOS-Noordzee . Nog niet herkend als archiefstuk van ELI.
Ik heb begrepen dat er inmiddels ook een beeldje van een hondje bij het zeepaard staat. Komend weekend kijken wat voor hondje en waarom.
Omdat het "bericht" voor de staatssecretaris van ELI is bedoeld, zal het gemeentebestuur dit CC hebben ontvangen. Van de gemeente hoef je niet te eisen dat ze dit echt gaan controleren. Omdat het onderwerp niet tot het takenpakket van de gemeente behoort, zullen ze het niet behandeling nemen. Het is niet aan de gemeenteraad gericht, dus daar zal het ook niet besproken hoeven te worden. Er zal op de gemeentelijke vernietigingslijst vast wel een categorie bestaan op grond waarvan dit "document" onmiddellijk of na een jaar vernietigd kan worden.
@Henny
Die CC voor Vlagtwedde kan ik in meegaan, ook ben ik het met je eens dat de gemeente niet hoeft te controleren of het "bericht" wel bij ELI is aangekomen. Maar ik ben van mening dat ELI terdege kan weten dat er een "bericht"aan de stas is gestuurd, advertentie in landelijke dagbladen en website Greenpeace heben dat duidelijk kenbaar gemaakt en bovendien, ELI doet toch aan webcare en heeft mijn Zeepaard-blog toch gewoon gevonden? Er zitten (inmiddels waarschijnlijk zaten, we zijn 6 maanden verder) twéé aanbiedingsbrieven bij het beeld. Eén voor staatssecretaris Henk Bleker en één (en dat mag dan de CC zijn) voor B&W van Vlagtwedde. Die voor Bleker hoort huis in het ELI-archief, die voor B&W in het gemeentearchief (en ja, daar zal vast wel iets voor te vinden zijn in de gemeentelijke selectielijst). De bijlage, sokkel met zeepaard, is dus zowel een archiefstuk van ELI als van Vlagtwedde. De gemeente Vlagtwedde heeft het beeld onder zich en ELI zou dus de gemeente Vlagtwedde op grond van artikel 11 van de Archiefwet een kennisgeving moeten sturen dat ELI op eigen kosten reprodukties gaat vervaardigen.
Overigens is er een kleine kanttekening te maken bij dat de gemeente Vlagtwedde geleidebrief en bijlage bestemd voor ELI onder zich heeft. Het is namelijk een provinciale rotonde en provinciale grond, dus eigenlijk heeft de provincie Groningen deze archiefbescheiden onder zich. Dus, ELI en gemeente Vlagtwedde (de gemeente weet inmiddels ook dat er een archiefstuk staat te wachten) moeten beiden een kennisgeving aan de provincie Groningen sturen dat zij reprodukties willen vervaardigen van de archiefbescheiden van ELI en gemeente die de provincie onder zich heeft ...
Maareh...behalve het zeepaard en die twee aanbiedingsbriefjes is er geen verzoekschrift bij de gemeente of ELI aangeleverd waarin staat wat Greenpeace hiermee wil bereiken, of wat ze van de gemeente/ELI vragen? Zo niet, dan denk ik eerder dat het hier gaat om een vrijwillig aan de gemeente/ELI aangeboden kunstwerk gaat, waarvan de donateurs vergeten zijn om een bruikleenovereenkomst op te stellen/ de eigendomsrechten te regelen. Immers, als ik een artistiek betekende baksteen met een briefje aan de gemeentelijke balie afgeef, dan verwacht ik toch ook niet dat de gemeente dan bedenkt dat ik hiermee een bouwaanvraag indien? Een kunstwerk is geen verzoekschrift ;-)
Twee jaar verder, zeepaard is allang bij de rotonde weg, maar geen idee wat er mee gebeurd is. Vandaag maar eens nagevraagd, benieuwd naar het antwoord ...
Het zeepaard staat niet meer bij de rotonde, daarom maar aan de gemeente Vlagtwedde gevraagd wat er mee gedaan is: "Naar aanleiding van onze oproep in de pers hebben wij vele suggesties mogen ontvangen. Al deze suggesties zijn voorgelegd aan het college van burgemeester en wethouders. Het college heeft besloten het beeld aan de Vlagtwedder Landbouwbeurs te schenken. Zie ook ons persbericht: http://www.vlagtwedde.nl/Nieuws/Persberichten/2011/november/Standbeeld-Zeepaard-SOS-Noordzee-krijgt-nieuwe-eigenaar
Hoewel de Landbouwbeurs in eerste instantie het beeld graag in ontvangst wilde nemen, hebben zij later hiervan afgezien. Het beeld bevindt zich momenteel in de werkplaats van onze Werk en Leer Kwekerij. Het beeld is in dusdanige staat dat het eerst opgeknapt moet worden voor wij het kunnen overdragen aan een andere partij."
Tja, een wat vreemde manier van omgaan met overheidsarchief... ;-)