Wat mag het kosten?

Zou het wenselijk zijn om de kosten voor het online beschikbaar stellen van nadere toegangen maar ook van digitale afbeeldingen van archieven bij de gebruiker in rekening te brengen?Hierover is momenteel volop discussie. Aan het slot van de dag van het business model en digitaal erfgoed die op donderdag 12 maart l.l. is gehouden in het Prinsenhof in Delft werd in een debat over een vijftal stellingen waaronder de stelling: "Online toegang tot publiek gefinancierd erfgoed (ook images) moet gratis". 75% van de aanwezigen stemde voor deze stelling. Ook onder de leden van de KVAN en BRAIN werd een stelling van ongeveer dezelfde strekking voorgelegd. Ook hier was een ruime meerderheid voor het gratis beschikbaar stellen van digitale afbeeldingen van archiefbescheiden. Deze stelling werd ook door Ingmar Koch via Idea Scale, overigens enigszins minder stellig door de zinsnede "zoveel mogelijk", voorgelegd. De score was op dit moment 48 voor en 30 tegen.In tegenstelling tot sommige van ons omringende landen is inzage in archieven voor een ieder kosteloos. Dit principe is een uitvloeisel van het openbaarheid beginsel. De Archiefwet 1918 legde het beginsel kosteloze inzage vast. Hiervoor werden door sommige archiefdiensten overigens wel leges geheven op de inzage in bijvoorbeeld Doop-, Trouw- en Begraafboeken. Daarmee kwam met deze wet een einde.Met de behandeling van de huidige Archiefwet 1995 werd ook discussie gevoerd over de kosteloze raadpleging. Hoewel de mogelijkheden die het web ons inmiddels biedt niet te overzien was er toch al wel sprake van digitalisering (wie kent de machine leesbare gegevens nog!). Aan het beginsel werd vastgehouden maar er werd wel opgemerkt dat voor het beschikbaar stellen van kopieen het mogelijk moet zijn vergoeding te vragen. Kortom voor inzage+ kunnen we betaling vragen. Moet er natuurlijk wel een mogelijkheid tot kosteloze inzage overblijven.Het komt er dan dus op neer dat je naast je digitale dienstverlening de fysieke dienstverlening voor deze digitale bestanden in stand moet houden. Dat kunnen overigens best de digitale images zijn.Maar is dat nu nog van deze tijd ? Hebben we als archivaris niet de taak om het gebruik van archieven te bevorderen?En wat zullen we zien, gezien onze 112 archiefdiensten? 25 verschillende prijsstellingen ? Wordt het tijd om de wetgever weer eens de tarieven uniform te maken, namelijk nul euro.