Educatie in archieven, een eindrapportage door MEE 2009

Monitor Erfgoed Educatie 2009 schreef een eindreportage over educatie bij archieven. Het onderzoek werd uitgevoerd door Bureau Advies Research Training voor non-profit en overheid. Erfgoed NL gaf er de opracht voor met als doelstelling om de stand van zaken t.a.v. educatie in de erfgoedsector te peilen, in het bijzonder bij de archieven.

Maar liefst 77 archieven namen er aan deel...Hoeveel hebben we er eigenlijk in Nederland? De uitkomsten van de enquete werden vergeleken met educatie in de totale erfgoedsector: musea, historische verenigingen, monumenten, archeologie en erfgoedbrede organisaties.

Een greep uit de conclusies:

• 77% van de archieven vervult een educatieve taak. Is even hoog met erfgoedsector

• 88 % heeft educatie opgenomen in het beleidsplan

• 20 % van alle archiefwerkzaamheden zijn educatief en minder dan

• 10 % van het budget wordt eraan besteed.

• 68 % beschikt over betaalde educ werknemers, waarvan 1,5 fte. In de erfgoedsector is dat 3,3. Het aantal vrijwilligers op educatie is echter weer minder dan in de totale sector.

• 63 % beschikt over 1 tot 5 educatieve programma's of lespakketten

• 55 % educatieve aandacht aan BO, VO, MBO, HBO en WO

• 43 % van die 55 % voor Po, 43 % op VO, 14 % op overig onderwijs

• 45 % rondleidingen, lezingen en andere activiteiten voor volwassenen

• 52 % van de archieven werkt samen met lokale netwerken met alleen erfgoedinstellingen

• 34 % met lokale instellingen en onderwijs

Even geen cijfers en procenten, maar inzoomen op inhoud en onderwijskundige begrippen: de Canon van Nederland kennen we allemaal, maar niet iedereen doet daar iets mee. Sommige ontwikkelen een eigen canon of haken aan bij.

De Cultuurkaart is bij ons allen minder bekend. (Is een kortingkaart waarmee scholen kunst en cultuur kunnen betalen. Vergelijkbaar met een Chippas. Er staat geld op dat verzilverd kan worden bij de instellingen. Meer informatie op cultuurkaart.nl)

Maatschappelijke stages zijn weer wel bekend en worden aangeboden, ook in de archieven.

Dat waren de conclusies. Vervolgens enkele praktijkvoorbeelden van educatieve programma's:

• Operatie Sigismund, Drents Archief; lln komen in aanraking met bronnen en archiefbeheerstaken

• Project Buitenshuis, Archief Eemland, Amersfoort; wijkgerichte opdrachten, de straat, straatnamen, voordeuren bekijken en fotograferen

• Project Buurt en stad, Stadsarchief Amsterdam; geschiedenis van stad en wijk, loopt synchroon met de Canon van Amsterdam, oude en nieuwe foto's kijken en vergelijken

• Jong Tresoar, Fries Historisch en letterkundig Centrum; bronnenmateriaal dat gebruikt kan worden bij geschiedenis, aardrijkskunde, Fries en nederlands. Materiaal geordend naar de Tien Tijdvakken van van Rooij. Onderzoek geschiedt aan de hand van ' vragenkaart bronnen'.

• RHC Groningen Archieven; diverse educatieve projecten zoals De gevonden schat, familieverhalen, Joden in Groningen en Van armeluiskost tot welvaartssnack

• Zaanstreek met 25 (!) erfgoedprojecten waaronder 'Papieren geheugen van de Zaanstreek'.

• Plan je eigen ruimte, archieven Delft, Schiedam en Vlaardingen.

• Regionaal Archief Rivierenland i.s.m. museum, bibliotheek en centrum voor kunstzinnige vorming programma Reizen in de Tijd

• Regionaal Archief Leiden i.s.m. andere musea en cult. instellingen Bemused voor het vmbo

Wat mij opvalt is, dat er zoveel archieven hebben deelgenomen. Goed zo, dan komen we wat meer in beeld. Ook treffend is het aantal educatieve medewerkers...maar waarom hebben we er dan maar 27 in onze Educatiegroep Archief 2.0? Ook de aandacht voor historische programma's voor vooral BO en VO vind ik treffend. Terwijl die het minst het profiel van de studiezaalbezoeker benaderen. Dat zijn immers de studenten, adolescenten en volwassenen. Het woord ' cursussen' wordt nergens als educatie genoemd. Dat brengt me bij de hamvraag die in de enquete niet is gesteld. Wat verstaan we eigenlijk onder educatie?

Misschien eens leuk om hier bij Archief 2.0 over door te zagen? Als educatie bij 88% in de beleidsplannen staat, maar nog minder dan 10 % van het budget daarvoor bestemd is, vraag ik me af welke de rol de educator heeft..........Graag hoor ik reacties van zowel de educatiemensen als jawel, ook de archivarissen. Ik ben benieuwd.