Wat te doen met de vele ongebruikte papieren archieven?

Reacties

• • Christian van der Ven
  • 1377665580

  Interessante gedachte, Otto, om ons papieren archief elders onder te brengen. Maar persoonlijk zie ik het probleem, dat tot die oplossing zou kunnen leiden, niet. Je geeft zelf bijvoorbeeld al aan dat er steeds meer wordt gedigitaliseerd. Papieren archieven krijgen daarmee een tweede leven (of tweede kans, zo je wilt) waarbij ze een nóg breder publiek bereiken.

  De laatste tijd is er ook steeds meer aandacht voor het versneld nader toegankelijk maken van de papieren archieven die níet (en misschien wel nóóit) gescand zullen worden. Ik denk bijvoorbeeld aan de discussies, hier op Archief 2.0 maar ook tijdens de KVAN-dagen, over het toegankelijk(er) maken van grote seriearchieven op basis van onder andere eigentijdse toegangen. Daarmee zijn de archieven nog niet digitaal beschikbaar, maar doordat hun bestaan online gevonden en hun inhoud online doorzocht worden, ook niet vergeten.

  Onze aanvraagcijfers voor papieren archieven - en ik weet dat dit ook voor veel collega-instellingen geldt - liegen er wat dat aangaat ook niet om: het aantal raadplegingen van papieren archief stijgt al jaren achtereen. Ondanks de nadruk op e-depots en digitalisering. Maar ik zeg: juist dánkzij digitalisering.

  Waarin ik het overigens wel met je eens ben: er liggen vele archieven in onze depots die in het verleden zijn geacquireerd (of simpelweg 'verzameld') waarmee we eigenlijk niets doen. Voor dergelijke archieven zou je kunnen zien of er elders belangstelling voor is om deze archieven te beheren. Inderdaad bij instellingen, zoals jij al aangeeft in je blog, die wél werk zullen maken van die archieven. Zodat ze (weer, of toch nog) gebruikt worden. Dat geeft ons meteen (de broodnodige) extra lucht in onze papierdepots (want er komen nog vrachten papier bij).

  Hoe dan ook een blijvend punt van aandacht: hoe zorgen we ervoor dat de papieren archieven in een digitale wereld niet vergeten worden. Of het nou bij ons is, of niet meer.

  
• • Verwijderde gebruiker
  • 1377683700

  Ik sluit me voor een heel groot deel aan bij het betoog van Christian.

  Daarnaast denk ik ook dat er wel wat papier weg kan dat nu bij de diverse archieven ligt opgeslagen. Dat zou je weer kunnen laten beheren door goedwillende amateurs, clubs, verenigingen of categoriale archieven, maar uiteindelijk eindigt elke oplossing met de ultieme vraag: wie gaat (en blijft) dat betalen? Zie de recente teloorgang van enkele categoriale archiefinstellingen en hun "belangrijke" collecties.

  De spanning tussen de toenemende digitalisering van de samenleving en het papieren verleden is evident. Uiteindelijk zal het papier vooral een museale betekenis krijgen en houden. Het raadplegen van informatie uit archieven zal voornamelijk digitaal plaatsvinden. In mijn ogen is dat het onontkoombare gevolg van de ontwikkelingen die zich rondom ons voltrekken.

  De tijd schrijdt voort en brengt veranderingen teweeg in de waardering van het verleden. Of dat nou in papieren vorm is, of in steen, of in rituelen etc. Die verandering in denken en opvattingen zal zich ook manifesteren in wat er gedigitaliseerd gaat worden en ook wat er bewaard blijft. Een open blik op die toekomst biedt de meeste zekerheid op voortbestaan van collecties en archieven. Als je de loopgraven in gaat, dan delf je uiteindelijk het onderspit. Dat is mijn stellige overtuiging. Meebewegen, kritisch maar constructief.

  
• • Dick Bunskoeke
  • 1378282440

  Ik kan mij grotendeels vinden in de reacties van Christian en Luud. Door de eeuwen heen is het ook niet anders gegaan. een middeleeuws stadsbestuur bijvoorbeeld bewaarde bepaalde informatie, maar de tijd heeft daar een greep in gedaan: wat we nu nog beheren is mede bepaald door fysieke, praktische, politieke en ideologische aanslagen op de oorspronkelijke bestanden. Het is aan historici om dit "af te pellen", zoals Pim Kooij al memoreerde op het congres van de toen 100-jarige VAN in Groningen.

  Met de professionalisering van het archiefbeheer, zoals die zich na het verschijnen van de Handleiding (die samenviel met de toegenomen aandacht voor cultureel erfgoed) manifesteerde in de wetgeving, zijn we het gewoon gaan vinden dat we als overheid het voortouw namen. Zeker met de huidige politieke verhoudingen en financiële crisis is dat niet meer een automatisch gegeven. Nog afgezien daarvan sluit de oude visie niet aan op de onuitputtelijke digitale informatiestroom, die bovendien in ketens veel minder onderscheid mogelijk maakt tussen verschillende actoren. Voor een gedifferentieerde visie (analoog en digitaal) lijkt er bestuurlijk helemaal geen ruimte te bestaan.

  Dus: we gaan de archiefbewaarplaatsen opschonen en/of sponsoren zoeken voor onze analoge archieven én conform "Gewaardeerd verleden" ons acquisitiebeleid aanpassen. Het zal wel even wennen zijn voor de "old school", maar de blik moet vooruit gericht zijn!

  
• • Verwijderde gebruiker
  • 1378287540

  Dat we moeten innoveren staat vast. De informatie zal op steeds andere manieren aangemaakt, opgeslagen en geraadpleegd worden. Wat we met al deze informatie doen, laat staan wat er gedurende de laatste decennia geproduceerd is, moet daarom heel zorgvuldig worden overwogen. Zo lijkt mij het beheren van (voormalig) overheidsarchief niet iets wat je zomaar aan private partijen over kunt laten. Overheidsinformatie vertegenoordigt onder andere bestuursverantwoordelijkheid en cultureel erfgoed (om er maar 2 te noemen), het kan niet zo zijn dat dit overgedragen wordt aan een partij die geen deel uitmaakt van die verantwoordelijkheid. Wat als een privaat archief wordt overgenomen door een andere partij, of de verplichtingen niet meer kan nakomen? De garanties die zo'n vorm van bewaring vereist moeten extreem zijn wil dit verantwoord geregeld kunnen worden. Het valt te betwijfelen of onder zulke strikte voorwaarden het voor private partijen nog interessant is om achieven te beheren.