embedded metadata
In de erfgoedsector wordt soms gebruik gemaakt van embedded metadata, d.w.z. dat metadata al in het be...
Bestandsformaten (PNG)
- feb 2010
- Verwijderde gebruiker
- ·
- Aangepast 27 jun
- 19
- 88
Bij het HCO zitten we er aan te denken om tijdens het digitaliseren de bestanden in PNG op te slaan i.p.v. TIFF(/IT) als ‘master’. Het betreft geen substitutie - al zou het volgens mij geen probleem zijn om zelfs daarbij voor PNG te kiezen. In 2008 is er al eens onderzoek gedaan naar PNG als vervangend formaat voor TIFF door de KB, zie: http://www.kb.nl/hrd/dd/dd_links_en_publicaties/publicaties/Alternative_File_Formats_for_Storing_Masters_2_1.pdf
Toch merk ik dat het op ontzettend veel weerstand stuit, waarbij vaak verwezen wordt naar DE BASIS van DEN (kort door de bocht: Het staat niet in DE BASIS, dus is het niet ‘toegestaan’). Terwijl het wel in het ICT register van DEN staat.
Nu heb ik de volgende vragen: - Zijn we archiefwettelijk verplicht om in TIFF op te slaan?
- Zijn er nog andere erfgoedinstellingen die in een ander formaat opslaan? En zo ja dan ben ik benieuwd naar jullie beweegredenen.
- Waarom is PNG niet in DE BASIS opgenomen?
- Zijn er nog beweegredenen die ik over het hoofd zie?
Ik ben zeer benieuwd naar jullie mening!
Verken
Leren van of leren met computers
Zoals ik vanmiddag al Twitterde, ging ik me verdiepen in E-learning. Dat heb ik gedaan, weliswaar in ...
Big Archives: Call for Papers!
Nog even een geheugensteuntje: wie levert er een bijdrage aan de KVAN-dagen 2014? Het thema dit jaar i...
Reacties
Zie de nieuwe archiefregeling (vanaf 1 april), paragraaf 26, Algemene eisen aan opslagformaten voor digitale archiefbescheiden. Voorkeur dus voor open formaat of open source. 1.Digitale archiefbescheiden worden, uiterlijk op het tijdstip van overbrenging, opgeslagen in een valideerbaar en volledig gedocumenteerd bestandsformaat dat voldoet aan een open standaard, tenzij dit redelijkerwijs niet van de zorgdrager kan worden verlangd. Alsdan vindt met de beheer-der van de voor overbrenging aangewezen archiefbewaarplaats overleg plaats over een alternatief bestandsformaat. 2.Voor zover op het tijdstip van overbrenging gebruik wordt gemaakt van encryptietechniek, wordt aan de beheerder van de archiefbewaarplaats de bijbehorende decryptiesleutel verstrekt. 3.Gebruikmaking van compressietechniek is slechts toegestaan, voor zover daarbij niet zodanig verlies van informatie optreedt, dat niet langer aan de bij deze regeling gestelde eisen ten aanzien van de toegankelijke en geordende staat van digitale archiefbescheiden kan worden voldaan.
Hallo Bert, Zoals Arjen ook al (min of meer impliciet?) aangaf, is TIFF geen wettelijke plicht. Misschien heb je ook nog iets aan het onderzoek van het Stadsarchief Amsterdam van een paar jaar geleden: Digitalisering ontrafeld (pdf). Ik weet niet waarom PNG niet in DE BASIS is opgenomen, maar het Nationaal Archief gaat in zijn digitaliseringsrichtlijnen ook alleen uit van jpeg en Tiff.
Ingmar en Arjan, Bedankt voor jullie zinvolle informatie. Ik moet bekennen dat ik de nieuwe archiefregeling nog niet had doorgenomen (de hoogste tijd dus). Het rapport van SAA is me bekend. De richtlijn van het NA refereert wel aan het rapport van SAA (2006), maar helaas niet aan die van de KB (2008). PNG heeft denk ik t.o.v. TIFF een paar grote voordelen: - Het is volledig open source - Is in een browser te openen - (geen verlies aan informatie) - En als grootste voordeel gemiddeld 40 % geringer in omvang in vergelijking met een TIFF bestand. Misschien dat iemand de keuze voor TIFF door het NA kan verduidelijken?
Beste Bert ea, Waarom PNG niet in de BASIS zit, maar bijvoorbeeld wel het vergelijkbare JPEG2000? Dit heeft te maken met de toenmalig geraadpleegde experts (waaronder ikzelf) en de reacties vanuit het erfgoedveld (zo worden de standaarden in de BASIS vastgesteld: experts stellen iets voor, het veld mag reageren, standaarden worden vastgesteld voor een bepaalde periode). JPEG2000 leek toen een beter alternatief: een veelzijdig formaat, met een lossless en lossy compressie variant, veel aardige mogelijkheden qua presentatie. Het lijkt er echter nu dat deze veelheid aan opties het formaat in de weg zitten en dat een standaard ondersteuning van het formaat uitblijft. Ook blijft het gebruik zorgwekkend laag. Dit jaar wordt de BASIS geëvalueerd en wellicht dat JPEG2000 zal moeten wijken. Zoals Bert schrijft is PNG wel opgenomen in het DEN ICT register. Daarmee is het een standaard die DEN aanbeveelt - en kan die prima worden gebruikt. Voor de duidelijkheid: de standaarden in BASIS zijn bedoeld als een ondergrens, als "basic practice", de standaarden in ICT register zijn te beschouwen als "best practice". De BASIS is dus niet bedoeld als een keurslijf… Over PNG: dit is inderdaad een prima lossless compressieformaat (winst ongeveer 40%). Het is inderdaad open, heeft veel mogelijkheden qua bitdiepe en is probleemloos te openen in een browser. Ten nadele van PNG kan worden opgemerkt dat het wereldwijde gebruik (zowel door consumenten, als in erfgoedsector) niet erg groot is. Ik heb indertijd meegeschreven (samen met Judith Rog) aan het KB stuk over alternatieve bestandsformaten. Sommige dingen in het onderzoek zijn inmiddels wat achterhaald maar ik sta nog steeds wel achter de aanbevelingen: ga voor compressieloos of lossless compressie (baseline TIFF, JPEG2000 of PNG) wanneer het gaat om substitutie, wanneer het niet gaat om substitutie, maar je wilt echt niet opnieuw scannen gebruik dan lossless of conservatieve lossy compressie (JPEG2000 lossless, PNG, JPEG2000 lossy 1:20, JPEG 1:10), wanneer het puur gaat om access kies dan voor lossy compressie (JPEG2000 1:20 of meer, JPEG 1:10 of meer). Een van de meer belangrijke conclusies uit het KB rapport is wat mij betreft de aanbeveling dat het oude en vertrouwde JPEG formaat in sommige gevallen prima kan voldoen als masterbestand. Ik wil hierin zelfs verder gaan dat ik destijds deed in het KB rapport. Ik denk namelijk dat JPEG zelfs kan gelden als een serieus te nemen bestand het gaat om substitutie (of vervanging moet ik geloof ik zeggen in de archiefcontext). Het gaat hierbij om de al door Arjan geciteerde eis uit de nieuwe archiefregeling: “3.Gebruikmaking van compressietechniek is slechts toegestaan, voor zover daarbij niet zodanig verlies van informatie optreedt, dat niet langer aan de bij deze regeling gestelde eisen ten aanzien van de toegankelijke en geordende staat van digitale archiefbescheiden kan worden voldaan.” Als je de JPEG compressie conservatief toepast (compressie ratio 1:10 of lager) dan verlies je visueel gezien geen beeldinformatie (dit wordt wel eens visual lossless compressie genoemd). Voor het gemiddelde archiefdocument is dit prima. Wanneer het gaat om opnames met een groot dynamisch bereik (en evt hogere bitdieptes) of zeer kritieke kleurscheidingen dan blijven TIFF, PNG of JPEG 2000 lossless aan te bevelen. In andere gevallen is JPEG een serieuze contender. De zeer wijde ondersteuning en enorme wereldwijde gebruik (voor de duurzaamheid een belangrijke pré), de eenvoudige inzet als access bestand (er is geen conversie nodig) en de ruime opslagwinst (gemiddeld 90% bij verantwoorde hoeveelheid compressie) vormen een belangrijk argument om JPEG te gebruiken. En JPEG staat wel in de BASIS.... Kortom, PNG is een prima formaat, maar vergeet het aloude JPEG niet…
Heb ik nog een andere vraag: Zijn PNG en JPEG ook bruikbaar voor analoge originelen die uit meerdere pagina's bestaan? Een van de voordelen van TIFF is dat het mogelijk is om meerdere pagina's in één bestand op te nemen, terwijl dat bij JPEG en PNG volgens mij niet kan. Betekent dit dat ik voor documenten die uit meerdere pagina's bestaan dus het beste TIFF kan kiezen? Of betekent dit dat ik van iedere pagina een apart JPG- of PNG-bestand moet maken, die ik met behulp van metadata en viewers samenvoeg tot één 'document'? Of kan ik dan het beste een 'pdf-envelop' om de verschillende bestanden doen? Of vermenging ik nou compressie-algoritmes en bestandsformaten met elkaar?
@Ingmar: PNG en JPEG zijn niet te gebruiken als als een zogenaamd multipage bestand. TIFF wel, alleen zou ik dat niet willen aanraden. Hat gaat hier om een extensie op het TIFF formaat dat magertjes wordt ondersteund. Die TIFF extensies zijn sowieso iets om alert op zijn. Iedere programmeur is vrij om extensies te schrijven op het TIFF bestand en sommigen daarvan zijn downright obscuur. Daarom spreek ik in bovenstaande over TIFF 6.0 baseline, het "basisbestand". Het formaat voor multipage bestanden is toch PDF(/A). Je kunt er alle kanten mee op (qua compressie, of zelfs geen compressie en qua gebruikerswensen) en het is natuurlijk zeer breed ondersteund. Of je gescande gepagineerde documenten alleen als PDF wilt opslaan is overigens de vraag. Een voorzichtiger model is dat je de masters opslaat als losse afbeeldingen (als TIFF, JPG, PNG etc) en de PDF gebruikt voor beschikbaarstelling. Maar het is bij beperkt budget en infrastructuur mogelijk voor gescande documenten exclusief te kiezen voor PDF. Zorg dan wel voor conservatieve compressie binnen het PDF bestand. Misschien aardig in dit verband is het document dat ik voor het Stadsarchief Amsterdam over dit onderwerp heb geschreven: http://stadsarchief.amsterdam.nl/stadsarchief/e-depot/downloads_en_links/richtlijn.pdf
Nog wat betreft de vaststelling van de standaarden in de BASIS: mijn collega Jeroen van der Vliet heeft recent een fijne BLOG over dit onderwerp geschreven: http://www.digitaalallemaal.nl/?p=1551
@Robbert Dank je wel, ook voor de link naar de Richtlijn bestandsformaten. Opvallend is trouwens wel dat tot nu toe heel veel organisaties in multi-page Tiff scannen (met daarnaast eventueel PDF (/a)) Ik begrijp dat we dit dus moeten ontraden.
@Ingmar: ik hoor wel eens hier en daar dat multipage TIFF (meestal op basis van bitonale, zwart wit scans) wordt gebruikt voor documentleverantie. Wordt het bij jouw weten ook gebruikt voor archivering? En wat zijn de organisaties die deze bestanden gebruiken: moet ik die zoeken in overheidssfeer of bedrijfsleven? Of ook in het erfgoedveld?
@Robert, Nadeel van JPEG (1:10) vind ik, uit eigen ervaring, dat deze bestanden snel corrupt raken zonder aanwijsbare reden. Ik weet niet of dit ook geld als geen compressie wordt toegepast, maar daarom ben ik een beetje huiverig om masterbestanden (zeker bij vervanging) in JPEG op te slaan. Robert Gillesse zei:
Beste Bert ea, Waarom PNG niet in de BASIS zit, maar bijvoorbeeld wel het vergelijkbare JPEG2000? Dit heeft te maken met de toenmalig geraadpleegde experts (waaronder ikzelf) en de reacties vanuit het erfgoedveld (zo worden de standaarden in de BASIS vastgesteld: experts stellen iets voor, het veld mag reageren, standaarden worden vastgesteld voor een bepaalde periode). JPEG2000 leek toen een beter alternatief: een veelzijdig formaat, met een lossless en lossy compressie variant, veel aardige mogelijkheden qua presentatie. Het lijkt er echter nu dat deze veelheid aan opties het formaat in de weg zitten en dat een standaard ondersteuning van het formaat uitblijft. Ook blijft het gebruik zorgwekkend laag. Dit jaar wordt de BASIS geëvalueerd en wellicht dat JPEG2000 zal moeten wijken. Zoals Bert schrijft is PNG wel opgenomen in het DEN ICT register. Daarmee is het een standaard die DEN aanbeveelt - en kan die prima worden gebruikt. Voor de duidelijkheid: de standaarden in BASIS zijn bedoeld als een ondergrens, als "basic practice", de standaarden in ICT register zijn te beschouwen als "best practice". De BASIS is dus niet bedoeld als een keurslijf… Over PNG: dit is inderdaad een prima lossless compressieformaat (winst ongeveer 40%). Het is inderdaad open, heeft veel mogelijkheden qua bitdiepe en is probleemloos te openen in een browser. Ten nadele van PNG kan worden opgemerkt dat het wereldwijde gebruik (zowel door consumenten, als in erfgoedsector) niet erg groot is. Ik heb indertijd meegeschreven (samen met Judith Rog) aan het KB stuk over alternatieve bestandsformaten. Sommige dingen in het onderzoek zijn inmiddels wat achterhaald maar ik sta nog steeds wel achter de aanbevelingen: ga voor compressieloos of lossless compressie (baseline TIFF, JPEG2000 of PNG) wanneer het gaat om substitutie, wanneer het niet gaat om substitutie, maar je wilt echt niet opnieuw scannen gebruik dan lossless of conservatieve lossy compressie (JPEG2000 lossless, PNG, JPEG2000 lossy 1:20, JPEG 1:10), wanneer het puur gaat om access kies dan voor lossy compressie (JPEG2000 1:20 of meer, JPEG 1:10 of meer). Een van de meer belangrijke conclusies uit het KB rapport is wat mij betreft de aanbeveling dat het oude en vertrouwde JPEG formaat in sommige gevallen prima kan voldoen als masterbestand. Ik wil hierin zelfs verder gaan dat ik destijds deed in het KB rapport. Ik denk namelijk dat JPEG zelfs kan gelden als een serieus te nemen bestand het gaat om substitutie (of vervanging moet ik geloof ik zeggen in de archiefcontext). Het gaat hierbij om de al door Arjan geciteerde eis uit de nieuwe archiefregeling: “3.Gebruikmaking van compressietechniek is slechts toegestaan, voor zover daarbij niet zodanig verlies van informatie optreedt, dat niet langer aan de bij deze regeling gestelde eisen ten aanzien van de toegankelijke en geordende staat van digitale archiefbescheiden kan worden voldaan.” Als je de JPEG compressie conservatief toepast (compressie ratio 1:10 of lager) dan verlies je visueel gezien geen beeldinformatie (dit wordt wel eens visual lossless compressie genoemd). Voor het gemiddelde archiefdocument is dit prima. Wanneer het gaat om opnames met een groot dynamisch bereik (en evt hogere bitdieptes) of zeer kritieke kleurscheidingen dan blijven TIFF, PNG of JPEG 2000 lossless aan te bevelen. In andere gevallen is JPEG een serieuze contender. De zeer wijde ondersteuning en enorme wereldwijde gebruik (voor de duurzaamheid een belangrijke pré), de eenvoudige inzet als access bestand (er is geen conversie nodig) en de ruime opslagwinst (gemiddeld 90% bij verantwoorde hoeveelheid compressie) vormen een belangrijk argument om JPEG te gebruiken. En JPEG staat wel in de BASIS.... Kortom, PNG is een prima formaat, maar vergeet het aloude JPEG niet…
@Robert: Het wordt / werd ook gebruikt door overheden (gemeenten, provincies, waterschappen etc) bij digitalisering voor het DMS / RMA.
@Bert: tja, de kans op corruptie tussen de verschillende bestandsformaten. Dat is een heikel punt. Er zijn kenners die beweren dat gecomprimeerde bestanden veel kwetsbaarder zijn (oa Richard Wright van de BBC http://www.ijdc.net/index.php/ijdc/article/viewFile/138/173 en diepgravend Heydegger http://old.hki.uni-koeln.de/people/herrmann/forschung/heydegger_arc...) en anderen die het omgekeerde beweren (Buonora, http://www.dlib.org/dlib/july08/buonora/07buonora.html - volgens hem is JP2000 robuuster dan TIFF). Zeer lezenswaardig (en nog enigszins begrijpelijk) in deze richting is nog altijd de Stadsarchief Amsterdam publicatie Holtman cs, Digitalisering ontrafeld - zie aldaar pagina 76. Het blijkt wel duidelijk uit al deze onderzoeken dat JPEG geen winnaar corruptiebestendigheid is. Als het gaat om gecomprimeerde bestanden dan is JPEG2000 beter duidelijk beter bestand tegen datacorruptie. Maar is dit werkelijk de vraag waar het om gaat? Ligt de vraag van duurzaamheid zo ondubbelzinnig op het vlak van bestandsformaten alleen? Zoals in Digitalisering ontrafeld heel nuchter wordt opgemerkt is het beter het gevaar van beschadiging te voorkomen door redundante opslag. Beter drie JPEG bestanden opslaan, dan twee TIFF bestanden... En drie JPEG's kosten ook minder opslagruimte dan twee TIFF's. Eerlijkheidshalve ben ik ook daar niet meer geheel zeker van na het lezen van het angstwekkend (en moeilijk) artikel van David Rosenthal, Bit Preservation: A solved problem? Het antwoord is dus neen. Het blijkt dat er latente, onontdekte bitfouten (silent data corruption) kunnen optreden in opslagsystemen waartegen backups en checksums niet helpen. Het erge is dat we geen goed beeld (of meetmethode) hebben hoe betrouwbaar opslagsystemen nu echt zijn. Daar gaan we met de eisen voor een goed e-depot.... Ik zou graag eens horen wat anderen (in het speciaal kenners van opslagsystemen) vinden van dit artikel. Eh, maar Robert, als bitjes zo maar stil kunnen omvallen, dan is de keus voor een robuust bestandsformaat toch juist heel belangrijk? Ja, dat is waar. Maar het is ook waar wat Rosenthal schrijft aan het einde van zijn artikel: "bit preservation is fundamentally a question of budgets". Wil je, voor het zelfde budget, een 1.000.000 JPEG's opslaan met enig risico of 100.000 TIFF's met wat minder risico? Zeg het maar :-)... @Ingmar: dus dan gebruiken deze overheden de multipage TIFF's dus ook voor archivering?
@Robert, (@Ingmar) Het artikel van Rosenthal vind ik erg interessant. Hieruit blijkt maar weer dat we blind vertrouwen op de methoden / technieken van checksums e.d. Een groot probleem straks bij preserveren van digital born documenten en systemen! Het redundant opslaan van bestanden op verschillende systemen (met een verschillend checksum methode) is dan zeker een noodzakelijkheid, waarbij er op gelet moet worden dat er niet gespiegeld wordt! Dit artikel geeft ook indirect aan dat het verstandig is om geen multipage bestanden aan te leggen, maar dat het beter is om ieder document individueel te digitaliseren. Hierdoor kun je bij eventuele corruptie van bestanden de schade beperken. Het lijkt er op dat we een 'thuissituatie' straks in de archieven moeten toepassen.... Een back-up op cd, op USB, op een harde schijf van een oude computer en oh ja ik heb er ook nog een op diskette ; -)
Al deze reacties lezend moet de conclusie zijn: accepteren van dataverlies. Zoals in alle eeuwen voor ons zullen ook wij er niet in slagen om alle informatie voor de eeuwigheid te bewaren. Zekerheden bestaan niet in de digitale wereld, net zo min als die bestaan en bestonden in de papieren wereld. Doelen bijstellen, verlies accepteren. Dat maakt het leven een stuk overzichtelijker en goedkoper :)
@Luud: helemaal met je eens. Life is about accepting loss (hè get, een mens kan ook te wijs uit te hoek komen, en dan nog in het Engels, excuus). Probleem is alleen dat ik dan wel graag enig inzicht wil hebben in welke mate ik risico loop. Dat is nu juist de angstwekkende boodschap van Rosenthal: we weten eigenlijk niet goed hoe betrouwbaar de huidige opslagsystemen zijn. Maar misschien is dat ook iets waar we mee moeten leven. In verband hiermee is een artikel (The Significance of Storage in the “Cost of Risk” of Digital Preservation) van de eerder door mij al aangehaalde BBCer, anti-compressie activist, Richard Wright erg interessant. Het gaat hier om risico management en de boodschap is, heel simpel gesteld: hoeveel risico ben je bereid te lopen, voor welk budget? Bijvoorbeeld Zwitserse Petabyte opslag voor onderzoeksproject CERN meldt (artikel pagina 113) bit-rot op niveau van 1 bit per 30 MB, of op fileniveau 1 op de 1.500 bestanden. Kan een archief daar mee leven? Of moet dat beter, en zoja, is daar wel geld voor? Helaas kunnen de CERN gegevens niet zo maar worden geïnterpoleerd naar andere opslagsystemen. Er is, kortom, meer onderzoek nodig naar het verlies van data in opslagsystemen. In de ideale wereld zou je dan bij de aanschaf van een systeem een risico inschatting moeten kunnen maken. Voorlopig is het hopen en bidden!
Bij het zoeken naar het gebruik van PNG-bestanden kwam ik op deze pagina. Mijn vraag gaat niet zozeer naar het gebruik van PNG voor het opslaan van de Masterbestanden maar voor de afgeleiden die we aan het publiek beschikbaar stellen. Dit zijn nu TIFF bestanden die bij omzetting naar JPG heel groot worden (van 1MB TIFF naar 16MB JPEG). In PNG blijft dit echter een zeer acceptabel formaat en dit wordt net als JPG en i.t.t. TIFF door alle browsers ondersteund. Als ik deze discussie lees zijn er geen bezwaren tegen gebruik van PNG of is er sinds 2010 iets veranderd? Het gaat overigens om wat oudere TIFF-bestanden (200dpi, zwart-wit).
Ik las hiervoor ook: http://www.den.nl/standaard/5/portable-network-graphics met de opmerking dat PNG weinig gebruikt wordt in de erfgoedsector. Is dat nog steeds zo?
@Ernest: Allereerst ben ik verbaasd dat je zulke grote JPEG bestanden krijgt vanuit TIFF, het is meestal andersom (uit een kleine test was de verhouding TIFF:JPEG = 7:1). Ik heb het idee dat er iets niet goed gaat bij de conversie.
PNG is een acceptabel alternatief, zeker omdat je bestaande 'afgeleiden' omzet naar een nieuw formaat. Bij het HCO hebben we besloten om alle scans, moederbestanden en afgeleiden (publicatieversies), van statisch beeldmateriaal te digitaliseren in JPEG. De moederbestanden worden compressieloos gedigitaliseerd. Het voordeel van JPEG t.o.v. PNG is dat je (meer) metadata toe kunt kennen aan de bestanden. De meest essentiële metadata (unieke ID, trefwoorden, rechten) worden gekoppeld aan een bestand welke in een collectiebeheersysteem ingelezen kunnen worden. Daarnaast voorziet het bestand met metadata dat buiten het collectiebeheersysteem (bijv. bij een download door een bezoeker) a.d.h.v. de metadata het bestand herleid kan worden naar de bron.
Ik hoop dat je iets hebt aan deze informatie.
Ernest Verhees zei:
Bij het zoeken naar het gebruik van PNG-bestanden kwam ik op deze pagina. Mijn vraag gaat niet zozeer naar het gebruik van PNG voor het opslaan van de Masterbestanden maar voor de afgeleiden die we aan het publiek beschikbaar stellen. Dit zijn nu TIFF bestanden die bij omzetting naar JPG heel groot worden (van 1MB TIFF naar 16MB JPEG). In PNG blijft dit echter een zeer acceptabel formaat en dit wordt net als JPG en i.t.t. TIFF door alle browsers ondersteund. Als ik deze discussie lees zijn er geen bezwaren tegen gebruik van PNG of is er sinds 2010 iets veranderd? Het gaat overigens om wat oudere TIFF-bestanden (200dpi, zwart-wit).
Ik las hiervoor ook: http://www.den.nl/standaard/5/portable-network-graphics met de opmerking dat PNG weinig gebruikt wordt in de erfgoedsector. Is dat nog steeds zo?
@Bert dank je, zeker hulpvol. Die verbazing herken ik, het heeft misschien met het type tiff-bestanden te maken. Ik kan je eventueel een voorbeeldje toesturen.
Die metadata is inderdaad een groot voordeel. Bij de afgelopen scantrajecten is daar geen rekening mee gehouden, in de zin dat die in de scans zijn opgenomen. Bij deze bestanden zijn die er dus ook niet dus geen reden om het daarom te laten. Achteraf die metadata toevoegen is te bewerkelijk.
Hallo Ernest, Je mag me wel een bestand toesturen, misschien heb ik een oplossing.
Het achteraf metadateren is veelal te veel werk. Wel zijn er gratis tools waarmee je alsnog in bulk metadata kunt toevoegen. Bijv. XnView, hiermee kun je EXIF/IPTC metadata alsnog toevoegen (bijv. series van scans of één inventarisnummer). Daarnaast 'Bulk rename utility' waarmee je de bestandsnamen kunt standaardiseren naar eigen wens (bijv. toevoegen ISIL-code aan bestandsnaam).