Vers van de preserveringpers #5 (september-oktober 2025) - verkiezingsdagspecial

Een tweemaandelijks blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief

Welkom bij dit vijfde blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief (NA). In dit blog informeer ik je over ontwikkelingen rondom digitale preservering bij het NA en wat me verder de afgelopen twee maanden in ons vakgebied opviel. Feedback is welkom.

Verkiezingsdagspecial

Anders dan je van me gewend bent, heeft dit blog geen vijf thema's, maar één. Want ik vroeg me af: wat zeggen de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen van vandaag, 29 oktober 2025, over digitale preservering of duurzame toegankelijkheid?

Om meteen met de deur in huis te vallen: niets.

Maar stop niet met lezen. Want als we de vraag iets verbreden, dan is er heel wat interessants te melden. Veel partijen hebben het bijvoorbeeld over de digitale overheid, de Woo/openbaarheid, open standaarden, open source, en cultureel erfgoed. Digitale onafhankelijkheid van Big Tech komt ook in veel partijprogramma’s voor. Met medewerking van ChatGPT en Mistral kwam ik tot de volgende analyse.

Dit blog is geen stemadvies.

Aanknopingspunten

Bij GroenLinks-PvdA, D66, NSC en de Piratenpartij vind je de meeste aanknopingspunten voor digitale preservering en duurzame toegankelijkheid. In meer algemene zin kom je digitalisering en erfgoed tegen in de programma’s van VVD, ChristenUnie, SGP, CDA, SP, PvdD, PVV en Volt. Bij andere partijen lijkt minder aandacht te zijn voor het onderwerp van dit blog – al heb ik niet alle partijprogramma’s helemaal doorgelezen.

Abandonware

GroenLinks-PvdA speekt over informatiehuishouding, zodat Woo-deadlines vaker gehaald worden, en wil open standaarden en open source versterken. Men noemt in de uitgebreide sectie over Digitalisering het toegankelijk maken van ‘abandonware’ als digitaal cultureel erfgoed. Abandonware is verouderde software, die meestal niet meer door de ontwikkelaar of rechthebbende wordt ondersteund of verkocht. Nu emulatie als preserveringsstrategie in opkomst is (Vers van de preserveringpers (februari 2025) - KIA community), vind ik dit een prima plan. Alle abanbonware verzamelen!

D66 kiest waar mogelijk voor open standaarden en open source, ook ten behoeve van een open, betrouwbare digitale overheid. Ze willen zorgen voor digitale onafhankelijkheid en staan een bewindspersoon voor Technologie en innovatie voor. Waar kan ik me aanmelden?

Digitale Zaken

NSC heeft een paragraaf over Onze digitale omgeving en spreekt over digitale autonomie. Ze pleiten voor een Ministerie van Digitale Zaken en Staatsmodernisering, naar Duits voorbeeld.

De Piratenpartij zet in op open data, open standaarden en vrije/open source software in en om de overheid. Dat men Digitaal Restrictie Management (DRM) wil afschaffen is goed voor digitale preservering. Ik ben het eens met “iedereen moet kunnen genieten van ons cultureel erfgoed en dit kunnen delen zonder de dreiging van juridische stappen, schenden van de privacy of censuur". Ook de Piratenpartij pleit voor een Minister van Digitale Zaken.

AI-gigafabriek

Vermeldenswaardig is verder dat de VVD wil investeren in een nationale AI-hub en AI-gigafabriek. Dit vast ter ondersteuning van de wens om “een overheid die compacter, efficiënter en slagvaardiger is, met inzet op digitalisering en innovatie”. Ook de BBB zet in op digitalisering, digitale veiligheid en het beschermen van de digitale infrastructuur. Het CDA pleit voor het recht op transparantie als onderdeel van beter in de wet verankerde digitale rechten.

Conclusie

Digitale preservering en duurzame toegankelijkheid komen niet expliciet voor in de programma’s van de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen van vandaag. Indirect raken veel partijen wel aan het onderwerp, via digitale overheid, open standaarden, open source, cultureel erfgoed, digitale veiligheid en digitale onafhankelijkheid van Big Tech. Van de grote partijen zijn GroenLinks-PdvA, D66 en (de nu nog grote partij) NSC er het meest expliciet over. Ook bij de Piratenpartij vind je een sterke digitale agenda.

Laten we hopen dat we na deze verkiezingen snel een nieuw kabinet hebben. Zodat we ook snel verder kunnen met de nieuwe Archiefwet, die opgebouwd is rondom duurzame toegankelijkheid. Bij het NA bereiden we ons er op voor. In de komende blogs uit deze serie houd ik je ervan op de hoogte. En van meer. Tot over twee maanden.

En zoals altijd: feedback is welkom. KIA is voor het stellen van vragen en uitwisselen van kennis.

Tot slot niet vergeten: de Werelddag van de Digitale Duurzaamheid komt eraan. Vier 'm mee met het Netwerk Digitaal Erfgoed, in Utrecht. Met net als twee jaar geleden een 'muzikaal intermezzo'. Ik krijg het al twee weken niet uit mijn hoofd.

---

PS De prompt die ik opgaf bij ChatGPT en Mistral was deze: “Van de partijen PVV, GroenLinks-PvdA, VVD, NSC, D66, BBB, CDA, SP, DENK, PvdD, FVD, SGP, Christenunie, Volt, JA21, Vrede voor Dieren, BVNL, Bij1, LP, 50PLUS, Piratenpartij, FNP, Vrij Verbond, DE LINIE, NL PLAN, ELLECT en Partij voor de Rechtsstaat, wat zeggen hun partijprogramma's voor de verkiezingen van 29 oktober 2025 over digitale preservering?” Deze partijvolgorde komt van Tweede Kamerverkiezingen 2025 | Parlement.com.