Een nieuw tweemaandelijks blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief

Welkom bij dit eerste blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief (NA). In dit blog informeer ik je over ontwikkelingen rondom digitale preservering bij het NA en wat me verder in ons vakgebied opviel. Mijn plan is om iedere twee maanden te bloggen en me te beperken tot vijf punten per keer. Feedback is welkom.

Digitale preservering?

Voor ik aan het eigenlijke blog begin, eerst nog even dit: als preservation officer coördineer ik het team Preservation. Wij zijn onderdeel van de afdeling Kennis en Advies van het NA. Met z’n vieren delen we in- en extern kennis en geven we advies over digitale preservering. Wat we verstaan onder digitale preservering staat op deze pagina op onze website. Door het internationale karakter van ons werk staan er Engelstalige termen in dit blog.

Wat gebeurde er tot nu toe in 2025?

1) Emulatie

De afgelopen maanden onderzocht UvA-stagiair Anton van Es de mogelijkheden van emulatie bij het NA. Anton gebruikte o.a. een lokale installatie van het Emulation as a Service Infrastructure-platform (afbeelding: EaaSI met Ubuntu-besturingssysteem 10.10 uit 2010) om verouderde browserversies te emuleren en zo webarchieven authentieker weer te geven. We werken aan nieuw preserveringsbeleid en we willen naast conversie emulatie als preserveringstrategie omarmen. Antons stage liep eind januari af en zijn aanbevelingen gaan we dankbaar gebruiken bij het uitwerken en implementeren van het nieuwe beleid.

Lees ook Antons blog op KIA: Emulatie voor preservatie: resultaten van een stage bij het Nationaal Archief - KIA community.

2) Bezoek

In de laatste week van januari ontvingen we samen met de nationale bibliotheek van Nederland (KB) het bestuur en de medewerkers van de Open Preservation Foundation (OPF). Deze non-profitorganisatie beheert en ontwikkelt opensourcehulpmiddelen voor digitale preservering. KB en NA zijn er lid van. In dit blog van de OPF kun je meer lezen over hoe de medewerkers kunstwerken bouwden, terwijl het bestuur een strategische werksessie en bestuursvergadering had.

3) Projecten

Met dank aan het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) werkt de OPF aan een cloudversie van de preserveringstool ViPER (afbeelding: de desktop van ViPER). ViPER is een virtuele omgeving met voorgeïnstalleerde veelgebruikte preserveringstools. Zoals ik in dit interview aankondigde, kun je ViPER binnenkort in je browser gebruiken zonder iets te hoeven installeren.

Ander projectnieuws is de start van het EOSC-project EDEN. OPF werkt daarin mee aan een raamwerk “om gegevens te identificeren die in aanmerking komen voor digitale preservering, gebaseerd op gebruik, kwaliteit en voordelen. Het zal een herwaarderingsmodel ontwikkelen, testen binnen wetenschappelijke gemeenschappen en tools bouwen om preservering te automatiseren.” (Nederlandstalige bron: DANS).

4) Kennisproducten

Begin dit jaar zetten we als NA de laatste puntjes op de i’tjes van de handreiking sociale media archivering. Deze handreiking bevat informatie over en handvatten voor het archiveren van overheidsinformatie op sociale media. Ik ben zeer gecharmeerd van de vondst om het DUTO-raamwerk met essentiële kenmerken te combineren.

Ook verscheen er een update van de norm Voorkeursformaten. Deze norm schrijft voor welke bestandsformaten op dit moment het meest geschikt zijn om digitale overheidsinformatie zo duurzaam toegankelijk mogelijk te bewaren.

5) Wet- en regelgeving

Voor wie het gemist heeft: de Tweede Kamer stemde unaniem in met het wetsvoorstel Archiefwet 20xx. Samen met collega’s adviseer ik OCW bij het verwerken van de in dit KIA-artikel genoemde inbreng op Archiefbesluit en Archiefregeling.

Bonus: Model

Als bonus één ouder puntje uit december 2024. De Consultative Committee for Space Data Systems (CCSDS) publiceerde toen een nieuwe versie van het OAIS-referentiemodel. “Het OAIS-referentiemodel beschrijft de organisatie van een ‘Open Archival Information System’, een OAIS-archief. Zo’n archief voldoet aan bepaalde verantwoordelijkheden en eisen ten aanzien van onder andere de verkrijging en toegankelijkheid van informatie en de benodigde procedures en processen.” (bron: DERA). ISO werkt aan het vervangen van momenteel actuele OAIS-editie door deze versie. Wij vinden het een goede ontwikkeling dat Preservation Watch in OAIS is opgenomen. Wij gebruiken Preservation Watch sinds 2018 bij de uitvoering van preservering bij het NA en dat bevalt prima.

Tot over twee maanden, met meer nieuws vers van de preserveringpers.