Vers van de preserveringpers #3 (mei-juni 2025)

Een tweemaandelijks blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief

Welkom bij dit derde blog over digitale preservering in en om het Nationaal Archief (NA). In dit blog informeer ik je over ontwikkelingen rondom digitale preservering bij het NA en wat me verder de afgelopen twee maanden in ons vakgebied opviel. Feedback is welkom. De vijf onderwerpen van deze keer zijn:

1. e-Depotcertificering
2. Evenementenvooruitblik
3. geCHARMeerd
4. Evenemententerugblik
5. PDF-acceptatiebeleid

NDE Netwerk Certificeren

Heb je een e-Depot of andere oplossing om je digitale archiefbescheiden, informatieobjecten of documenten duurzaam toegankelijk te houden? Vind je het belangrijk dat anderen je oplossing vertrouwen? Dan wil je die vast als ‘Trusted Digital Repository’ certificeren. Het instapmodel daarvoor is CoreTrustSeal (CTS).

Als ervaringsdeskundige kan ik zeggen dat het CTS-certificeringsproces lastig en tijdrovend kan zijn. Het NDE Netwerk Certificering kan dat proces misschien niet leuker, maar wel makkelijker maken. Dit netwerk zorgt voor persoonlijke interactie en kennisuitwisseling rondom certificering, naast de statische informatie en tips van de Wegwijzer Certificering. Neem gerust contact op met de kerngroep – ik ben er lid van.

Vul vooral ook onze enquête in: https://forms.office.com/e/vPXcJ9Xc2p.

Evenementen, een vooruitblik

Voorpret is de leukste pret. We zijn als team Preservation van het NA daarom al weer begonnen aan de voorbereidingen voor iPRES en de Werelddag van de Digitale Duurzaamheid.

iPRES

De jaarlijkse conferentie iPRES is dit jaar in Wellington, Nieuw-Zeeland. Onze collega Lotte is erbij, met dank aan haar DPC-award. Haar inzending werd ook nog eens geaccepteerd, dus ze zal in Wellington een actieve bijdrage leveren. Wellington is voor anderen misschien wat te ver om naar toe te reizen. Of ga jij ook?

We hielpen de iPRES-organisatie bij het peerreviewen van inzendingen. Ook dat geeft voorpret, want je ziet toch een glimpje van wat er tijdens iPRES op het programma zal staan.

WDPD

De eerste donderdag van november is het weer tijd voor de Werelddag van de Digitale Duurzaamheid, World Digital Preservation Day of #WDPD2025. Dit jaar vieren we dit feest met het NDE in Utrecht. Zorg dat je er bij bent, dan zit je op de eerste rij voor onze ludieke bijdrage aan het programma.

GeCHARMeerd

We gaan als team aan de slag met het koppelen van CHARM aan onze Preservation Watch-functie. CHARM is een referentiemodel voor het omgaan met preserveringsrisico’s. Welke bestandsformaten zijn risicovol om te gebruiken? Kleven er risico’s aan ontwikkelingen in wet- en regelgeving? Geïnspireerd door haar praatje tijdens iPRES 2024 in Gent doken we in Maureen Pennocks CHARM. Ons positieve advies aan onszelf was om te beginnen met implementatie van ‘method 2’ (“a question-based framework that is particularly useful to anyone using the model for the first time, as well as assessors who welcome a structured interpretation to guide them through a comprehensive review”).

Door een model als CHARM te koppelen aan onze Preservation Watch-functie, maken we ons risicomanagement objectiever en meetbaarder. We zien dit als stap vooruit voor het kwaliteitsmanagement in en om ons e-Depot.

Evenementen, een terugblik

Er waren de afgelopen tijd drie buitenlandse bijeenkomsten die ik zeker wil noemen. De jaarlijkse eArchivingdag, een studiedag eIDAS van eDAVID en de Preservica International User Group.

eArchiving

De eArchivingdag op 14 mei gaf dit jaar speciale aandacht aan databasepreservering. Collega Marin reisde hiervoor af naar Brussel. Ze leerde daar meer over de nieuwste ontwikkelingen in het databasepreserveringsformaat SIARD. Interessant was ook een masterscriptie van onze Estse collega Koit over incrementeel archiveren in databases, aan de hand van snapshots. Bezoek voor informatie, presentaties en video’s https://www.e-ark-foundation.eu/preserving-digital-foundations-with-earchiving-2/.

eDAVID

Bij eArchiving kwam het ter sprake, maar al op 8 mei ging het in Brussel over de in 2024 goedgekeurde nieuwe versie van de eIDAS-verordening. Deze ‘eIDAS 2’ regelt hoe elektronische identificatie, vertrouwensdiensten en archivering binnen de EU grensoverschrijdend erkend en betrouwbaar gebruikt kunnen worden. Ze introduceert onder andere de Europese digitale identiteit (EUDI-wallet) en versterkt het juridisch kader voor digitale handtekeningen, zegels en archivering. Het expertisecentrum digitale archivering eDAVID organiseerde een studiedag Trust in Digital Archiving. Bezoek voor informatie en presentaties https://expertisecentrumdavid.be/trust-in-digital-archiving/.

Onze Recordkeepingcollega Wout was er bij. Hij vroeg zich samen met andere Nederlandse deelnemers af, waarom dit onderwerp in de Nederlandse archiefsector nauwelijks lijkt te leven. Wij hebben en krijgen toch ook te maken met documenten met elektronische handtekeningen. Enig idee waarom dit in Nederland nauwelijks leeft?

Preservica

Collega Marin liet zich op 12 en 13 juni onderdompelen in de nieuwste features van Preservica. Ze nam deel aan de bijeenkomst van de Preservica International User Group in Windsor (VK): https://preservica.com/events/preservica-international-user-group-2025.

Op dag 1 waren er presentaties over features en het gebruik van Preservica, en kon er gestemd worden over hoe nieuwe ontwikkelingen geprioriteerd moeten worden. Tijdens dag 2 zaten vertegenwoordigers van specifieke domeinen bij elkaar om hun ervaringen en wensen te uiten. Er werd ook tijd gemaakt voor het aanschouwen van de Windsor Guard March. Het was een nuttige en aangename bijeenkomst.

Oké, maar...

Een puntje van zorg hebben we ook. We constateren al langer, dat Preservica prioriteit geeft aan cloudgebruikers en laagdrempelig gebruikersgemak. Voor de insiders: Windowsgemak boven Linuxcontrole. Maar wat als je webarchieven in WARC-formaat ingest en wilt weten of er verouderde bestandsformaten zoals Flash in die webarchieven zitten? In de cloudversies Starter en Professional – zie ‘Vers #2’ over waarom we hierover beschikken – vonden wij geen informatie over wat er in WARCs zit. En wat als je een halve, niet-valide afbeelding ingest? Voor zover wij kunnen nagaan, meldt Preservica dan dat de “Ingest has completed succesfully”. Pas na doorklikken vind je ‘valid: false’, maar helaas niet waarom. Wij houden liever meer Linuxcontrole in onze Enterprise on Premiseversie.

PDF-acceptatiebeleid

Als uitsmijter wil ik met jullie delen, dat we concept-acceptatiebeleid voor PDF-documenten hebben opgesteld. Dit is een van de resultaten van teambijeenkomsten waarin we onze kennis over PDF verdiepten. In een van de eerste bijeenkomsten nodigden we onze KB-collega Johan van der Knijff uit, om ons bij te praten over PDF-validatie.

Lang verhaal kort: als je weet wat je wilt controleren, dan zegt dat ook iets over wat je wilt accepteren. Een PDF moet valide opgeslagen zijn volgens de PDF-specificatie. Maar daarbinnen zijn veel mogelijkheden waar je wel of niet gebruik van kunt maken. Of soorten PDF’s om uit te kiezen. Accepteren we alleen PDF/A of PDF/UA? Moeten fonts altijd geëmbed zijn? Zijn documentbeperkingen zoals het niet mogen aanpassen van een PDF acceptabel? (Want: kun je een PDF ooit nog converteren als je ‘m niet mag aanpassen?) Accepteer je het, wanneer documenten in PDF-documenten geëmbed zijn? We onderzochten deze vragen en kozen positie. Dat legden we vast in een document. Met software zoals veraPDF kunnen we dit beleid geautomatiseerd testen. De komende tijd gaan we intern met dit concept-acceptatiebeleid aan het werk. Uiteindelijk kan het onderdeel worden van het normenkader rond overbrenging. En idealiter stellen we acceptatiebeleid op voor allerlei soorten informatie en bestandsformaten. In hoeverre is dit iets, waar jullie ook mee bezig zijn of interesse in hebben?

Fijne zomer en vakantieperiode, en tot eind augustus voor Vers #4.