Afscheidsrede Theo Thomassen: Hoe groot is groot genoeg? Over archieven en proportionaliteit

Op vrijdag 13 mei nam Theo Thomassen afscheid als hoogleraar Archiefwetenschap. Zijn afscheidscollege had als titel: Hoe groot is groot genoeg? Over archieven en proportionaliteit. Op veler verzoek is de tekst daarvan nu beschikbaar. Download de afscheidsrede >>

Door de jaren heen heb ik nieuwsberichten verzameld over regels, rompslomp en overmatig papierwerk, on lineformulieren, checklijsten en scoringslijsten, paarse krokodillen, kwaliteitsborging en toetsdossiers, ambtelijke depersonalisering, cijferfetisjisme en het declaratiecircus in de gezondheidszorg, nutteloze transparantie, niet-significante uitkomsten van studentevaluatiesystemen en computer-says-no-ervaringen, keuzemenu’s, minachting van de professional en technologiemonumentalisme, megalomane bureaucraten, overgedocumenteerde outputsturing en de identificatie van personeel aan de hand van rugnummers, kortom: over de ijzeren kooi van de bureaucratie. Daar wilde ik voor mijn pensioen nog wat mee doen.

Ik ga het vanmiddag met u hebben over de intensieve menshouderij: de doorgeslagen bureaucratie, waar u allemaal last van heeft, ook als u niet bij de UvA werkt. Over wat er tegen te doen valt en welke heroïsche rol de bijdetijdse archivaris daarin zou kunnen spelen. Iets nieuws ga ik u niet vertellen. De literatuur over bureaucratie is even overweldigend als de bureaucratie zelf. Afwijkend is alleen mijn invalshoek. Ik wil de bureaucratie bekijken vanuit een duurzaamheidsperspectief en aan de hand van de sustainistische beginselen.

Voordat ik u uitleg wat dat is, bespreek ik met u een paar eigenaardige tendensen binnen de bureaucratie, het archief als machtsinstrument, het moeizame verzet tegen de bureaucratische cultuur en tot slot– het kon niet uitblijven – de archivarissen en hun professie.