´Institutionele´ vaardigheden

Dat klinkt, niet? 'Leerlingen of studenten helpen hun institutionele vaardigheden te ontwikkelen...' En wat mag dat dan wel wezen? Want ik ken wel het begrip 'onderzoeksvaardigheden' uiteraard. Te gebruiken voor de ontwikkeling van leerlingen, studenten en volwassenen: de vaardigheid, handigheid om iets te zoeken, te vinden, te annoteren, eventueel te interpreteren. Maar nogmaals, die 'institutionele' waren me tot op de dag van vandaag onbekend.

Deze week kregen we als Regionaal Archief Tilburg weer enkele telefoontjes van individuele eerstejaars studenten van Fontys. (Vorig jaar namelijk ook al, maar toen kregen we er geen vinger achter). Of ze een afspraak konden maken met de gemeentearchivaris en met hem op de foto mochten. Ze moesten namelijk informatie zoeken over de historie van Tilburg. Als bewijs dat ze echt in het archief waren geweest, diende het groepsportret met de archivaris.

We vroegen de studenten zich te groeperen, zodat we hen collectief konden instrueren. Want het zoekgebied 'Tilburg' is nogal breed en we willen laten zien dat je via de website al heel wat globale informatie kunt vinden. De studenten hadden er oren naar en meldden zich keurig als groep. Totdat er vandaag weer enkele keren werd gebeld door een nieuwe klas studenten, wederom met het verzoek om de archivaris te zien.

Toch maar eens informeren welke opdracht de studenten meegekregen hadden. Inderdaad: 'onderzoek de geschiedenis van de stad'. Collectief oriënterend onderzoek, waarbij elke student een deelonderwerp voor zijn rekening zou moeten nemen. Prima, tot zover niets aan de hand. Maar de opdracht werd gevolgd door de suggestie om een afspraak te maken met de lokale archivaris en indien hij geen tijd had, wellicht een rondleiding door de stad onder leiding van iemand van de heemkundekring dan maar'.

"Ik zal de docent eens bellen en vragen hoe hij dit gedacht had...' Met ferme tikken een mail ingetypt, nadat ik eerst probeerde te bellen. 'Geduldig' legde ik uit dat de gemeentearchivaris vaak besprekingen had evenals andere werkzaamheden en dat de studenten ons konden bellen of mailen om een afspraak te maken voor een instructie. Ook de suggestie gedaan om de lokale Stadsgidserij in te schakelen, indien een rondleiding gewenst was. Als laatste benadrukt dat we de studenten echt graag willen helpen, maar dat we graag op de hoogte zijn van de opdrachtgeving én de datum van hun komst.

Nog geen minuut later belde de betreffende docent. 'Zie je wel, de studenten grijpen meteen naar de telefoon!' Daar gaan hun onderzoeksvaardigheden. Op mijn tegenwerping dat het toch echt begon met de vraag om de gemeentearchivaris, gaf hij aan dat het ook wel een andere archiefmedewerker mocht zijn. Hij ging er namelijk van uit dat er in die kleine dorpen vaak maar één archivaris was. In de grote steden werkten er dan misschien wel tien op een archief. 'Ja, en in Tilburg werken er vijfentwintig!' Ik maakte een vergelijking tussen de gevraagde archivaris en de directeur van Fontys: zou die wel door individuele studenten benaderd willen worden en als bewijs met hen op de foto te gaan?

'Wat moet er eigenlijk geleerd worden? Wat wil je bereiken met deze opdracht?' Ja, en toen viel het grote woord: de 'institutionele' vaardigheden moesten ontwikkeld worden....Ik somde op: 'Wat is een archief, wat doen ze daar, welke informatie hebben ze daar en hoe kun je er gebruik van maken? Welke informatie haal je daar en wanneer volsta je met de bieb of de plaatselijke boekhandel? En kun je misschien als bewijslast de studenten vragen naar het gebruik van minimaal één authentieke bron?'Helemaal goed. De docent haalde opgelucht adem.

Ik heb aangeboden zijn opdracht te herschrijven en zodanig dat die ook toepasbaar was op meerdere archieven van het zuiden van het land. Want Fontys bedient de onderste helft van Nederland en de toekomstige journalisten moeten zich immers overal kunnen verdiepen in de historische informatie van een stad of streek. Zelfs in de kleinste Brabantse en Limburgse dorpen waar maar één archivaris zit.