Kiezen als innovatie?, verslag KVANdagen 2013 #KVAN13

Door verhalen van vakgenoten en het programma van de KVANdagen ben ik enthousiast geraakt voor de KVANdagen. Gelukkig ben ook ik één van de studenten die naar de KVANdagen mocht. Bij deze mijn verslag. Ik heb ervoor gekozen geen verslag te maken van één of meerdere sessies, maar meer een ervaring op papier/ in enen en nullen te zetten. Een keuzeproces begon in de dagen vóór de KVANdagen van start gingen. De sessies die ik bij wilde wonen moesten uitgekozen worden. Ik heb op basis van gevoel gekozen en kwam veel in de groene lijn, Selectie en toegang terecht. Mijn programma voor de twee dagen was als volgt: Maandag Sessie 1: Kies voor de Geesteswetenschapper! Maandag Sessie 2: Keuzes voor ontsluiten van archiefmateriaal. Maandag Sessie 3: To pay or not to pay? Dinsdag Sessie 1: Kiezen voor de eeuwigheid. Dinsdag Sessie 2: Rondleiding door het NIOD. Dinsdag Sessie 3: Archivaris is dood, lang leve de…..

Ik heb tijdens de twee dagen veel gehoord over de keuzes die gemaakt dienen te worden (of niet) in het vakgebied. Vele belangen kwamen daarbij aan bod: de gebruiker, archiefvormer, geld, doel van de archivaris, recht- en bewijszoekende burger, duurzaamheid, toegankelijkheid etc. De overkoepelende vraag is altijd: Welk belang dien je het meest met de keuze die je maakt. Of dit nou digitaliseren, vernietigen, betalen, bewaren of ontsluiten is, het is altijd een concessie die gedaan moet worden. Hierbij komen we op de vraag wie is de archivaris eigenlijk om deze keuzes te maken? In de Keynote van Marcel Wissenburg werden verfrissende uitspraken over het ego van de archivaris gedaan. Zo onderscheidt de archivaris zich van een verzamelaar door de kunde van het ontzamelen. En daarbij is de archivaris altijd in dienst van het grotere belang: de maatschappij. Met het oog op dit belang doet de archivaris er eigenlijk alles aan om niet te hoeven kiezen. Standaarden, prioriteitenlijsten en methoden voor selectie, digitaliseren en acquisitie worden gemaakt om de vrije keuze van de archivaris te beperken. Dit alles in dienst van de objectiviteit. Dat verklaart ook de grote belangstelling voor het thema van KVAN 2013! Een archivaris wil blijkbaar niet zelf kunnen kiezen.

Een antwoord op de vraag welk belang voor ogen gehouden moet worden bij het maken van keuzes, heb ik niet gevonden in de door mij bijgewoonde sessies. Door de beperkte tijd die de sprekers kregen zijn de discussies helaas beperkt gebleven. Duidelijk werd wel dat de archivaris meer moet zijn dan een objectieve beheerder van archiefstukken. Hij of zij kiest bewust: - voor welk publiek archief toegankelijk is (de geesteswetenschapper?); - welk archief toegankelijk is (ontsluiting door digitalisering van eigentijdse toegangen?); - wie de rekening betaalt (burger?, archiefvormer?, maatschappij?); - welk archief gedigitaliseerd wordt en/ of analoog bewaard wordt; - welke rol de archivaris in deze keuzes gehad heeft/ gaat hebben.

Ondanks een enkele inhoudsloze presentatie (wel mooie PowerPoint-presentatie overigens!) heb ik veel nieuwe inzichten gekregen in de keuze die de archivaris heeft. Deze keuzes en de veranderende samenleving maken dat het vakgebied innovatief moet zijn om zijn belang te behouden in de maatschappij.