Het Archievenblad.. Errug 1.0
Zo, vandaag lag dan weer een uitgave van het Archievenblad in de bus, eindelijk met het artikel over A...
Over het artikel: Vragen om een Reispenning en het archiefonderzoek
- dec 2012
- Verwijderde gebruiker
- ·
- Aangepast 27 jun
- 8
- 41
Graag wil ik de leden van Archief 2.0 erop attent maken dat mijn artikel 'Vragen om een Reispenning. Mijn reizende voorouders Arend Peeks en Maria Heuvelmans' is gepubliceerd in het Drents Genealogisch Jaarboek (DGJ) 2012. Het thema van het DGJ was dit jaar Reizigers.
Voor mij als woonwagenbewoner en afstammeling van groepen zwervers (reizigers) die door het gehele land trokken was het een goede gelegenheid om hierover te schrijven en de lezers met bepaalde bronnen te laten kennismaken die geschikt zijn om deze moeilijk te traceren groep personen te onderzoeken.
Een bepaalde rijke bron zijn de verbalen in het archief van de afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken dat in het Nationaal Archief wordt bewaard. Zie voor de inventaris: http://proxy.handle.net/10648/7b28d1e1-c03e-42c7-b8e7-506b8b8818bc
In deze verbalen tref je stukken aan die betrekking hebben over onderstandsdomicilies geschillen, het verlenen van ontslag aan bedelaarskolonisten, maar ook de transportkosten en opzendingen naar bedelaarskolonies en de vroegere werkhuizen (met lijsten en soms met signalementen) zijn hierin te vinden. Werkelijk: prachtig en kostbaar materiaal!
Voor het zoeken in dit omvangrijke archief moet men wel de tijd nemen (inderdaad niet ALLES is gedigitaliseerd en geïndexeerd natuurlijk!) en moet in drie stappen gedaan worden:
In de klappers op de indices zoek je de achternaam of eventueel een instelling of plaatsnaam op, bij elke inschrijving staat een pagina nummer vermeld die naar de bron bij stap 2 verwijzen.
De indices op de verbalen, zoek hierin het pagina nummer op en noteer de data en briefnummers die weer verwijzen naar stap 3.
Verbalen (besluiten van de minister, met ingekomen en minuten van uitgaande stukken). In deze dikke pakken tref je de correspondentie van gedurende 11 dagen (!) aan, hierin zit het stuk waar het om gaat zoals in de tweede afbeelding, een declaratie van verplegingskosten van Lammechien Peeks uit 1850.
Kortom:
Ben je geïnteresseerd in bijvoorbeeld het functioneren van het armwezen in Nederland, zoek je iemand zonder vaste woonplaats of een persoon die in bijvoorbeeld Ommerschans of Veenhuizen heeft gezeten? Probeer dan eens in dit prachtige archief te zoeken!
Verken
Vervreemding zet Wob buitenspel
De Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) is de laatste tijd weer in discussie. Vooral voorstanders van inperk...
Archief 2.0 in Jaarboek 10 van de S@P
Tijdens de afgelopen KVAN-dagen werd Jaarboek 10 van de S@P gepresenteerd. Aan dat jaarboek heeft een ...
Reacties
Nou Giorgio, dat lijken me belangrijke tips voor onderzoekers naar woonwagenbewoners en andere zwervende mensen. Handig!
Dit is een mooi voorbeeld, Giorgio, van een onderzoek in ogenschijnlijk hermetisch gesloten archieven. Chronologische archieven van de ministeries, provinciebesturen, gemeenten en waterschappen worden ten onrechte veronachtzaamd. Dat is jammer, maar wel begrijpelijk. Als je naar de inventaris kijkt, begrijp je ook waarom: honderden dozen met beschrijvingen louter bestaand uit data (dag, maand , jaar). Met googelen levert dat geen resultaat op. Je moet dus echt naar het archief toe en de fysieke, eigentijdse toegangen gebruiken. De alfabetische klapper, de thematische index, de brievenboeken en de agenda's of indicateurs zijn onvermijdelijke hindernissen die genomen moeten worden. Voor de meeste onderzoekers een brug te ver. Alleen een doorzetter gaat verder, met vaak - helaas niet altijd - een schitterende beloning.
Deze archieven uit de 18e en 19e eeuw zijn dus moeilijk toegankelijk, maar bevatten vaak wel prachtig materiaal. Stukken ook die op basis van huidige en vroegere vernietigingsnormen zeker vernietigd waren geweest als ze netjes in dossiers of rubrieken waren opgeborgen. Verstopt in chronologische reeksen zijn ze daaraan ontsnapt. Overeenkomstige stukken van jongere datum zal Giorgio wel niet meer gezien hebben: die zijn verdwenen.
Aan deze toestand van moeilijke vindbaarheid zal niet snel een eind gemaakt worden. Omdat het om omvangrijke series met een lage raadpleegfrequentie gaat, staan deze archieven niet hoog op de prioriteitenlijst van van te digitaliseren archieven, bij geen enkele archiefdienst. De onbekendheid van onderzoekers én archivarissen met de rijkdom van dit soort archieven zorgt ervoor dat dit niet zal verbeteren. Ik vrees voor het voortbestaan ervan: veel ruimte innemend en dus kosten veroorzakend en bijna niet meer geraadpleegd wordend. Wie wil daarvoor nu geld betalen?
Teer punt Hennie, de kosten voor een weinig geraadpleegd archief. Bewaren natuurlijk! Juist die bijzondere inhoud geeft een beeld van de diversiteit van een samenleving. Laten we ons in godsnaam niet beperken tot een beperkte reeks van topcollecties. De echte juweeltjes zitten altijd ergens tussen...
Bedankt voor je blog, Georgio! Ik ben benieuwd naar het artikel.
Tijdens de lessen aan de Archiefschool heb je zo nu en dan je medestudenten en mij al kennis laten maken met je bijzondere onderzoek. Erg interessant en leerzaam!
@Henny: Da's een terecht en tegelijkertijd moeilijk oplosbare kwestie, die je aansnijdt. Er zijn wel wat voorbeelden van soortgelijke series die wél worden ontsloten, maar dat is dan meestal dankzij een enkele fanatieke onderzoeker die blad voor blad omslaat en samenvat. Voorbeeld is het recentelijk online komen van samenvattingen van akten in de archieven van de Raad- en Rentmeester-Generaal en Leen- en Tolkamer. Maar ik denk ook aan projecten in Friesland, waar bijvoorbeeld de archieven van gewestelijke besturen zijn doorgespeurd op zoek naar militairen onder Napoleon, of het provinciaal bestuurlijk archief op zoek naar persoonsvermeldingen.
Hopelijk leiden dat type acties tot frequenter raadplegen en komen dit soort archieven daardoor meer in de belangstelling te staan van zowel onderzoekers als archivarissen. En hopelijk komt er dan een eerste archiefdienst die de stap eens waagt om een dergelijk archief goed aan te pakken.
Beste Luud, Henny en Christian.
Bedankt voor jullie reactie en de discussievorming!
Zoals Henny al zegt zijn dergelijke archieven niet zo populair, maar onbekend is onbemind! En Christian geeft al voorbeelden van archiefdiensten die onder andere het punt van Luud delen, want juist door deze archieven te raadplegen komt het 'echte' leven naar voren.
Nog andere voorbeelden:
Ook de archiefdiensten van de gemeente Tytsjerksteradiel en Hardenberg hebben een nadere toegang gemaakt op respectievelijk de ingekomen stukken bij het grietenijbestuur en de afdeling armzaken. Zie hiervoor de volgende links: http://www.friesarchiefnet.nl/index.php?task=inventaris&eadid=000028-000007&keywords=+ingekomen+deelnemer%3A%5C%22Tytsjerksteradiel%5C%22+provincie%3A%5C%22Friesland%5C%22&option=com_archiefnet_ead&Itemid=122 en http://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=1211&micode=005&miview=inv2 (met name de inventarisnummer 1931-1140, stukken betreffende verlening van onderstand aan afzonderlijke personen.
Bedankt Giorgio!
Door jouw artikel kunnen onderzoekers die bij ons zijn vastgelopen weer verder met hun onderzoek.
Ook bij ons hangt het toegankelijk maken van "ongeordende" collecties af van de frequentie van raadplegen en het enthousiasme van vrijwilligers die er mee aan de slag willen.
Met dank aan Sjors en de redactie van het Drents Genealogisch Jaarboek kunnen we dit interessante artikel nu ook online aanbieden. Kijk in de bestandenbox
Dankjewel Sjors voor deze blog. Je geeft heel goed weer hoe om te gaan met een verbaalarchief (zelf heb ik net het kb van 4 september 1823 no. 7 waarin het verbaalstelsel is voorgeschreven online gezet). Je artikel over je voorouders bevat een mooie passage over mijn betbetovergrootvader Willem Jonker, ook dank daarvoor.