The Wall
Hadden we het de laatste dagen hier nog over verhalen, krijg ik vandaag toevallig een persbericht van ...
Archiefje dicht, archiefje open: alles betaald of alles voor niks?
- sep 2013
- Christian van der Ven
- ·
- Aangepast 27 jun
- 7
- 79
Waar de een digitale archieven achter slot en grendel plaatst en tegen betaling tijdelijk sleutels uitleent, zijn er ook die hun archieven juist zoveel mogelijk open willen gooien.
Toevallig dat deze week twee berichten naar buiten kwamen van regionale archiefinstellingen die beide pionier zijn op digitaliseringsbeied, in de zin dat ze al een eind op scheut zijn met het digitaliseren van hun collecties: Bergen op Zoom en Leiden. De eerste heeft nu alles -zelfs indexgegevens- alsnog achter een betaalmuur geplaatst, de tweede had alles -zelfs de scans- al als open data vrijgegeven en daar is nu door een derde een alternatieve zoekmachine bij gebouwd.
De manier van werken tussen archiefinstellingen verschilt steeds vaker steeds meer, op allerlei gebied, met deze extremen op genealogisch gebied als voorlopig resultaat. Misschien zijn we allemaal nog zoekende naar de juiste balans tussen beschikbaarstellen en verdienmodellen, en horen deze extremen daarbij? Of misschien moeten we er gewoon vrede mee krijgen dat archieven steeds méér van elkaar gaan verschillen, in plaats van mínder?
Gelukkig (!?) loopt er nog steeds een discussie ergens op hoog niveau om tarieven voor alle (voormalige rijks)archieven gelijk te trekken. Kansloos, lijkt me...
Verken
Archief 2.0 aan de praat met: Hanneke van Aalst
In aanloop naar de Archief 2.0 pre-conference richten we onze blik op de toekomst van Archief 2.0. Waa...
Inloggen via Google, Facebook en Yahoo! bij Archief 2.0
Handig! Vanaf nu kun je bij Archief 2.0 registreren en inloggen met je Google, Facebook of Yahoo!-acco...
Reacties
Er is nog steeds een Regeling tarieven rijksarchiefdienst.
Voor afdrukken, fotokopieën etc. wordt een tarief berekend, dat vinden we volkomen acceptabel, immers er zijn kosten voor hardware en, als je niet in de zelfbediening een kopie kunt maken, voor personeel. Dat er kosten gemaakt zijn en gemaakt moeten blijven worden voor het online beschikbaar stellen is volstrekt duidelijk. Ik kan niet bedenken waarom je niet analoog aan de kosten voor fotokopieën de kosten voor digitaal beschikbaar gestelde informatie niet in rekening zou kunnen brengen. Het grote verschil tussen het betalen voor een fotokopie en het betalen voor het online kunnen inzien en opslaan (?) van een stuk zie ik niet.
Overigens ben ik van mening dat om niet beschikbaar stellen de voorkeur zou moeten hebben.
Dat er kosten zijn voor het digitaal beschikbaar stellen wil ik wel geloven. Maar toch vraag ik mij hoe hoog die kosten zijn, dat maakt geen enkel archief inzichtelijk. Deel de ervaringen hierover op Archief 2.0 met collega instellingen, wie weet komen er slimme ideeën (JPEG2000, cloud oplossingen, ...). Zet de kosten in je jaarverslag om ook de gebruikers dit inzicht te geven, deze transparantie kan een boel helpen als je een betaalmuur opwerpt.
Ik denk dat er weinig onderzoekers zijn die er bezwaar tegen hebben om te betalen voor scans. Tuurlijk, de kostenbewuste onderzoekers met genoeg tijd nemen de Genver/FamilySearch route, maar het argument je moet betalen voor een fotokopie kun je zo doorvertalen naar de scan. Waarbij het natuurlijk wel zo is dat je de fysieke akte eerst kan inspecteren alvorens te beslissen een kopie te laten maken, iets dergelijks verwacht je dus ook digitaal.
Trouwens, het zou helpen als de archiefsector het makkelijk maakt om af te rekenen. Nu is er een ratje toe aan betaalmogelijkheden, soms met hoge instaptarieven, anderen met credits (dit je niet meer kunt inleveren) die alleen bij één archief werken... Eén betaalsysteem voor archiefwebsites, zouden jullie daar ook eens over na kunnen denken? Wellicht door gezamenlijk de wens uit te spreken, wie weet dat er een ondernemer in dit gat springt: gebruikers blij, archieven blij, ondernemer blij.
Waar heel veel onderzoekers denk ik bezwaar tegen hebben is dat de indexgegevens ook achter betaalmuren verdwijnen. Het kostenargument gaat hier volgens mij niet echt op. Bij veel archiefinstellingen komen de indexen tot stand door vrijwilligers, wat het betaalmuur-concept extra zuur maakt. Ik vraag mij af wat voor impact dat gaat hebben op vrijwilligers (nog even los van het auteursrecht vraagstuk). Vanuit 'business optiek' vraag ik mij ook af, of het achter een betaalmuur plaatsen van de informatie over je producten slim is. Een bedrijf als BOL.COM biedt al hun productdata aan ontwikkelaars, zodat de producten op heel veel sites komen, met links naar BOL.COM waar je het product kunt kopen!
@Aike: Klopt, die regeling is er nog steeds... (Er zijn in de tussentijd trouwens wel wat producten en diensten gekomen en gegaan.)
Verder ben ik het ook met je eens hoor. Er is altijd betaald voor kopieën/reproducties, offline en later ook online. De échte trendbreuk is pas gekomen toen archiefinstellingen -overigens hun goed recht- vervolgens scans, in tegenstelling tot voorheen kopietjes, wél gratis aan gingen bieden. Dat heeft verwachtingen geschept, een standaard gezet bij -met name- de genealoog (nog even los van voortdurende verwarring over het feit dat 'openbaar' iets anders is dan 'online gratis beschikbaar) en zorgt ook voor 'problemen' nu voortschrijdend inzicht in een aantal gevallen (zoals Bergen op Zoom) er alsnog toe leidt dat voor scans betaald moet gaan worden...
Wat onverlet laat, dat ook ik voorkeur geef aan gratis beschikbaarstelling, vanwege allerlei voordelen daarvan.
@Leo: Als je zomaar een of twee aktes nodig hebt, dan is dat tientje inderdaad duur. Maar als je er heel wat nodig hebt, dan heb je er weer voordeel van. Aan iedere vorm van (laten) betalen kleven voor zowel de aanbieder als de klant voor- en nadelen. Ik ben het trouwens met je eens, dat het klantvriendelijker zou zijn om het tegoed aan credits niet te laten vervallen.
@Bob: Op enkele van jouw opmerkingen kom ik later terug... Eerst even eten. ;-)
@Bob: Aan JPEG2000-conversies wordt links en rechts hard gewerkt, weet ik al. Maar het zou de discussie inderdaad helpen als archiefdiensten hun (structurele) kosten van digitalisering inzichtelijk zouden (kunnen) maken.
De wirwar aan betalingsmogelijkheden en -varianten is inderdaad niet goed. En hoe makkelijker hoe liever natuurlijk.
Veel archieven werken al via Archieven.nl en betaling gaat daar voor alle archieven in ieder geval op dezelfde manier. Als je werkt met credits, dan kun je daarmee bovendien bij alle archieven die via Archieven.nl hun archiefbank hebben lopen, betalen. Dus da's al een flinke vooruitgang. Ik begreep trouwens ook van het Markiezenhof, dat hun betaalsysteem zo was opgezet zodat andere instellingen (Pictura-gebruikers, in dat geval) eenvoudig kunnen aansluiten. Of dat ook betekent, dat credits bij ieder archief inwisselbaar zijn, dat werd niet expliciet gemaakt.
Wat je zegt over het achter een betaalmuur plaatsen van de indexgegevens, daar ben ik het mee eens. Het lijkt mij bovenal niet slim vanuit de kant van de aanbieder bezien, nog even los van de last die de klant ervan heeft.
Ik denk overigens dat verschillen tussen archiefdiensten niet altijd verkeerd zijn en dat we niet standaard moeten proberen om alles gelijk te trekken. We moeten daarin steeds zoeken naar wat de meerwaarde is, van de verschillen en ook van het gelijktrekken daarvan. Zoveel mogelijkheden, zoveel keuzes, zoveel vormen, zoveel voordelen... en nadelen. Want zowel verschillen laten bestaan als het gelijktrekken van zaken kent voor- en nadelen. Daarin moeten we dus steeds zoeken naar een balans.
Wat ik er bij had moeten zetten: voor archiefbescheiden die digitaal zijn overgebracht naar een archiefbewaarplaats zou het kunnen zijn dat die zonder betaalmuur online gezet moeten worden. Immers, dat zijn dan de originelen die openbaar dienen te zijn en die eenieder kosteloos mag raadplegen. Of mag je toch laten betalen voor de infrastructuur die onderhouden moet worden om online te zetten en geldt dat kosteloos raadplegen alleen maar als je gebruikt maakt van de interne infrastructuur van een archiefbewaarplaats? Ik zie wat haken en ogen waar ik niet zo één twee drie een antwoord op heb ... Aike van der Ploeg zei:
Er is nog steeds een Regeling tarieven rijksarchiefdienst.
Voor afdrukken, fotokopieën etc. wordt een tarief berekend, dat vinden we volkomen acceptabel, immers er zijn kosten voor hardware en, als je niet in de zelfbediening een kopie kunt maken, voor personeel. Dat er kosten gemaakt zijn en gemaakt moeten blijven worden voor het online beschikbaar stellen is volstrekt duidelijk. Ik kan niet bedenken waarom je niet analoog aan de kosten voor fotokopieën de kosten voor digitaal beschikbaar gestelde informatie niet in rekening zou kunnen brengen. Het grote verschil tussen het betalen voor een fotokopie en het betalen voor het online kunnen inzien en opslaan (?) van een stuk zie ik niet.
Overigens ben ik van mening dat om niet beschikbaar stellen de voorkeur zou moeten hebben.
@Aike: Over die vraag is al eens hier gediscussieerd, toen naar aanleiding van acties van het Gelders Archief om samen te gaan werken met de mormonen, en uitspraken van Fred van Kan over misschien ooit entree laten betalen voor de studiezaal.
Ik denk trouwens dat je heel goed digital born archieven kosteloos kunt laten raadplegen op je studiezaal, maar niet via internet... Maar goed, wat technisch mogelijk is, wat wettelijk gezien is toegestaan, wat maatschappelijk gewenst is en wat tot slot gewoon slim is, dat kan uit elkaar gaan lopen natuurlijk... Zoals jij al zegt: erg veel haken en ogen nog.
Er zijn ook heel andere verdienmodellen te bedenken om de online raadpleging gratis te houden. Helaas zitten we allemaal vast aan een heleboel steen waardoor dat moeilijk te realiseren alternatieven zijn. Maar waar een wil is, daar is een weg.
Om eens een idee te geven. Bij voldoende gedigitaliseerde bestanden kun je straks waarschijnlijk de fysieke dienstverlening terugbrengen. Je kunt dan bv denken aan het groeperen van fysieke dienstverlening bij een of twee archiefinstellingen in de provincie. Dat scheelt een heleboel geld aan huurpenningen en andere kosten die in een gebouw gaan zitten. Gebouwen sluiten, slim samenwerken.
Je kunt gedigitaliseerde archieven overbrengen naar een archiefbewaarplaats die veel goedkoper papier kan opslaan. In een verdere toekomst kun je door subsitutie papieren archief vernietigen waardoor je archiefbewaarplaats op enig moment kan worden afgestoten. Allemaal mogelijkheden om echt substantieel geld terug te verdienen door je digitalisering goed doordacht aan te pakken.
De huidige betaalmodellen zijn niet geënt op een goede en doordachte visie, maar ontstaan als gevolg van een opgelegde noodzaak om geld te genereren, o.a. door bezuinigingen. Dus een pragmatische oplossing zonder achterliggende visie. Die wordt er bij gefantaseerd om het te kunnen verantwoorden. Daarbij wordt de echt lastige discussie met een gemeentebestuur ontlopen door de kosten af te wentelen op de gebruiker.
Door een goed plan te maken en perspectief te schetsen en ook te realiseren is de financiering van online gratis beschikbaar stellen mogelijk. Gratis is een keuze. Gratis krijg je niet kado.
Voor meer argumenten: http://www.archief20.org/profiles/blogs/niet-voor-niets-gratis-column
@Aike
Hoezo overdragen van digital born archiefinformatie? Hoezo is beschkbaar stellen online van dat soort informatie nog een probleem of vergt een extra investering? Maak de juiste keuzes nu en je hoeft die problemen niet later op te lossen. Het denken in afgeschermde netwerken die informatie lastig toegankelijk maken is volgens mij in strijd met alle fatsoensnormen van een transparante en controleerbare overheid. De openbaarheid van informatie zal steeds sneller gaan voor die informatie die zich daarvoor laat lenen, zoals bouwvergunningen e.d. Waarom zo moeilijk denken? Online die handel, en snel.