100 jaar stagiairs bij het Nationaal Archief
Een beetje off topic, maar och, het is hoogzomer en dus komkommertijd. Het mag hier dus wel even. Hond...
Archiefwet heeft langste tijd gehad ?
- dec 2010
- Yvonne Welings
- ·
- Aangepast 27 jun
- 30
- 55
Vandaag in de NRC een interview met Alex Brenninkmeijer over wikileaks waar een aantal uitspraken worden gedaan die een sterke relatie hebben met het vakgebied.
Een daarvan wil ik via dit medium delen:
"Moet er niet een grondwettelijk vastgelegd recht op toegang tot overheidsdocumenten komen. En die archiefwet, die kan ook niet meer. De burger wil misschien wel een weekje wachten op de notulen van de ministerraad, maar geen 25 jaar. Zo'n grondrecht zou er moeten zijn, ja. de archiefwet zou een onderdeel van herijking moeten zijn. Bij 25 (?) jaar zet ik ook een vraagteken. Alles gaat sneller, is dan een lange bewaartermijn nog wel juist ? "
Volgens mij slaat Brenninkmeijer de spijker op zijn kop, de archiefwet in deze vorm kan niet meer zeker niet in relatie tot de WOB. Voor zover ik dat kan beoordelen beweegt de herziening van de archiefwet naar een informatiewet ook deze richting uit.
Verken
Behind bounderies, Acquisitieverschuivingen in Nederland
Met mijn broer keek ik vroeger met veel plezier naar de afleveringen van Star Trek. De openingstune s...
Ontdopen, hoewatwie gaat dat registreren ?
Ontvrienden was het woord uit 2009, nu lijkt ontdopen wat mij betreft het woord voor 2010 te worden. B...
Reacties
Waarom zou een "grondwettelijke verankering" helpen? Het punt is en blijft dat de huidige wetgeving (Archiefwet en Wob) grotendeels goed is, maar dat de ambtelijke mentaliteit niet 'open' genoeg is. Zie ook de conclusies van Davids:
Wetgeving versus weerbarstige praktijk
In zijn lezing ging Davids na of de wetgeving op dit punt voldoende was. Zijn conclusie was dat aanpassing van de regels ten aanzien van rubricering (de vaststelling dat stukken geheim zijn) niet nodig is. Maar de praktijk is weerbarstiger. Wanneer stukken eenmaal 'geheim' verklaard zijn, wordt nauwelijks meer getoetst hoe lang dat nodig blijft. Ook wanneer archieven naar het Nationaal Archief worden overgebracht (in beginsel na twintig jaar), is de reactie van de departementen meestal dat de geheimhouding moet worden aangehouden. De reden daarvoor wordt vaak niet gegeven.
Transparante overheid?
Wie als burger met de Wet openbaarheid van bestuur in de hand bij de overheid om derubricering vraagt, stuit -in de woorden van Davids- op 'een veelal zuinige praktijk bij de toepassing van die wet' en op een lange procedure. De conclusie van Davids was dan ook kritisch: in uitingen in woord en geschrift predikt de overheid wel transparantie, maar de praktijk is verre van vlekkeloos.
Daar verandert een herziening van wetten of aanpassing van de Grondwet niets aan...
(O en die 25 jaar zit als volgt: in principe worden de notulen na 20 jaar overgebracht, maar inzage van notulen die jonger zijn dan 25 jaar kan alleen nadat de Algemene Rijksarchivaris heeft overlegd met de secretaris van de Ministerraad.
Zie hiervoor oa:
Handboek voor aantredende bewindspersonen (pdf), p.24
Archiefbesluit artikel 10
Besluit beperking openbaarheid archiefbescheiden ministerraad en onderraden, 1978-1985)
Ik ben het eens met Ingmar en verwijs nog maar een keer naar de laatste column van Luud: Slecht geregeld
Ook in dat NRC-artikel - tenminste in hetgeen ik er nu van meekrijg - worden nieuwe/meer/betere regels weer als oplossing gezien voor geconstateerde problemen. En dat zijn ze dus niet. Regels (in de vorm van wetten of wat dan ook) zijn niet het probleem, mensen die de regels moeten naleven/uitvoeren wel.
Ongetwijfeld is er zat te verbeteren aan de Wob en de Archiefwet, maar ik weet zeker dat verreweg de meeste winst valt te behalen bij de mensen die vanuit de overheid die wetten uitvoeren. Houding dus...
In mijn optiek moet de Archiefwet wel worden herzien.
Waarom:
Relatie WOB en Archiefwet moet geharmoniseerd worden.
Overbrengingstermijn moet worden verkort
Particuliere archieven en collecties worden niet beschermd, zie voorbeeld vernietiging dossiers bij het bisdom of terloorgang belangrijke bedrijfsarchieven
Landelijke e-depotvoorziening komt niet van de grond.
De wet wordt sowieso aangepast omdat het provinciaal archieftoezicht generiek wordt met ingang van 1 januari 2012. Horinzontaal toezicht moet goed worden verankerd of anders ook worden afgeschaft.
Keteninformatie, digitale ontwikkelingen
Noodzaak tot schaalvergroting, specialisaties.
Ik sluit me aan bij de uitspraak in het laatste OD van Jeroen Jonkers: In vergelijking met de DIV-wereld staat het archiefwezen op dit moment stil . Archiefwezen is veel te veel bezig met traditionele taken.
Mijn verwachting is dat de Informatiewet er gewoon komt, daar zijn BZK en OCW nu al mee bezig.
@Yvonne: Dat kun je allemaal veranderen (en het is vast ook nodig - mij ontbreekt het inzicht daartoe), maar als de mensen die het vervolgens moeten doen niet anders gaan denken, verandert er in wezen helemaal niks. Dat is een zekerheidje.
Trouwens heb ikzelf totaal niet het gevoel in een archiefwezen werkzaam te zijn dat stilstaat. In tegendeel: ik kan alle veranderingen nauwelijks bijbenen! (En daar is geen wet of regel mee gemoeid. ;-))
@Yvonne Ik kan misschien wel honderd redenen verzinnen waarom de Archiefwet wel of niet moet of zal worden aangepast. Maar ik stel voor om de discussie hier even te beperken tot openbaarheid (want daar ging het in je eerste bericht volgens mij over). Je schrijft:
Relatie WOB en Archiefwet moet geharmoniseerd worden.
Overbrengingstermijn moet worden verkort
Misschien kun je dit toelichten?
Op welke punten zouden Wob en Archiefwet 'geharmoniseerd' moeten worden? Waar zitten nu de verschillen, welke problemen leveren deze op en hoe worden die opgelost door een harmonisatie?
En waarom 'moet' de overbrengingstermijn verkort worden? Sinds 1996 is de overbrengingstermijn op 20 jaar gesteld, wat betekent dat alle archieven tot 1990 overgebracht zouden moeten zijn. Het is geen nieuws dat dit nog lang niet overal het geval is. Hoe lost een verkorting van de overbrengingstermijn dit op? En daar komt bij: zorgdragers mogen best eerder overbrengen (en dus openbaar maken), maar doen dit niet. Dit heeft dus veel, zo niet alles te maken met houding, zoals Chris terecht opmerkt.
Dus kom op: niet zo maar wat roepen: argumenten wil ik horen!
Wie stilstaat of beweegt is een oninteressante discussie, want sterk afhankelijk van de plaats van de waarnemer.
Vwb verkorting overbrengingstermijn: ik loop in mijn dagelijkse praktijk er regelmatig tegenaan dat zorgdragers best willen overbrengen, zelfs vervroegd, maar dat archiefdiensten overbrengingen om allerlei in mij ogen oneigenlijke redenen tegen- of ophouden. Heeft niets met wetgeving te maken maar alles met mensen. Ingmar Koch zei:
@Yvonne Ik kan misschien wel honderd redenen verzinnen waarom de Archiefwet wel of niet moet of zal worden aangepast. Maar ik stel voor om de discussie hier even te beperken tot openbaarheid (want daar ging het in je eerste bericht volgens mij over). Je schrijft:
Relatie WOB en Archiefwet moet geharmoniseerd worden.
Overbrengingstermijn moet worden verkort
Misschien kun je dit toelichten?
Op welke punten zouden Wob en Archiefwet 'geharmoniseerd' moeten worden? Waar zitten nu de verschillen, welke problemen leveren deze op en hoe worden die opgelost door een harmonisatie?
En waarom 'moet' de overbrengingstermijn verkort worden? Sinds 1996 is de overbrengingstermijn op 20 jaar gesteld, wat betekent dat alle archieven tot 1990 overgebracht zouden moeten zijn. Het is geen nieuws dat dit nog lang niet overal het geval is. Hoe lost een verkorting van de overbrengingstermijn dit op? En daar komt bij: zorgdragers mogen best eerder overbrengen (en dus openbaar maken), maar doen dit niet. Dit heeft dus veel, zo niet alles te maken met houding, zoals Chris terecht opmerkt.
Dus kom op: niet zo maar wat roepen: argumenten wil ik horen!
Wie stilstaat of beweegt is een oninteressante discussie, want sterk afhankelijk van de plaats van de waarnemer.
Als ik deze discussie volg dan hoor ik eigenlijk niet echt iets nieuws. Het is al meerdere malen gezegd: je kunt regelen wat je wilt maar als er geen middelen (mensen=geld) bij komen heeft dat allemaal geen enkele zin en gaat het alleen maar om het vastleggen van ambities. Dat is mooi en goed, maar heeft geen effect als je er geen geld en mensen aan koppelt. Dan blijft het mooie retoriek waar je op terug kunt vallen. En dat is het dan. Het komt altijd aan op het "willen", het heilige vuur. Zoals ik in mijn column betoogde geloof ik dat de archivarissen van Nederland nog steeds niet snappen dat regels niets gaan veranderen. Als wij niet veranderen, en er niet in slagen om anderen te (laten) veranderen, op basis van inhoudelijke argumenten, dan gaat er ook niets veranderen. Ongeacht nieuwe wetten en regels. Gezien de tendens nu, hoeven we niet meer geld te verwachten, en daarom denk ik dat ook een nieuwe archiefwet niets veranderd. Er wordt geen extra geld beschikbaar gesteld en daarmee kun je nieuwe, andere ambities dan ook niet uitvoeren. Het is mooi als er in een nieuwe informatiewet aandacht komt voor particuliere archieven, maar zonder middelen (=mensen=geld) is er geen enkel perspectief dat daar verandering in komt. Overigens vind ik de punten die @Yvonne noemt, zoals schaalvergroting, specialisaties en een e-depot, een falen van de archiefsector (sorry Ingmar) die er niet in slaagt om zelf te veranderen. Als je dat bedoelt met het archiefwezen staat stil, dan heb je gelijk. De focus ligt zoveel op onszelf, zo intern gericht dat we niet verder komen in samenwerking.
Dat is de enige weg: samenwerking. Dat mogen ze in Den Haag rustig in een wet zetten en vastleggen, maar als wij het niet doen, zal het niet gebeuren.
Tja, mensen gaan niet zomaar van zelf "anders" denken. Andersdenkenden zijn overigens vaak zeer belangrijk om tunnelvisie te voorkomen.
Ik vermoed dat de weerbarstigheid van de archiefpraktijk minder in het denken zit, maar meer in "belangen". Niet iedereen heeft dezelfde belangen bij openbaarheid en transparantie. Sommige politici, zeker als ze in de oppositie zitten, roepen om meer en ruimhartiger openbaarheid, maar zodra ze op het pluche zitten, spelen er andere belangen. Ook ambtenaren hebben meestal geen belang bij ruimhartige openbaarheid. Soms hebben ze, net als bestuurders, iets te verbergen, maar meestal schrikken ze terug voor het extra werk dat eraan verbonden is, en voor onberekenbare effecten van het vroegtijdig in openbaarheid geraken van gevoelige informatie. En op wie wordt onverwachte en onwelgevallige berichten in de pers afgewenteld? Precies, op de ambtenaar die - achteraf bezien - een onjuiste openbaarheidsbeslissing heeft genomen. Bij particuliere instellingen en personen ligt het vergelijkbaar: niemand heeft er behoefte aan om op een later, niet voorzien tijdstip geconfronteerd te worden met oude informatie die plotseling schadelijk blijkt te zijn. En over actuele informatie die voor de 'tegenpartij' van belang kan zijn, zullen we het helemaal maar niet hebben. En de tegenpartij is ieder die jouw belangen kan hinderen of schaden.
Regels aanpassen alleen helpt niet, maar is wel een noodzakelijke voorwaarde voor verandering. Na regelwijziging zullen alle spelers zich toch weer in een zo voordelig mogelijke positie proberen te manoeuvreren. Dat is heel menselijk. Ik zie nog niet gebeuren dat politieke bestuurders uit een diepe verering voor openbaarheid en transparantie politiek schadelijke of hinderlijke informatie onbeperkt vrij zullen geven.
Inzicht in het belangenpatroon helpt je te begrijpen waarom mensen en organisaties handelen zoals ze handelen. Pas als zij begrijpen en ervaren dat ander, wenselijk gedrag - i.c. meer transparantie - voor hen niet schadelijk en niet hinderlijk is, heb je gerede kans dat die gedragswijziging ook tot stand komt.
De angst voor de mogelijke schade of hinder leidt er bijvoorbeeld toe dat belachelijk lange termijnen worden gesteld aan openbaarheidsbeperkingen bij overdracht. Die angst zou weggenomen moeten worden.
Christian van der Ven zei:
@Yvonne: Dat kun je allemaal veranderen (en het is vast ook nodig - mij ontbreekt het inzicht daartoe), maar als de mensen die het vervolgens moeten doen niet anders gaan denken, verandert er in wezen helemaal niks. Dat is een zekerheidje.
Trouwens heb ikzelf totaal niet het gevoel in een archiefwezen werkzaam te zijn dat stilstaat. In tegendeel: ik kan alle veranderingen nauwelijks bijbenen! (En daar is geen wet of regel mee gemoeid. ;-))
Een interessant artikel waarin de ombudsman ingaat op het recht op toegang tot overheidsinformatie.
Zeker nu het gebeuren rondom wikileaks nog eens aantoont dat er een goede balans moet komen tussen burger en overheid. De toegang tot overheidsinformatie is een wezenlijk onderdeel van de werking van onze democratie. Aangezien wij naar Brits voorbeeld geen Information Commissionar hebben is hij wellicht de aangewezen persoon ook hier iets over te roepen. Archivarissen zouden naar mijn mening meer op dit momentum in de geschiedenis (en dat is het denk ik als je de gebeurtenissen rondom wikileaks ziet) zich moeten mengen in deze discussie. Het is jammer dat Nederland geen gidsland is.
Ik ben het wat dat betreft niet eens met Ingmar dat onze Archiefwet en WOB grotendeels goed is. Ik denk dat er gezien alle ontwikkelingen sinds de vaststelling van de Archiefwet in 1995 veel is gebeurd waardoor de verhouding burger en overheid minder in balans is. Ook de WOB is niet doeltreffend meer, zie bijvoorbeeld het artikel van Roger Vleugels.
Ook, en daar ben ik het met Ingmar wel eens, is het een kwestie van bedrijfscultuur. Maar daar zouden onze bestuurders toch iets in kunnen veranderen? Hoewel ik soms denk dat deze ook niet door de macht van een gemeentesecretaris of DG bij een ministerie kunnen doorbreken... Wie kent niet de geweldige serie Yes Minister!
Maar nu ga ik me weer eens verder verdiepen in het Archievenblad 10/2010... waar veel over dit onderwerp staat.
@Bennie Aan jou dezelfde vraag als aan Yvonne:
Welke problemen zijn er dan?
Wat zou anders moeten aan Wob en Archiefwet?
Hoezo is de verhouding overheid-burger in de huidige Archiefwet niet in balans?
Kom op raadslid, argumenten en oplossingen alsjeblieft! ;-)
@Ingmar:
Heb je even... ik denk dat je er inmiddels een boek over kan schrijven.
De wetten zijn technisch niet op elkaar afgestemd. Zo spreekt de ene wet over documenten en de andere over archiefbescheiden. Spreekt de ene wet over bestuursorgaan en de andere over overheidsorgaan. Daarmee sluiten ze niet op elkaar aan. De Archiefwet is voor de WOB een heel belangrijke wet want goede informatievoorziening staat of valt met een goed beheer. De Nederlandse WOB gaat uit van een vraag naar documenten terwijl de burger niet (kan) weten welke documenten er zijn. Dan noem ik nog het hergebruik zoals dat nu geregeld is in de WOB. Zie daarvoor mijn eerdere blog. Informatie in de WOB fase mag dus worden hergebruikt maar dragen we het over dan gelden die regels ineens niet meer. Ook kan de Archiefwet gebruikt worden openbaarheid verder in te perken. Ik denk dat in het laatste archievenblad veel pijnpunten worden genoemd. Dan heb ik het nog niet eens over de digitalisering gesproken. Ik noem dat dan dus ook een slechte zaak voor de burger en waarborgen voor een democratische rechtsstaat. Een burger kan eigenlijk geen beroep doen op een onafhankelijk toezichthouder om informatie boven tafel te krijgen zoals in Engeland. Mariko Peters van GroenLinks (Niet mijn partij overigens! Ik zeg altijd Groen Rechts tegen deze partij maar op dit punt maken ze een punt en ik denk dat daar ook politiek iets te halen valt) geeft een goed overzicht en concreet tien punten aan waar iets moet gebeuren
Het gaat mij overigens niet om meer regels maar om andere, duidelijkere regels, die inspelen op de toekomst en meer balans brengen tussen overheid en burger.
Verder zie ik ook nadelen aan een archiefwet zoals we die nu hebben. Er wordt te pas en te onpas door archivarissen een beroep op gedaan die juist ontwikkelingen tegen houden. En dan verlies je innovativiteit en wellicht is het ook geen trigger voor broodnodige samenwerking. We hebben immers de wet dus moeten we het zo doen. En als je niet oppast zit je in een ivoren toren en verandert de wereld om je heen. Wat dat betreft steun ik het betoog van Luud wel. Maar ik denk ook dat we een kader moeten hebben om juist het grondrecht van burgers (recht op toegang op overheidsinformatie) te beschermen. En ontkomen we niet aan regelgeving.
Nou Ingmar stem je voor of tegen ;-)
@Bennie Kijk dat zijn argumenten, daar heb je wat aan.
Ja, qua semantiek ben ik het met je eens dat Wob en Archiefwet op elkaar afgestemd moeten worden en ik ben het ook met je eens dat archivarissen (en DIV-ers!) de neiging hebben om ontwikkelingen te frustreren door te pas en vooral te onpas naar de Archiefwet te verwijzen.
Maar puntje bij paaltje blijf ik toch denken dat het om houding, gedrag en mensen gaat... Maar, mocht het op stemmen aankomen, dan zal deze Groen LINKS-er je steunen hoor ;-)
Ik vraag me wel eens af of de archiefsector nog geconsulteerd gaat worden in deze, vooral omdat de sector niet in gezamenlijkheid opereert. Zie ook deze link.
Ingmar Koch zei:
@Bennie Kijk dat zijn argumenten, daar heb je wat aan.
Ja, qua semantiek ben ik het met je eens dat Wob en Archiefwet op elkaar afgestemd moeten worden en ik ben het ook met je eens dat archivarissen (en DIV-ers!) de neiging hebben om ontwikkelingen te frustreren door te pas en vooral te onpas naar de Archiefwet te verwijzen.
Maar puntje bij paaltje blijf ik toch denken dat het om houding, gedrag en mensen gaat... Maar, mocht het op stemmen aankomen, dan zal deze Groen LINKS-er je steunen hoor ;-)
Wat wetswijziging betreft: ik heb Willibrord Davids er expliciet naar gevraagd (interview jongste archievenblad, december 2010) en zijn advies luidt: 'vermijd politieke ruis, dan kom je verder.' Davids ziet meer in aanpassing uitvoeringsbesluiten en cultuurverandering. Mariko Peters zet steviger in: 'veranker het burgerrecht op toegang tot overheidsinformatie.' De inhoud van het Archievenblad stemt niet vrolijk wat betreft openbaarheid van overheidsinformatie in Nederland.
Over de gezamenlijkheid van de archiefsector: archiefinstellingen zijn dan weer van de 'informatiehuishouding' en dan weer van 'erfgoed.' Het profiel is wellicht te onduidelijk voor de buitenwereld. Mij valt op dat in de discussies rond wikileaks 'iedereen' geinterviewd wordt, maar geen vertegenwoordigers van het archiefwezen waarvan de leden volgens Mariko Peters 'het openbaarheidsgeweten' van de overheid moeten worden.
Rene Spork
@Rene, die Januskop speelt ons inderdaad parten. Rene Spork zei:
Wat wetswijziging betreft: ik heb Willibrord Davids er expliciet naar gevraagd (interview jongste archievenblad, december 2010) en zijn advies luidt: 'vermijd politieke ruis, dan kom je verder.' Davids ziet meer in aanpassing uitvoeringsbesluiten en cultuurverandering. Mariko Peters zet steviger in: 'veranker het burgerrecht op toegang tot overheidsinformatie.' De inhoud van het Archievenblad stemt niet vrolijk wat betreft openbaarheid van overheidsinformatie in Nederland.
Over de gezamenlijkheid van de archiefsector: archiefinstellingen zijn dan weer van de 'informatiehuishouding' en dan weer van 'erfgoed.' Het profiel is wellicht te onduidelijk voor de buitenwereld. Mij valt op dat in de discussies rond wikileaks 'iedereen' geinterviewd wordt, maar geen vertegenwoordigers van het archiefwezen waarvan de leden volgens Mariko Peters 'het openbaarheidsgeweten' van de overheid moeten worden.
Rene Spork
Tsja, ik wil vanuit de DIV-praktijk toch ook nog even reageren op de verkorting van een overbrengingstermijn. Inderdaad zijn gemeenten niet te beroerd om vervroegd over te brengen. Zeker daar waar het om digitale informatie gaat is het vervroegd overbrengen een must. Echter... veel archiefbewaarplaatsen zijn er nog niet aan toe om deze digitaal te bewaren info te ontvangen! (hoeveel hebben er immers een werkend e-depot?)
En voor wat betreft de papieren? Ik denk dat er nog heel veel gemeenten bezig zijn om achterstanden in te halen in het overbrengen van archief ouder dan 20 jaar. In ieder zijn wij bij onze gemeente nog steeds bezig met het losweken van oude dossiers bij ambtenaren en pogen wij als DIV-afdeling het secretarie-archief voor de periode 1970-1989 nog zo compleet mogelijk te krijgen voordat we het hopelijk in 2011 eindelijk eens kunnen gaan overbrengen (waarschijnlijk een deel zelfs vervroegd (tot 2005) aangezien beide rechtsvoorgangers in 2005 ophielden te bestaan bij de fusie). En ik denk dat verkorting van die termijn van 20 jaar voor heel veel (kleine) gemeenten alleen maar meer praktische problemen gaat veroorzaken.
'Alle overheidsinformatie is openbaar, tenzij...': is dat iets om op voort te borduren ? Probleem zal dan wel zijn wie dat in de praktijk in de gaten houdt en of hij/zij de 'gevoelige grens' niet overschrijdt. Heeft diegene de juiste bevoegdheden en handvaten om dit te controleren ? En hoe dekt de ambtenaar zich in tegen eventuele 'sancties' als hij/zij in de fout gaat ?
Er is een verschil tussen de bepalingen in de archiefwet en Openbaarheid van Bestuur. Notulen van de Ministerraad kunnen met het oog op de veiligheid van de staat niet na een paar weken al openbaar zijn. De vijand, bijvoorbeeld de maffia, kijkt mee en probeert zwakke plekken te vinden om misbruik te maken. We kunnen onze democratische beginselen niet in de waagschaal stellen.
Veel meer zorgen maak ik mij om een schijnbare toename van principiële weggooierigheid bij hogere archieffunctionarissen. In Rotterdam hebben we bijvoorbeeld een Collectie Van Vollenhoven, krantenknipsels in schriftjes geplakt, ontsloten met een kaartsysteem. Voor de geschiedschrijver erg gemakkelijk, maar niet digitaal. Dus dan toch maar weggooien. Geen papieren archief meer ?
@Michel:
Misschien iets om door vrijwillig(st)ers in een digitaal bestand onder te brengen ? Michel Ball zei:
Veel meer zorgen maak ik mij om een schijnbare toename van principiële weggooierigheid bij hogere archieffunctionarissen. In Rotterdam hebben we bijvoorbeeld een Collectie Van Vollenhoven, krantenknipsels in schriftjes geplakt, ontsloten met een kaartsysteem. Voor de geschiedschrijver erg gemakkelijk, maar niet digitaal. Dus dan toch maar weggooien. Geen papieren archief meer ?
Digitaliseren kost centjes. De artikelen in de schriftjes moeten vaak worden uitgevouwen. Dat is erg bewerkelijk en kost dus megacentjes. De indexfiches zouden inderdaad door vrijwilligers kunnen worden ingevoerd. Maar wat heb je aan de index als je de bron niet digitaal hebt ontsloten ?
@Michel
Je moet je eerst afvragen of het wel belangrijk genoeg is om te bewaren. Iets wat 20 jaar geleden als waardevol werd beschouwd, hoeft dat nu niet meer te zijn.
Heeft die Van Vollenhoven wel alles geknipt en geplakt of alleen wat in zijn straatje te pas kwam? Onvolledig? Dan maar weg doen. Er zijn tegenwoordig digitale toegangen op kranten online te raadplegen, dat levert ook goede resultaten op.
Iets digitaliseren omdat het "makkelijk" is en omdat het toch in je depot ligt, dat zijn naar mijn idee geen valide criteria.
Van Vollenhoven knipte selectief. Soms liggen de juiste zoektermen om in digitale bestanden door te dringen niet zo voor de hand en brengt zo'n laatje met indexpapiertjes je op ideëen. Datzelfde geldt overigens voor onze verzameling Leidsche blokjes op de doop-, trouw-, begraafboeken. Daarin staan soms (later aangebrachte) verwijzingen naar spellingsvarianten op namen die je bijvoorbeeld in de digitale stamboom zelfs met wildcards niet vindt. Het is daarom bedroevend dat het Leidse archief zijn collectie klappertjes heeft weggesmeten. Wij roepen NU in Rotterdam schande over die functionaris van de Holland Amerikalijn die in een vlaag van grote helderheid de passagierslijsen 1850-1900 wegwierp. Daar zijn enkele duizenden Amerikaanse immigranten nog steeds erg bedroefd over. Misschien dan toch Avec le Temps van Leo Ferré maar weer eens draaien ? Luud de Brouwer zei:
@Michel
Je moet je eerst afvragen of het wel belangrijk genoeg is om te bewaren. Iets wat 20 jaar geleden als waardevol werd beschouwd, hoeft dat nu niet meer te zijn.
Heeft die Van Vollenhoven wel alles geknipt en geplakt of alleen wat in zijn straatje te pas kwam? Onvolledig? Dan maar weg doen. Er zijn tegenwoordig digitale toegangen op kranten online te raadplegen, dat levert ook goede resultaten op.
Iets digitaliseren omdat het "makkelijk" is en omdat het toch in je depot ligt, dat zijn naar mijn idee geen valide criteria.
Volgens mijn weten hanteren we een termijn van 20 jaar op openbaarheid!
Vroege openbaarheid is niet bevordelijk voor de voortgang van processen en brengt dan ook méér ergernissen op dan bedoeld. Ik geloof in een bepaalde, milde vorm, van autonomie, althans totdat er besluitvorming heeft plaatsgevonden. Het wordt anders onwerkbaar.
Wellicht is het wel mogelijk om bij te selecteren processen een vooruitgestelde openbaarheid in te stellen. Zodoende maken we een nieuwe status in het record continuum.
Naast dynamisch, te vernietigen, semi-statisch en statisch krijgen we dan nog de mogelijkheid voor vervroegde openbaarheid. We zullen, hoe dan ook, criteria moeten opstellen, waarin documenten met een vervroegde openbaarheid moeten voldoen. Wie gaat dat doen en hoe snel kan dat gerealiseerd worden, zonder de Archiefwet helemaal op zijn kop te zetten en wederom een jarenlange procedure in te gaan?
@Thijs,
In Nederland hanteren we helemaal geen termijn van twintig jaar voor openbaarheid, we hanteren een termijn van twintig jaar voor overbrenging (AW art. 12). In principe worden archieven na overbrenging openbaar. AW 15 biedt de mogelijkheid ook na overbrenging beperkingen te stellen:
de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer;
het belang van de Staat of zijn bondgenoten;
het anderszins voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen danwel van derden.
De AW biedt zelfs de mogelijkheid om vervroegd over te brengen. Indien gemeenten niet voldoen aan de overbrengingstermijn van twintig jaar moet toestemming worden gevraagd aan de minister van OCW of Gedeputeerde Staten.
Daar gaat deze discussie gedeeltelijk ook over, bij het ene overheidsorgaan is de overbrenging geheel volgens de AW uitgevoerd en zijn archieven openbaar, bij het andere overheidsorgaan is er een achterstand en is de WOB van toepassing.
In het digitale tijdperk is een termijn van twintig jaar niet meer te hanteren. Persoonlijk ben ik voorstander van een zo'n groot mogelijk openbaarheid met bescherming van iemands privacy en daar zit op dit moment m.i. het risico i.p.v. actieve openbaarmaking. Thijs Hannen zei:
Volgens mijn weten hanteren we een termijn van 20 jaar op openbaarheid!
Vroege openbaarheid is niet bevordelijk voor de voortgang van processen en brengt dan ook méér ergernissen op dan bedoeld. Ik geloof in een bepaalde, milde vorm, van autonomie, althans totdat er besluitvorming heeft plaatsgevonden. Het wordt anders onwerkbaar.
Wellicht is het wel mogelijk om bij te selecteren processen een vooruitgestelde openbaarheid in te stellen. Zodoende maken we een nieuwe status in het record continuum.
Naast dynamisch, te vernietigen, semi-statisch en statisch krijgen we dan nog de mogelijkheid voor vervroegde openbaarheid. We zullen, hoe dan ook, criteria moeten opstellen, waarin documenten met een vervroegde openbaarheid moeten voldoen. Wie gaat dat doen en hoe snel kan dat gerealiseerd worden, zonder de Archiefwet helemaal op zijn kop te zetten en wederom een jarenlange procedure in te gaan?
En hoe zit het met medische dossiers (e.d.) ? (of hebben we het alleen over overheidsdocumenten ?)
Bijv.: Een minister van Justitie wil inzage in deze dossiers om de veiligheid te bevorderen (of de staatsveiligheid). Een dokter heeft het 'beroepsgeheim'.
(zie bijv. artikel in De Pers van di. 4 januari over TBS-ers).
Zou een dokter of doktersassistente een 'Wet' kunnen raadplegen hierover ?
Of is het 'beroepsgeheim' één van de uitzonderingen op de regels ?
En hoe zit het ook alweer met het 'beroepsgeheim' van archivarissen ? (de 'Beroepscode' of 'Ethische code' komt dan weer om de hoek kijken met bepaalde dilemma's waarvoor archiefmensen te maken kunnen krijgen).
Overigens: een :-) 2011 gewenst !
@Yvonne,
Voor mij is dat "praktisch" hetzelfde!
Ik ben er geen voorstander van om vervroegd over te brengen én dus openbaar te maken. Ook niet in een digitaal tijdperk. Ik zie ook niet waar het verschil zit.
Het gaat er mij om dat de processen afgewerkt kunnen worden en niet worden verstoord door allerlei mensen die "vergeten" zijn tijdens hun inspraakperiode te reageren. Digitaal of analoog. Na de besluitvorming ben je te laat. We zouden in een komplete anarchie terechtkomen indien we wanneer we maar willen kunnen reageren. Vóór de besluitvorming is er m.i. voldoende openbaarheid. Na een besluit moet je ervan afblijven. Dan is het voor de geschiedenis om daar een mening over te geven, maar die is niet bedoelt om alsnog weer tegen het besluit te ageren. M.a.w. er moet een periode zijn waarin documenten letterlijk "statisch" zijn. Dat komt de duidelijkheid te goede. Persoonlijk vond ik het al een hele stap om van 50 naar 20 jaar voor overbrenging te gaan. Dat heeft al voor heel wat werk én achterstand in archievenland gezorgd. En ook voor onduidelijkheid. Veel archieven hebben zelf nu nog niet alles voldoende toegankelijk gemaakt.
In mijn dagelijkse praktijk zie ik helaas dat veel analoge én digitale documenten tijdens het werkproces nog niet eens voldoende toegankelijk zijn. Ná besluitvorming komen ze dan, al of niet volledig bij het archief/DIV en die moeten er maar voor zorgen dat het geheel weer logisch geordend, etc... toegankelijk wordt én blijft.
Goed, dat is mijn mening. Iedereen heeft recht op zijn eigen mening, dus ik ook. Yvonne Welings zei:
@Thijs,
In Nederland hanteren we helemaal geen termijn van twintig jaar voor openbaarheid, we hanteren een termijn van twintig jaar voor overbrenging (AW art. 12). In principe worden archieven na overbrenging openbaar. AW 15 biedt de mogelijkheid ook na overbrenging beperkingen te stellen:
de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer;
het belang van de Staat of zijn bondgenoten;
het anderszins voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen danwel van derden.
De AW biedt zelfs de mogelijkheid om vervroegd over te brengen. Indien gemeenten niet voldoen aan de overbrengingstermijn van twintig jaar moet toestemming worden gevraagd aan de minister van OCW of Gedeputeerde Staten.
Daar gaat deze discussie gedeeltelijk ook over, bij het ene overheidsorgaan is de overbrenging geheel volgens de AW uitgevoerd en zijn archieven openbaar, bij het andere overheidsorgaan is er een achterstand en is de WOB van toepassing.
In het digitale tijdperk is een termijn van twintig jaar niet meer te hanteren. Persoonlijk ben ik voorstander van een zo'n groot mogelijk openbaarheid met bescherming van iemands privacy en daar zit op dit moment m.i. het risico i.p.v. actieve openbaarmaking. Thijs Hannen zei:
Volgens mijn weten hanteren we een termijn van 20 jaar op openbaarheid!
Vroege openbaarheid is niet bevordelijk voor de voortgang van processen en brengt dan ook méér ergernissen op dan bedoeld. Ik geloof in een bepaalde, milde vorm, van autonomie, althans totdat er besluitvorming heeft plaatsgevonden. Het wordt anders onwerkbaar.
Wellicht is het wel mogelijk om bij te selecteren processen een vooruitgestelde openbaarheid in te stellen. Zodoende maken we een nieuwe status in het record continuum.
Naast dynamisch, te vernietigen, semi-statisch en statisch krijgen we dan nog de mogelijkheid voor vervroegde openbaarheid. We zullen, hoe dan ook, criteria moeten opstellen, waarin documenten met een vervroegde openbaarheid moeten voldoen. Wie gaat dat doen en hoe snel kan dat gerealiseerd worden, zonder de Archiefwet helemaal op zijn kop te zetten en wederom een jarenlange procedure in te gaan?
@Thijs, uiteraard heeft een ieder recht op zijn eigen mening.
Waar het hier echter om handelt is de uitvoering van de AW 1995. Die problemen zoals je die schetst ervaar ik in ieder geval niet. Op een gemeente na, ik ben gemeentearchivaris van 12 gemeenten, is er geen achterstand m.b.t. overbrenging. Dat heeft in de opstartfase veel energie gekost, maar nu verloopt de overbrenging vrijwel zonder problemen. Voor elke overheidsinstelling geldt:
Artikel 3
De overheidsorganen zijn verplicht de onder hen berustende archiefbescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren, alsmede zorg te dragen voor de vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende archiefbescheiden.
Ik weet niet waar je werkt, maar de archiefdienst is niet in eerste instantie de probleemeigenaar.
Zelf ben ik voorstander van zo groot mogelijke openbaarheid (Zweeds model) met inachtneming van de privacy.
Beetje late reactie, maar ik geef 'm toch:
Ingmar Koch zei:
@Bennie Kijk dat zijn argumenten, daar heb je wat aan.
Ja, qua semantiek ben ik het met je eens dat Wob en Archiefwet op elkaar afgestemd moeten worden
Er is nog een belangrijk verschil tussen WOB en AW en dat is niet alleen maar semantisch. De reikwijdte verschilt. En dan bedoel ik niet dat de AW zich uitstrekt over alle facetten van de 'document life cycle', terwijl de WOB alleen maar over het publiekelijk beschikbaar stellen in de dynamische fase gaat. Of dat de WOB over alle informatie berustend bij een organisatie gaat en de AW alleen over de archivistische stukken (kort door de bocht) die daar behoren te berusten.
Ik doel op de reikwijdte binnen de overheid als geheel. De AW is van toepassing op (zo goed als) de HELE overheid. De WOB is slechts van toepassing op Bestuursorganen. De AW is van toepassing op rechtbanken en notarissen, terwijl je daar met de WOB niet hoeft aan te komen. Een uitbreiding van de WOB op dit punt (zoals de helaas in een bureaula verdwenen AWO voorstelde) zou het door Brenninkmeijer geconstateerde tekort deels aanvullen.
Computable bericht dat Aline Klingenberg, die op 10 februari zal promoveren, stelt dat Nederland achterloopt met openbaarheid op internationale ontwikkelingen. De WOB en Archiefwet moeten worden geintegreerd.
Meer weten kijk op deze link.