Update

Documenteren van COVID19. Een aantal buitenlandse initiatieven.
Charles Jeurgens, 16 april 2020
In de afgelopen weken zijn niet alleen in Nederland maar wereldwijd vele initiatieven gestart die tot doel hebben om ervaringen van mensen gedurende de COVID19 pandemie te documenteren. Veel van deze initiatieven worden genomen door archiefinstellingen en musea. Het format is eenvoudig: burgers wordt opgeroepen hun dagelijkse ervaringen te documenteren (op schrift, digitaal, video of anderszins) en te delen met de archiefinstelling of museum zodat op die manier een collectie ontstaat voor toekomstige generaties. Een aantal van deze initiatieven verwijst expliciet naar het legendarische voorbeeld voor deze manier van documenteren: het Mass ObservationPproject dat in 1937 door drie initiatiefnemers: antropoloog Tom Harrisson, schrijver Charles Madge en filmmaker Humphrey Jennings werd genomen om het dagelijks leven van de gewone Brit te documenteren. Het project werd voortgezet tot in de jaren en beleefde een herstart in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Honderden vrijwilligers legden hun dagelijkse bezigheden vast en al deze documenten werden samengebracht in het Mass Observation Archive dat door de University of Sussex wordt beheerd (https://www.thekeep.info/collections/mass-observation-archive/). Uiteraard besteedt het Mass Observation Project nu ook speciale aandacht aan het vastleggen van ervaringen de corona crisis (http://www.massobs.org.uk/about/what-s-on/205-covid19).

Ananya Chakravarti, universitair hoofddocent geschiedenis aan de Georgetown University (USA) waarschuwt echter voor de eenzijdigheid van collecties die nu gevormd worden. Ze schrijft ‘Any archive of COVID-19 will reflect the hierarchies of our societies and will ironically underrepresent those most vulnerable to its ravage – migrant and precarious laborers, including workers in the gig economy; non literate peoples; people without reliable access to the Internet; the infirm and elderly; those incarcerated in prisons or immigration detention centers; the homeless etc.’ (https://speakerdeck.com/ananyachak/archiving-covid-19-a-guide). Het is een terechte kanttekening en zou een aansporing kunnen zijn voor collectionerende instellingen om specifiek aandacht te besteden aan groepen in de samenleving die waarschijnlijk het hardst getroffen worden maar niet snel zelf het initiatief zullen nemen om hun ervaringen te documenteren.

In mijn bescheiden zoektocht naar buitenlandse initiatieven die betrekking hebben op het documenteren van de covid19 pandemie, heb ik er een paar uitgelicht die naar mijn mening interessant zijn te delen met de Nederlandse archiefcommunity. Zo zijn er inmiddels verschillende initiatieven om Covid19 gerelateerde tweets te archiveren. Harvard University heeft inmiddels een dataset verzameld en beschikbaar gesteld die bestaat uit meer dan honderd miljoen IDs van tweets die verwijzen naar Covid19 gerelateerde inhoud. De dataset die nu beschikbaar is gesteld is verzameld tussen 3 en 31 maart 2020 op basis van de volgende termen: #Coronavirus, #Coronaoutbreak, #Covid19. (Kerchner, Daniel; Wrubel, Laura, 2020, "Coronavirus Tweet IDs", https://doi.org/10.7910/DVN/LW0BTB, Harvard Dataverse, V2).

Ook op het gebied van website archivering gebeurt veel. Het International Internet Preservation Consortium archiveert samen met Archive-It sinds februari 2020 webcontent gerelateerd aan de Covid19 uitbraak. Op dit moment (16 april) zijn er ruim 3800 verwijzingen naar websites en webpagina’s in 16 verschillende talen gearchiveerd (waarvan 104 in het Nederlands). Afhankelijk van het type website waarnaar wordt verwezen wordt meer of minder frequent geharvest. De Covid19 gerelateerde webcontent kan bekeken worden via https://archive-it.org/collections/13529 en voorstellen voor te archiveren sites en pagina’s kunnen gedaan worden via: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc4jyson7OGxe8HWaAm2s5BWvAug8mgastWEtNxbFYQbZX62g/viewform.The Internet Archive heeft een inmiddels een uitgebreide collectie beschikbaar van verschillende typen media als websites, tweets en video’s via https://archive.org/details/2019-nCoV.

Het Global Health Events Webarchive, opgezet door US National Library of Medicine, documenteert sinds 2014 websites die zich richten op het gebied van wereldwijde gezondheidsvraagstukken zoals de uitbraken van Ebola, Zika en nu ook Corona https://circulatingnow.nlm.nih.gov/2020/03/26/archiving-web-content-on-the-coronavirus-disease-covid-19/

De Cities and Memory Website verzamelt sinds 2015 geluidsfragmenten uit steden vanuit de hele wereld. Deze website is nu een campagne gestart om een geluidsarchief op te bouwen dat gerelateerd is aan de Corona-crisis. Welke invloed heeft de lockdown op het geluid van de stad? Op een interactieve kaart kunnen fragmenten beluisterd worden en iedereen kan geluidsopnamen toesturen: https://citiesandmemory.com/covid19-sounds/ .

Er zijn ook oral history projecten gestart. Het Arts and Humanities Institute van de Indiana University – Purdue Universityin Indianapolis heeft het Covid19 Oral History Project gelanceerd met op de website tal van praktische aanwijzingen om succesvol tewerk te kunnen gaan. Met onder andere vragenlijsten die mensen kunnen gebruiken om aan de hand daarvan, zonder door een interviewer bevraagd te worden, hun eigen verhaal vast te leggen: https://sites.google.com/iu.edu/covid-19oralhistoryproject/upload-my-oral-history

De Society of American Archivists brengt een zogeheten resource-kit ten behoeve van archiveren in crisistijd onder de aandacht. Deze resource kit is samengesteld in 2018 omdat er steeds meer behoefte ontstond aan hulpmiddelen, protocollen en richtlijnen die betrekking hadden op alle denkbare aspecten van wat er komt kijken bij het documenteren en archiveren van crisissituaties wanneer snel gehandeld moet worden. (https://www2.archivists.org/advocacy/documenting-in-times-of-crisis-a-resource-kit#immediateresponse)

Tot slot: archiefinstellingen besteden ook aandacht aan het belang van goed archiefbeheer bij overheidsorganisaties. Juist in deze tijd, nu veel ambtenaren en bestuurders van huis uit werken en overleg en besluitvorming plaatsvindt via Whatsapp, Skype, Zoom etc, en het niet vanzelfsprekend is dat archivering in deze omstandigheden goed is geregeld, brengen archiefinstellingen het belang ervan onder de aandacht. Het kunnen beschikken over betrouwbare informatie in tijden van crisis is immers een vitaal belang. Twee voorbeelden uit Nieuw- Zeeland en Australië:
https://archives.govt.nz/manage-information/resources-and-guides/systems/information-management-during-covid-19
http://www.sro.wa.gov.au/sites/default/files/circular_to_cios_rms_recordkeeping_ops_and_covid-19_final_25_march_2020.pdf