Publiek toegankelijk maken van Twitter en Facebook-collecties: wat mag wel en wat mag niet?

Een particuliere archiefvormer schenkt binnenkort zijn digitaal geboren archief aan het Stadsarchief Amsterdam. Onderdeel van dit archief is een collectie tweets en retweets van het eigen account van deze archiefvormer en een download van het facebookaccount van deze archiefvormer. Allang blij dat het ons technisch gelukt is sociale media te archiveren, worden we met een volgende uitdaging geconfronteerd: wat mogen wij als archiefinstelling nu met dit door een particuliere archiefvormer aangelegd sociale media-archief? Mogen wij dit in schenking aanvaarden en dit archief vervolgens online publiek beschikbaar maken, zo ja, onder welke voorwaarden? Wat zijn de regels van Facebook en Twitter ten aanzien hiervan, hebben we te maken met auteursrechten en is het wel ethisch verantwoord om berichten van derden zonder hun toestemming in het archief op te nemen laat staan te publiceren (vanwege de omvang en anonimiteit van met name Twitter zal het onmogelijk zijn iedereen om toestemming te vragen)?

De Developer Policy van Twitter (https://dev.twitter.com/overview/terms/policy) is heel duidelijk ten aanzien van het gebruik van tweets van derden die zijn gearchiveerd met behulp van de Twitter API. Je mag deze tweets wel verzamelen (met enkele restricties ten aanzien van het aantal), maar je mag ze niet aan derden verstrekken. Je mag alleen de zogeheten Tweet ID’s aan derden verstrekken (dit zijn unieke numerieke codes, met behulp van online open source tools als Tweet Hydrator kun je dan via Twitter de juiste tweets hierbij terughalen. Nadeel is dat dit alleen werkt zolang Twitter bestaat en zolang tweets niet worden verwijderd. Op de lange termijn biedt dit daarom geen oplossing.)

De Developer Policy zegt, in ieder geval voor zover ik het begrijp, echter niets over tweets die je via je eigen account (dus niet via de API, toch?) downloadt. Ook in de op internet beschikbare literatuur heb ik hierover niets kunnen vinden. Mag een archiefinstelling twitter-archieven van de eigen accounts van archiefvormers (dus met toestemming van de accounthouder) online publiek toegankelijk maken, en wat zijn de eventuele voorwaarden (bijv. wel de eigen tweets maar niet de retweets en likes van tweets van anderen?)

Ten aanzien van facebook kan ik weinig literatuur vinden, facebook is dan ook iets lastiger te archiveren dan twitter. Je kunt via de facebook-instellingen je eigen account in zijn geheel archiveren, maar dit levert een onwenselijk resultaat op (losse foto’s met tekst als bestandsnaam). Als tweede optie kun je bericht voor bericht archiveren, dit levert wel een acceptabel resultaat op (behoud tijdlijn e.d.) maar het is veel werk. Volgens de facebook richtlijnen mag je dit proces echter niet geautomatiseerd uitvoeren ((https://www.facebook.com/apps/site_scraping_tos_terms.php?hc_location=ufi). Voor grote hoeveelheden berichten is het wenselijk dit toch automatisch te doen (en voor iemand met een beetje technisch inzicht is dat dus schijnbaar niet zo moeilijk).

Mag je gearchiveerde facebookaccounts überhaupt online publiek toegankelijk maken? NB: wij hebben het eigen account van de archiefvormer gearchiveerd, hierop de eigen berichten en de gedeelde berichten, reacties van derden op de berichten zijn niet mee gearchiveerd (simpelweg omdat dat niet kan). Wat zijn de eventuele voorwaarden?

Facebook stelt in art 2.4 van hun Verklaring van rechten en verantwoordelijkheden: “Wanneer je inhoud of informatie publiceert met de instelling Openbaar, betekent dit dat je iedereen, inclusief mensen buiten Facebook, toestemming geeft om die informatie te bekijken en te gebruiken en deze aan jou te koppelen (d.w.z. je naam en profielfoto)”, https://nl-nl.facebook.com/legal/terms. Dit lijkt erop te wijzen dat je FB berichten (ook van derden) zowel mag archiveren als publiceren. Zie ook: https://developers.facebook.com/policy

Met name in de VS worden veel tweetcollecties aangelegd en hierover is op het internet veel informatie te vinden alsook tools om zelf mee aan de slag te gaan. Qua literatuur ken ik de publicaties van Sara Day Thompson van de Digital Preservation Coalition en Ashlyn Velte over het archiveren van activistische social media. De openbare twittercollecties die ik ken van The National Archives, zijn tot stand gekomen omdat the NA een overeenkomst met Twitter heeft gesloten; ook dat is dus nog een mogelijkheid die misschien op landelijk niveau te verkennen is? Ook de Library of Congress heeft voor haar (niet-toegankelijke) twitterverzameling een overeenkomst met Twitter afgesloten. Betaalde diensten als Archive-It van The Internet Archive en Archiefweb.eu sluiten ook contracten af met Twitter en Facebook.

Mocht iemand antwoorden, uitkomsten, tips, suggesties hebben, of willen meedenken over dit onderwerp, heel erg graag!

Groet,

Mirjam Schaap (mirjam.schaap@amsterdam.nl)