Slecht geregeld (column voor het Archievenblad van december 2010)

Ik was aanwezig bij de regioconferentie Archieven met het oog op morgen. Nieuwe wegen in het archiefbestel, opmaat naar een visie voor de Tweede Kamer, die werd gehouden op 6 oktober 2010 in Zwolle. Een hele mond vol. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wilde input vanuit de archivarissen van Nederland voor het schrijven van een nieuwe archiefvisie. De opkomst was groot. De discussie was al eerder online opgestart via het sociale netwerk LinkedIn. Tot zover niks schokkends.Het eerste hoogtepunt van de ochtend kwam van Inge Angevaare die de toehoorders toevertrouwde: regels veranderen het gedrag van mensen niet. Heel helder gezegd. Een waarheid als een koe.Het tweede hoogtepunt kwam in de discussie aan het eind van de ochtend waarin Richard Hermans het zomaar aandurfde om de archivarissen op hun gedrag aan te spreken. Hij wees er op dat de grootste verandering moet komen van ons archivarissen zelf. Eigenlijk was daarmee alles gezegd. Het was tijd om elkaar diep in de ogen te kijken en de rest van de dag met elkaar te praten over de noodzakelijke veranderingen en samenwerking. Dan zouden we aan het eind van de middag een A4tje kunnen inleveren, want in der Beschränkung zeigt sich der Meister, en kon het ministerie aan de slag. Op naar de broodjes!Helaas wilde niemand mij in deze euforie steunen. De overige aanwezige archivarissen vonden toch dat we meer regels nodig hebben. De discussie ontspon zich vervolgens op veilig terrein want we konden de bal weer bij het ministerie en de ambtenaren neerleggen. Paul Breevaart, die namens het ministerie aanwezig was en meediscussieerde, probeerde nog wel om de bal weer bij de aanwezige archivarissen te leggen, maar die zagen geen rol voor zichzelf. WIJ WILLEN REGELS! Het werd nog net niet gescandeerd maar dat scheelde niet veel.Het was de roep om naast animal cops ook een archiefpolitie in het leven te roepen.We slagen we er maar niet in vanuit een positieve gedachte samen te werken en op te houden met die eeuwig afwachtende houding. We smeken bijna om nieuwe regels, aangepaste regels, betere regels, nieuwe reglementen en wetten om ons werk mogelijk te maken. Los van de terechte opmerking van Inge Angevaare dat regels geen gedrag veranderen zou ik daar nog aan toe willen voegen: is het niet zo dat regels eigenlijk alleen maar beperken in plaats van nieuwe wegen mogelijk maken? Blijkbaar zijn we zo weinig zelfverzekerd en overtuigd van ons kunnen dat we wetten nodig hebben om onze zin te krijgen. Hoe zit het met de wetenschap dat regelgeving altijd en eeuwig achter de werkelijkheid aanhobbelt. Door de roep om regels kiezen we opnieuw de weg om jarenlang achter de feiten aan te lopen. Steeds blijven roepen dat het weer anders moet maakt geen sterke indruk op onze opdrachtgevers.Wat doet onze branchevereniging BRAIN ondertussen. Die wil ook regels op gaan stellen, certificering heet dat. Want dat doen ze in andere sectoren ook. Dit soort initiatieven zegt veel over hoe we naar onszelf kijken en hoe we toestaan dat de rest van Nederland naar ons kijkt. We zijn blijkbaar nog steeds niet goed genoeg om serieus genomen te worden. Alsof certificering daar verbetering in gaat brengen. Certificering leidt naar meer regels die aanpassing behoeven en het leidt tot uitsluiting van diensten die er niet aan kunnen voldoen. In plaats van elkaar te helpen en samen te werken gaan we onze vakbroeders te kijk zetten. Het chronische gebrek aan geloof in eigen kunnen breekt onze sector steeds meer op. We zijn bang voor echte veranderingen want iedereen voelt op de archiefsloffen aan dat het zo niet langer kan.BRAIN steekt liever energie in een logo en een initiatief voor collectieve promotie compleet met toolkit. Joepie! Ik kan nauwelijks wachten op het resultaat.