Over NSB-roman Porselein en goed of fout

De digitale archivaris - Christian van der Ven - blogde er al over: 'Gelezen: Bettina Drion - Porselein'. Het toeval wil dat ik de schrijfster enkele weken geleden interviewde voor een artikel. Vanuit mijn studie Cultuurwetenschappen aan de Open Universiteit ben ik namelijk redactielid voor het blad Locus, Tijdschrift voor studenten en docenten. Eén van de rubrieken daarin is 'Een leven na(ast) de OU'. Bettina Drionkwam daarvoor in aanmerking aangezien zij zowel student Cultuurwetenschappen is als schrijfster van beroep.

Zoals Christian schrijft, deed Drion onder andere onderzoek in zowel het BHIC als in het NA. Ze vond er de benodigde informatie voor de reconstructie van het verhaal van haar grootvader. Want waarom werd hij terechtgesteld op 3 mei 1945? Welk bloed kleefde er aan zijn handen? Dat was een zeer beladen kwestie voor niet alleen Bettina, maar vooral voor haar vader. Zo vertelde Bettina in het interview dat het schrijfproces vijf jaar lang duurde: vader was er nauwelijks aan toe om het taboe te doorbreken.

In dit boek gaat het vooral over de motieven van 'Sam' om zich aan te sluiten bij de NSB én over 'Susan' de kleindochter die het beladen verleden nog steeds met zich meetorst. De vondsten in de archieven geven enigszins uitsluitsel over wat er gebeurde, hoewel dat niet helemaal duidelijk is (zo vond ook Christian). Toch biedt het boek een nieuw perspectief op het 'goede' en 'foute' in de oorlog. Begrippen die we ook weer hoorden rondom het gedicht 'Foute keuze' van Auke de Leeuw.

Mag ik stellen dat deze begrippen misschien niet meer zo bij onze huidige generatie passen en dat die nog vooral uitgedragen en in stand worden gehouden door de vorige generaties? Want ik zou graag met een persoonlijke noot (lees: moraal ;-)) willen besluiten ten aanzien van de 'oorlogsverhalen' waarmee we onze jongeren en leerlingen nog steeds confronteren. In hoeverre bieden we hen primaire bronnen aan en laten we de keuze voor 'goed', 'fout' en 'grijs' aan hen? In hoeverre mogen zij denken en uitdragen wat ze willen of sturen wij hen door bepaalde informatiebronnen aan te bieden? Laten we een spreker in de klas komen met een 'slachtoffer'verhaal (willen we de leerlingen met hen doen sympathiseren) of durven we het aan om een 'Sam' als voormalig NSB-er voor de klas te zetten? Bieden de primaire archiefbronnen - objectief en neutraal als ze zijn - de uitkomst voor een hedendaagse meningsvorming op de Tweede Wereldoorlog?

Kunnen we daar in de toekomst met de archiefeducatoren eens over doorbabbelen? Voor nu is deze blog te kort en meer een aanzet om er eens op terug te komen. Voor wie het artikel wil lezen: het is hieronder in PDF zoals door mij en medestudent Kees van Putten geschreven.

Artikel OU Porselein