Niet kiezen is ook een keuze #KVAN13

Als vierdejaarsstudente aan de Reinwardt Academie kreeg ik de mogelijkheid om de KVAN-dagen bij te wonen in het mooie gebouw De Bazel in Amsterdam. De KVAN-dagen bieden toekomstige archivarissen oftewel young professionals zoals ik, de mogelijkheid om vakgenoten te leren kennen, hun netwerk uit te breiden en meer kennis op te doen om zich als toekomstige archivaris verder te kunnen ontwikkelen.

Er was een breed aanbod van diverse sessies (workshops en lezingen) die ik kon bijwonen. Het thema Kiezen vond ik goed gekozen om meer inzicht te geven in de uitdagingen en keuzes waarvoor het archiefveld momenteel staat.

Mijn afstudeerscriptie richtte zich op de vraag hoe het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) (HDC) als kleine particuliere archiefinstelling met het digitale tijdperk om kan gaan. Niet alleen bij het HDC is er sprake van beperkte middelen en personeel, ook tijdens de parallelsessies werd duidelijk dat in het algemeen archivarissen voor moeilijke keuzes staan in verband met de snelle technologische ontwikkelingen en de bezuinigingen. Geen enkele oplossing blijkt eenduidig en unaniem, maar de bewustwording van het belang van digitalisering is al winst.

Zowel tijdens de KVAN-dagen als tijdens mijn afstudeeronderzoek kwamen bekende digitaliseringsdilemma’s aan de orde. Een erg boeiende sessie vond ik die van Geert-Jan van Bussel en Charles Jeurgens: Kiezen voor de eeuwigheid. Welke eeuwigheid? Tijdens deze sessie kregen we de mogelijkheid om te discussiëren over de volgende stelling: ‘’Om te voorkomen dat er een onbetaalbare dubbele infrastructuur voor archieven gecreëerd en in stand gehouden dient te worden, moet het - onder voorwaarden - mogelijk worden analoge archieven na digitalisering te vernietigen.’’

Volgens minister Plasterk is er in 2017 geen analoge, maar een volledige digitale infrastructuur. Er werd naar voren gebracht dat we moeten goed nadenken wat we met het analoge materiaal willen doen. Tijdens de discussie werden voornamelijk verschillende tegenargumenten genoemd: Een digitale infrastructuur is niet goedkoop; substitutie is namelijk een duur proces. Digitale stukken kunnen niet de volledige originele fysieke stukken weergeven. Digitale stukken ontnemen de bezoekers de historische sensatie die ze voorheen hadden met de originele fysieke stukken. In het algemeen zijn er nog genoeg andere argumenten te geven om beide infrastructuren te hebben of om analoog materiaal te blijven bewaren.

Bussel zegt: ‘’We zijn momenteel in de fase dat we twee infrastructuren aan het bouwen zijn. Beide infrastructuren faciliteren op een andere manier. Als ze naast elkaar blijven staan moeten we wel kunnen verantwoorden waarom we nog analoge archieven willen hebben.’’

Ik vind dat het nog te vroeg is om te kiezen voor een volledige digitale infrastructuur. Ik denk dat in het archiefveld nog veel gebrek is aan kennis en deskundigheid wat betreft digitalisering. Ook het ‘digitaal werken’ moet nog bij veel organisaties ingebed worden. Dit lijkt mij moeilijk te realiseren binnen vijf jaar. Eén van de tegenargumenten was dat het nog vele decennia zal duren voordat alle gegevens, inclusief die van archieven, gedigitaliseerd zijn.

Het is moeilijk in te schatten hoe beide infrastructuren zich in de toekomst verder zullen ontwikkelen. Ik vermoed dat ze beide zeer waarschijnlijk altijd naast elkaar (zullen) bestaan. Dat vraagt extra aandacht voor de onderlinge relatie tussen beide infrastructuren. Een eerste stap kan dus zijn om bijvoorbeeld de waarde van analoge collecties te bepalen om een verantwoorde keuze tussen bewaren en vernietigen mogelijk te maken.

Ik wil graag alle organisatoren en sprekers hartelijk bedanken! Het waren twee zeer geslaagde interessante dagen. Tot volgend jaar in Assen!