Presentaties #speeldeel Mark Lindeman en Tom Cobbaert

Presentatie van Mark Lindeman (Pictura): 'Zoeken naar archiefvormers bij het Rijksarchief in België. Een customerstory'

Lindeman, technisch directeur bij digitaliseerder Pictura, en al eerder te gast bij #speeldeelsessies over het semantisch web, begint met de vaststelling dat een ICT-er geen archivaris is. Vandaar dat hij een congres in Stockholm bezocht om de benodigde basiskennis op te doen over de context van archieven, en over het wie/hoe en waarom van het creeëren van archiefdocumenten.

Pictura maakte in 2006 een eerste versie van een 'zoekrobot' (een zoekmachine) voor het doorzoeken van de bestanden van het Rijksarchief in België, onder andere met behulp van ISAD en ISAAR. Dit Rijksarchief in België bestaat uit het Algemeen Rijksarchief in Brussel en negentien Rijksarchieven over het hele land; in totaal 200 kilometer archief en 25 kilometer boeken.

In 2012 werd de 'zoekrobot' vernieuwd met een nieuwe versie van EAC (Encoded Archival Description, de XML-versie van ISAAR(CPF)) en nieuwe zoekmogelijkheden (zoeken op personen, archiefvormers en archieven). Archiefvormers worden door het Rijksarchief gedefinieerd als 'personen, groepen personen of organisaties die archiefbescheiden hebben ontvangen of opgemaakt.' In totaal zijn ruim 32.000 EAC –XML bestanden van evenzoveel archiefvormers doorzoekbaar, die worden opgehaald uit ABS-Archeion. Vervolgens kan worden 'doorgelinkt' naar een persistente URL waardoor de EAC-bestanden kunnen worden gedownload.

Belangrijk voordeel van het gebruik van EAC is het gestandaardiseerd beschrijven van geautoriseerde namen van bijvoorbeeld rechtbanken. Een tweede voordeel is het kunnen verbinden van meerdere archiefblokken door archiefrelaties; dit kan ook weer worden 'gelinkt' met de betreffende archiefvormers. Van het Koninklijk College te Ieper, bijvoorbeeld, kan op deze wijze een soort 'biografie' worden gemaakt, met links tussen voorgangers en opvolgers en relaties wie de opvolgers en voorgangers zijn.

Een derde voordeel is het virtueel samenbrengen van archiefbestanden die verspreid zijn (geraakt), Ten vierde wordt het mogelijk om thematische archiefgidsen uit te geven, zoals bijvoorbeeld over

Latijnse scholen.

Een deel van de archieven van het Rijksarchief van België is ook opgenomen in de Archives Portal of Europe, en komen ook beschikbaar in de opvolger van APE-net: Archives Portal Europe network of eXcellence (APEx).

N.B. De verwijzingen van APE-net naar de oorspronkelijke presentaties van de inventarissen van het Rijksarchief van België zijn overigens nog niet foutloos.

Presentatie door Tom Cobbaert: Archiefwiki– en de eerste stappen op het semantische web

Cobbaert is archivaris bij ADVN (Archief-, documentatie- en onderzoekscentrum voor het Vlaams Nationalisme, te Antwerpen), en pleitbezorger van Archief2.0.Cobbaert legt uit wat de Archiefwiki is (leveren van open content voor archivarissen en gebruikers): Archiefwiki.org is in 2007 opgericht en had in 2008 als eerste project het invoeren van de Archiefterminologie (eervolle vermelding voor Henny van Schie). Sinds 2010 vinden er jaarlijks ook 'inklopdagen' plaats.

Het tweede project is het maken van een digitale kaart van archieven en archieforganisaties, op basis van de KVAN Almanak voor het Nederlands Archiefwezen. De invoer geschiedt volgens het format van de ICA-standaard voor het beschrijven van archiefdienst, ISDIAH. Inmiddels (mei 2012) zijn er249 archiefdiensten en organisaties vermeld.

Het derde project is 100% semantisering van de Archiefwiki ('going semantic').

De wiki heeft namelijk zijn beperkingen. Platte tekst zijn nu via hyperlinks met elkaar verbonden, maar het is moeilijk om gestructureerd te delen en betekenisvolle links te leggen.

Cobbaert legt aan de hand van een zoekvraag ('Welke Amsterdamse archiefdiensten zijn open op een zaterdagvoormiddag'?) uit wat de pluspunten zijn van een gesemantiseerde Archiefwiki.

Hierdoor kunnen automatisch lijsten worden gegenereerd van bijvoorbeeld archiefdiensten met een Facebookpagina, waarop de openingstijden zijn vermeld.Een ander voordeel is het standaardiseren van datastructuur, waardoor ook het hergebruik (export, integratie en uitwisseling van data) wordt bevorderd. Een voorbeeld van hergebruik is de kaart op de website www.OnsDNA.nl (lancering in juni 2012).

Wat zijn de plannen voor de nabije toekomst?

Er wordt naar gestreefd om de categorie 'Archieven' 100% te semantiseren.Daarnaast wordt de datastructuur verfijnd.

Ten derde wordt een semantische geografie aangemaakt, omdat een archiefinstelling slechts een bepaalde reikweidte heeft.

Tenslotte worden de zoek- en uitwisselingsmogelijkheden uitgebouwd.