Actief worden voor de Archief 2.0-community? Dit is je kans!
Er zijn veel manieren om van alle activiteit op Archief 2.0 op de hoogte te blijven. Onze digitale nie...
Liberale Gift 1747: Q betekent?
- jul 2013
- Verwijderde gebruiker
- ·
- Aangepast jun 2024
- 17
- 115
Wie weet wat de afkorting q betekent in de kolom met bedragen?
Quytinghe o.i.d.? (kwijting dus?) Als iemand te weinig inkomen had betaalde men niets?
Of betekent deze q (gevonden op Google: afkortingen betekenis - encyclopedie): 'hoeveelheid'? (m.a.w. iemand mocht geven wat hij/zij wilde; het bedrag werd niet specifiek genoemd, maar het was een 'bepaalde hoeveelheid')??
Q van kwijting lijkt mij het meest logisch...
(Komt voor bij dienstmaagden, maar ook wel bij namen van huisbezitters...).
Wie helpt?
(misschien hebben anderen zich dit ook weleens afgevraagd?)
Verken
'Connect! Een nieuwe media workout voor de culturele sector'
Op welke manier gaan bibliotheken binnenkort om met e-books? En hoe is de samenwerking van de Koninkli...
800 leden voor Archief 2.0
Ik zat er al een paar dagen op te wachten, maar vanavond was het dan zover: het 800ste lid van de comm...
Reacties
Heb je misschien een scan? Om welke plaats gaat het?
Een wijk in Amersfoort. Of betekent q : quart(o) ? quiteren ? en wat betekent dat dan?
Ook volgens mij staat de afkorting q. voor quijting, dus inderdaad kwijting. Kwijten is nog niet uitgestorven als Nederlands woord: zich van een taak kwijten betekent die taak uitvoeren. Men kan in de kantoorboekhandel nog steeds een kwitantieblok aanschaffen waarmee men iemand een bewijs kan leveren dat een bedrag is voldaan. Kwijten en kwijtschelden zijn elkaars tegenovergestelden
@Otto Bedankt Otto. Maar nu wordt het nog ingewikkelder: heeft diegene nou betaald? (zich van zijn taak 'gekweten'?)
Of is het te betalen bedrag 'kwijtgescholden'?
Kwijten - kwijtschelden elkaars tegenovergestelde ? (in de Middelnederlandse taal?)
Het lijkt mij logischer dat een register van de Liberale Gifte, een belasting van 2 % op bezittingen die meer dan 2000 gulden waard waren, vermeld wie er betaald hebben. De scan die je hier hebt geplaatst, toont de q. echter ook bij mensen bij wie geen bedrag is vermeld. Dat kan toevallig op deze ene bladzijde het geval zijn, maar het lijkt me om kwitering te gaan. "Quiten" en "quiteschelden" waren al in het Middelnederlands twee verschillende werkwoorden.
Ik had nog wat tijd over en heb gezocht in J. Verdams handwoordenboek van het Middelnederlands.(uitgave 1981).
Quite: vrij (van bijv. een geldelijke verplichting).
Quiten: zich kwijten van iets (van een taak dus bijv.).
Quitenisse: 1. kwijtschelding, 2. kwijting (voldoen aan een verplichting).
Quiteren: aan iemand een kwitantie (quitantie) geven, of: iemand kwijtschelden.
Quitescheldinge: 1. kwijtschelding, 2. quitantie, 3. afstand doen van een recht/goed.
Quitinge: 1. kwijtingsbrief, kwitantie, 2. betaling, voldoening, 3. kwijtschelding.
Quote: aandeel in een hoofdelijke omslag.
Op diverse bladzijden van het Register van de Liberale Gifte dat ik invoer staan namen van gezinnen en ook vaak van dienstmaagden en dienstknechten waarachter deze Q ingevuld is en verder geen bedragen ingevuld zijn. Bij de meeste personen/gezinnen (ook soms van dienstmaagden) staat wel een bedrag vermeld. Vaak een 4, soms een 16 en geregeld 'zoveel guldens, zoveel stuivers, zoveel centen' (een soort breuk, deze laatste). Maar die q is mij toch een raadsel. Hoewel het mij wel logisch lijkt dat het hier om 'kwijtschelding' gaat...
En tja... ik ben een achterkleinzoon van een notaris.
(details...)
Of... is het misschien de G van 'geen' ? (geen gift gedaan).
Nee, het is geen g, vergelijk maar de g in het woord "mondig" dat een aantal keren op deze bladzijde van het register voorkomt. Volgens mij zou er toch wel literatuur over de Liberale Gifte moeten zijn die duidelijk maakt wat er precies wordt geregistreerd. In de meerdelige publicatie Gewestelijke financiën ten tijde van de Republiek der Verenigde Nederlanden onder redactie van Wantje Fritschy, gedigitaliseerd te vinden op www.historici.nl, is er geen deel over de provincie Utrecht, maar verder lijkt het me zinvol bijvoorbeeld aan de hand daarvan naar meer informatie te zoeken.
BEDANKT OTTO!
Pagina 194: als iemand minder dan 1000 guldens vermogen had, mocht hij/zij zelf de hoeveelheid geld bepalen wat hij/zij bijdroeg aan Liberale Gifte 1747. (Bovendien: bijv. gereformeerden en predikanten waren 'vrijgesteld'; in dit geval betekent de Q dus: 'Quitinge' of 'kwijtschelding'). Q van quitinge (kwijting, voldoening, kwitantie) zou in dit geval m.i. logisch zijn. Het bedrag dat men in dit geval bijdroeg was namelijk 'geheim' (zie pag. 194). Dus de ambtenaar registreerde een Q om aan te geven dat het bedrag (met een 'geheime hoeveelheid') betaald (voldaan) was.
Kwijting (voldoening: betaling van een geheim bedrag) wordt dus gelijkgesteld met kwijtschelding, omdat het bedrag toch niet vermeld wordt (in beide gevallen). Dus de Q geldt voor beide gevallen als vertaling van de term 'quitinge'.
Ik denk dat dit de verklaring voor deze letter Q is.
Misschien is er toch nog iemand die een betere verklaring voor deze 'raadselachtige afkorting' heeft? (puzzel voor in 'de vakantie' misschien?)
Of... deze q betekent quitantie. D.w.z.: men heeft reeds eerder betaald.
Het zijn namelijk nogal veel q's in dit register.
De q is ook niet het cijfer 9 volgens mij (zie nieuw voorbeeld in bijlage).
De 9 in 29 februarij heeft geen 'schreef' zoals de q meestal wel heeft in dit register.
In het voorbeeld (de bijlage) van vanmorgen staat bij iemand die 'dood' is (uiteraard) niets ingevuld bij de bedragen.
Op andere pagina's in dit register staat ook niets ingevuld als iemand 'arm' is of als iemand bijvoorbeeld 'soldaat' is.
Dus de q van 'kwijtschelding' lijkt mij dan niet voor de hand liggen (omdat bij kwijtschelding hier dus niets ingevuld is).
Op de website met de bibliografie van de Utrechtse geschiedenis, www.sabine.nu, noemt twee relevante artikelen over de Liberale Gifte van 1747, A. Graafhuis,'De Liberale Gifte van 1747', Spiegel der Historie, j2 (1967). 670-680, 681-689, en Lusten en lasten: gids voor fiscaal-historisch naar inkomen en vermogen in de provincie Utrecht, Arend Pietersma, Ronald Hommes en Wybrand Verstegen (eds.) (Utrecht 2007). Deze gids staat online als PDF op de site van Het Utrechts Archief, http://www.hetutrechtsarchief.nl/files/onderzoeksgidsen/Gids_13.pdf.De auteurs merken op p. 29 op dat in 1747 in Utrecht en Amersfoort alle ingezetenen werden genoteerd, met vaak notities over hun vermogen. Kennelijk werden dus niet alleen degenen genoteerd die zeker aan de aanslag zouden moeten voldoen. Kortom, op grond hiervan denk ik dat de "q." hier voor kwijtschelding zou kunnen staan. Ik las echter ergens ook dat in zo'n register in 1747 niet de betaalde bedragen werden genoteerd...
Overigens is het grappig dat ik als mediëvist hier zaken uit een wat latere periode bekijken.Het HUA publiceerde trouwens nog meer handige onderzoeksgidsen.
Even brononderzoek gedaan.
Deze liberale gift(e) in deze wijk in Amersfoort is gedaan conform het op 8 november 1747 door de Staten van 's lands Utrecht gearresteerde plakkaat.
Dit bewuste plakkaat heb ik niet kunnen vinden, maar wel m.i. de OPLOSSING van dit Q-raadsel:
Als iemand betaald had, dan kreeg men een QUITANTIE van de Ontvanger of Collecteur.
Dus de aantekening q wil zeggen: quitantie verstrekt aan diegene wegens 'reeds betaald'. Dit geld 'stond blijkbaar al in de boeken' en hoefde daarom niet specifiek vermeld te worden. Bovendien was het verplicht om een quitantie uit te reiken.
(Liberale Gift wordt ook wel de 50e penning genoemd; zie de bron hieronder).
(bron: 3e Boek, 11e Titel, Ordonnantie v.d. Staten van 's Lands Utrecht d.d. 7 december 1735 m.b.t. '20e, 40e en 50e penning'; in: mr. Johan van de Water's Groot Plakkaatboek 's Lands van Utrecht van de vroegste tijd af tot het jaar 1805; samengesteld door P.J. Vermeulen en C.W. Moorrees).
(ook gezocht in mogelijke bron: 'Placaaten' : Resoluties van de Staten van Holland, 7e Boek, 3e Titul., pag. 986-989: 'Weegens de liberale Gifte of 50e Penning'; maar hier zag ik niets vermeld staan dat met een 'q' begon...).
In het Placaat tot het doen van een Liberale Gifte (...) ('s-Gravenhage 1747) van 12 september 1747, online bij Google Books - te vinden via Regelgeving in de Nederlanden, http://www.geneaknowhow.net/regel/nederlanden.htm - staat op p. 20 - in paragraaf 12: "En dat ieder Contribuant (...) sal gegeeven worden een Acte of Bewijs (...)" dat hij de voorgeschreven eed afgelegd en de termijnbedragen betaald heeft. Desgewenst kan op dit document de hoogte van de bijdrage worden vermeld.
Nog maar eens gegoogled op 'Liberale Gifte' en ...jawel:
Online te lezen:
'Placaat tot het doen van een Liberale Gifte. En om in het aanstaande jaar (...), 1746, 1747.'
(door de Staaten van Holland en Westvriesland).
Zie paragraaf 12 (pag. 19-20):
Liberale Gifte mag niet bekend worden (als de gever dat niet wil) en er mogen geen conclusies getrokken worden door derden m.b.t. het vermogen.
Daarom hebben de Commissarissen één of meer kisten bij zich en een sleutel, zodat het bedrag in het 'geheim' gef[o]urneerd kan worden.
De gever krijgt een Acte of Bewijs (QUITANTIE), waaruit blijkt dat de ingezetene van het betreffende QUARTIER (de wijk) de Eed heeft afgelegd. En dat deze gever de 1e, 2e, 3e of 4e termijn betaald heeft, óf alle 4 termijnen tegelijk (Q van QUARTO? = 4 termijnen?).
Dus ('Ergo'):
Q = Quitantie (meest aannemelijk)
Q = Quarto (betekent 4 termijnen of 4e termijn; ook aannemelijk) [mijn kennis van het Latijns is niet zo best; HAVO gedaan...]
Q = Quartier (niet aannemelijk)
G = Geheim (zou nog kunnen, maar niet erg aannemelijk gezien de schrijfwijze van de letter).
EN: HIER IS GRATIS NOG WAT MEER INFORMATIE BETREFFENDE DEZE 'PERSONELE BELASTING'.
(OVER EN SLUITEN MAAR? VR. BEDANKT VOOR HET MEEDENKEN/MEEDOEN!)