Akten provincies Allemaal op Papier
Besten, voor het educatieve project www.allemaaloppapier.nl zijn we nog steeds op zoek naar akten van ...
Briefhoofden verzamelen is als postzegels verzamelen
- jan 2012
- Verwijderde gebruiker
- ·
- Aangepast jun 2024
- 22
- 129
Mijn stelling:
Het verzamelen en beheren van een collectie 'briefhoofden en rekeninghoofden' is vergelijkbaar met het verzamelen/beheren van postzegels.
Een dubbel exemplaar is pas dubbel als het echt identiek is. Dus dit moet zeer gedetailleerd bekeken worden.
En: sowieso niet te gauw weggooien !
Briefhoofden/rekeninghoofden (briefhoofden maar dan boven rekeningen, kwitanties etc.) bieden een schat aan informatie omtrent bedrijven en eenmans(vrouws)zaken.
En ze zijn vaak zeer fraai vormgegeven.
Wat kan men hier bijvoorbeeld in vinden ?
- ontwikkeling van verschillende druktechnieken (lithografie, steendruk, etc.);
- ontwikkeling van typografische stijlen (lettertypen);
- ontwikkeling in de wijze van presenteren (bijv. fabriek in vogelvlucht-foto-gestileerde tekening-alleen letters-logo);
- welke produkten werden er gemaakt en in welke periode vond dat plaats;
- waar waren de bedrijven gevestigd en in welke periode (NAW; bijv. aanvulling op historisch adressenbestand);
- waar waren de drukkers gevestigd en in welke periode;
- wie waren de ontwerpers van de briefhoofden (vaak moeilijk te achterhalen).
Dus lijkt het mij dat we hier zuinig op moeten zijn, op dit soort collecties.
En misschien vragen aan publiek of men nog ergens briefhoofden/rekeninghoofden thuis heeft liggen ?
Verken
De eerste poll zit er op - de resultaten
De eerste poll als voorbereiding op de pre-conference op 14 juni zit erop. Elke poll staat een week, e...
VVBAD heeft nieuw vakblad META
www.vvbad.be (Vlaamse Vereniging voor bibliotheken en archieven) heeft een nieuw vakblad gelanceerd. M...
Reacties
Mijn stelling is:
Het verzamelen van briefhoofden is net als het verzamelen van postzegels geen taak voor een archiefdienst.
Briefhoofden verzamelen lijkt me geen 'taak' voor een archiefdienst. Er zijn bovendien al verschillende organisaties die over een collectie briefhoofden/huisstijlen beschikken, om een of meerdere van bovengenoemde argumenten. Overigens, voor wat betreft de eerste drie argumenten (ontwikkeling stijl en techniek) zijn er betere objecten te bedenken dan briefhoofden, waar relatief weinig ontwikkeling aan af te lezen is. De ontwerpers zijn - op uitzonderingen na - niet voor niets onbekend. Van de ontwerpers die historisch de moeite waard zijn gebleken is het werk veelal elders bewaard. En zou je voor de andere redenen - producten, bedrijven en adressen - niet van andere bestaande bronnen gebruik kunnen maken, die waarschijnlijk een vollediger beeld bieden?
Het verzamelen van briefhoofden vind ook ik bepaald geen taak van een archiefdienst. Maar ik vind het wél ontzettend leuk dat er overal wel collega's rondlopen die zich met collecties briefhoofden of andere 'hobby's' bezighouden, en dat rijkelijk omkleden met argumenten. Want dat levert wel op dat er zo links en rechts hele leuke collecties (zijn) ontstaan, waar sommige mensen mee geholpen zijn. Ik heb, toen ik nog in Waalwijk werkte, zelf bijvoorbeeld regelmatig mensen met een briefhoofd kunnen helpen. (Het leukste vond ik om de tekeningetjes van bedrijfspanden op de briefhoofden te vergelijken met foto's van diezelfde bedrijven in het echt; wat in het echt een omgebouwde garage was, werd op het briefhoofd een groot fabriekscomplex!)
De Waalwijkse briefhoofdencollectie - meer dan 870 stukken - is trouwens niet al te lang geleden beschreven, gescand en online beschikbaar.
Ik moest bij het lezen van dit bericht overigens ook terugdenken aan het bericht dat de afdeling Bijzondere Collecties van de UvA tegenwoordig een collectie van 1600 stukken sinterklaaspapier bewaart. Dat gaf begin december 2011 natuurlijk een mooi persmomentje, maar aangaande alle onderzoeksmogelijkheden die een dergelijke collectie biedt, zou ik (ik geef toe: totaal verstoken van kennis van de collectie) zeggen: laat iemand er een leuk artikel over schrijven, maak wat foto's en gooi het vervolgens gewoon weg.
Aan de andere kant - en dat geldt naar mijn mening ook voor briefhoofden: het is goed dat er ergens een collectie van wordt bewaard. Maar niet alles en overal.
@Ingmar @Karin @Christian
Natuurlijk is het geen kerntaak van een archiefdienst.
(maar dat zijn er meer, en die worden ook uitgevoerd/uitgewerkt).
Ik dank jullie voor jullie nuttige reakties.
Die van Christian vind ik erg leuk !
Ik ben trouwens benieuwd hoeveel archiefdiensten zich bezighouden met zo'n collectie 'briefhoofden'. Ik vind dat ze toch een belangrijk onderdeel vormen van ons 'cultureel erfgoed'.
(wel grappig dat een enkel briefhoofd niet de waarheid 'vertelt' zoals Christian beweert over die garage; dit op zich is misschien ook weer een reden tot onderzoek ?).
Maar dat mag misschien 'niet aan de grote klok gehangen' worden, vanwege de 'bezuinigingen' en de gevaren die ons 'voortbestaan bedreigen' ?
Zo ken ik er nog wel eentje: wat te denken van de informatieve / documentaire waarde van suikerzakjes!
Nee dit is geen grap, klik maar eens op de link.
@Luud
Beste Luud,
bedankt voor je steun !
Niet weggooien dus, briefhoofden en suikerzakjes ! (zonder suiker neem ik aan...; in het depot).
(toevallig komen voorouders van mij uit die streek...Voorne/Putten).
Twee overwegingen:
1. Waar ligt de grens tussen foto's en ansichtkaarten versus briefhoofden en suikerzakjes (en andere collecties) ? De topografische waarde van de afbeeldingen (zoals Christiaan al aangaf) maakt dat grote delen van deze collecties onderdeel van een topografisch historische atlas zouden kunnen zijn. Of is het beheren van een topografisch historische atlas ook geen archieftaak ?
2. Heeft dit soort collecties (cultuurhistorische) waarde ? Zo ja: waar horen ze dan thuis ? Een museum is voor 3D-objecten, een archief voor papier... (Jaja, dit is een karikatuur...) Als een archief ze niet beheert, moet dan de particulier hier maar voor zorgen ? En verwerven we (jullie) dan op termijn die particuliere collecties... ?
@Jules
Fijn dat jij het ook met me eens bent.
ad 1: Het beheer van een topografisch historische atlas lijkt mij inderdaad ook een kerntaak van een archiefdienst.
Hieraan had ik in dit verband nog niet gedacht. Ik vind inderdaad dat veel briefhoofden (alle ?) en ook suikerzakjes (en wat te denken van bijvoorbeeld affiches) hiervan een belangrijk onderdeel kunnen zijn.
ad 2: ik vind dat ze dus cultuurhistorische waarde hebben (maar dat was al duidelijk).
@Karin Nog even: natuurlijk gaat een archiefdienst geen 'postzegels verzamelen'. Maar wel die van belang zijn voor de cultuurhistorische waarde van het eigen werkgebied, neem ik aan ? (dus ook een onderdeel van de 'Topografisch Historische Atlas' ?).
@Karin en @Ingmar
Sorry Karin, ik keek niet goed.
Mijn vorige reaktie van zojuist over het 'verzamelen van postzegels' richt ik aan Ingmar Koch, die schreef dat dit geen taak van een archiefdienst is (net als het verzamelen van briefhoofden).
@Ingmar Ik ben benieuwd hoe je er nu naar kijkt, nu je het commentaar van Jules Lauwerier hebt gelezen...
vr. groet,
Wim.
Begrijp ik goed dat "cultuur-historisch erfgoed" met bepalende criterium is?
Dus dan moet de gemeente wanneer ze het middeleeuwse marktplein opnieuw gaat bestraten ook al die oude kinderkopjes bij het archief achterlaten?
En dan moeten ook de "gemeentelijke" of "provinciale" kofiekopjes naar het archief worden overgebracht?
Of tellen kinder- en koffiekopjes niet omdat ze niet van papier zijn?
Je schrijft in een eerdere reactie dat een collectie briefhoofden misschien niet aan de grote klok gehangen mag worden vanwege "bezuinigingen" en "ons voortbestaan".
In een andere discussie heeft Bennie naar mijn mening helder omschreven wat een archiefdienst moet doen. Een archiefdienst kan uitstekend functioneren zonder bijzaken als briefhoofden, suikerzakjes, kinder- en koffiekopjes, foto's en kaarten. Dus waarschijnlijk wist ik het inderdaad wel, als ik het voor het zeggen had...
@Ingmar
(e.a.)
Dus dit soort zaken maar gauw afstoten naar MUSEA ?
(hoe lang bestaan die trouwens nog ? is nu de actuele vraag...)
Ik blijf het toch wel 'schadelijk' voor ons 'cultuurhistorisch erfgoed' vinden als dit soort zaken voorgoed vernietigd worden of onopgemerkt blijven.
(en ik wil dit soort bronnen niet belachelijk maken; 'bijzondere' koffiekopjes en 'bijzondere' bestratingen zou ik bijvoorbeeld wel in een museumcollectie verwachten; vergelijk aardewerk en oude gedeelten van wegen in de 'archeologie').
Wim.
Ja, dat is ook een discussietechniek, de zaak in het belachelijke trekken en niet ingaan op de feiten. Feit is dat er verschillend wordt gedacht over de taak van archiefinstellingen en archivarissen. Ook is het een feit dat archiefinstellingen en archivarissen altijd al verzamelaars zijn geweest. Boeken, brochures, ansichtkaarten, foto’s van grafzerken (nee Ingmar, niet de grafzerken), muziek van lokale bandjes etc. Dus waarom zouden briefhoofden en suikerzakjes niet kunnen?
Nounou, Ingmar. Niet zo ongenuanceerd ;-) Van de Archiefschool kennen we de academische kwestie van de Indiase Sultan die een oorlogsverklaring aan het Britse Rijk op de zijkant van een olifant liet aanbrengen. Is de olifant nu een archiefstuk?
Ja, maar uit conserveringsoogmerk nemen we alleen de huid op in het dossier.
Als een kinder- of koffiekopje procesgebonden informatie bevat, dan is het mogelijk een archiefstuk met een B ervoor. Dus dat koffiekopje met een verklaring van de wethouder achterop...;-)
Logisch gezien nemen we het op in een inventaris, fysiek gezien brengen we het onder bij een museum. Zo heeft het textielmuseum in Tilburg een stalenkast (met stalen, gebruikt voor kwaliteitsbewaking) die hoort bij het archief van het Lakengilde in Leiden. De rest van het archief ligt bij het RAL.
Overigens past het verzamelen van briefhoofden, suikerzakjes, foto's e.d. wel in de door Bennie beschreven bovenwettelijke taak 'verwerven van documentatie'. De vraag is alleen of je daar nu echt veel tijd aan moet besteden, als archiefdienst. al was het maar omdat het, net als postzegels, een uitstervend verschijnsel is. Het neigt een beetje naar je kop in het zand steken. Genoeg andere prioriteiten, lijkt me zo.
PS Het Nationaal Archief heeft, als ik het me goed herinner, een enorme collectie eerstedagsenveloppen. Natuurlijk wel als onderdeel van het archief van de posterijen. Echte diefstalobjecten.
@Chido
Beste Chido. Mooie reaktie.
Natuurlijk zijn er andere prioriteiten ! (dat had ik in het begin al vermeld). Die hanteren wij natuurlijk ook ! Maar een collega (Henk van Tilburg) en ik hebben laatst een artikel geschreven in een plaatselijk cultureel blad (De Kroniek) over bij Archief Eemland aanwezige briefhoofden (de stijlen; bijv. Jugendstil, Art-Deco, Nieuwe Zakelijkheid, wanneer werd het een logo, etc.).
Alleen denk ik toch even: zijn briefhoofden geen 'archiefstukken' i.p.v. 'documentatie' ?
(ooit verzonden naar een archiefvormer, maar - omdat ze vernietigbaar zijn - bewaard als 'bijzondere collectie')
(een vernietigbaar archiefstuk is ook een archiefstuk, als ik de lessen SOD-2 goed onthouden heb ?)
@Wim
Nee, de briefhoofden zijn geen archieven. Samen met de brief waar ze aan vast zaten wel. Maar door de brief te vernietigen, bestaat het archiefstuk niet meer. Het is documentatie.
Overigens, als je hierop door redeneert, dan zou het briefhoofd ook vernietigd moeten worden. Het is immers onderdeel van een te vernietigen archiefstuk. En dat is verplicht.
@Chido
Okee. Maar die verplichting geldt weer niet voor particuliere archieven.
(overigens worden de briefhoofden niet altijd er af geknipt, maar blijven de brieven 'intact'; dat mag toch ?).
En er zijn ook 'rekeninghoofden' bij (dus complete stukken, bijv. kwitanties, rekeningen).
@Wim
Particuliere archieven vallen hier niet onder, nee. Maar brieven van particulieren, ontvangen door de overheid weer wel. En formeel moeten die brieven dus vernietigd worden, indien ze als vernietigbaar gewaardeerd zijn.
Ik geloof niet dat je deze stukken als officieel in de archiefbewaarplaats opgenomen stukken kunt zien.
@Chido
Dus voordat de daadwerkelijke vernietiging plaatsvindt: gauw kopietjes maken ? (van die particuliere brieven in overheidsarchieven) ?
Wat is er nog te redden ? Mogen we ons hiermee bezighouden ?
Ik kan mij vinden in jouw laatste zin.
@Wim
Nee, dus niet gauw kopietjes maken. Vernietigen is vernietigen. Als het vanwege cultuurhistorische waarde uitgezonderd moet worden van vernietiging, dan moet daar de juiste weg voor bewandeld worden.
Als ze niet officieel opgenomen worden in een ABPlaats, dan valt het dus niet onder archief, zoals de AW95 archief-na-overbrenging beschrijft. Het is dus documentatie.
Voor de duidelijkheid: dit staat dus weer los van de vraag of het niet al eerder vernietigd had moeten worden.
Nu nog een RUILBEURS VOOR ARCHIVARISSEN...
@Ingmar: te koop t.e.a.b. (Vraag niet hoe ik er aan kom...)
LOL, Budel hoort bij het RHCe! Jules Lauwerier zei:
@Ingmar: te koop t.e.a.b. (Vraag niet hoe ik er aan kom...)