De Woo als ontmoeting: inzichten uit twee trainingsdagen over contact, conflict en samenwerking

De Woo als ontmoeting: inzichten uit twee trainingsdagen over contact, conflict en samenwerking

Door Friso Coumou

Op 23 juni en 3 juli kwamen zo’n twintig Woo-professionals samen in Utrecht. Geen standaard training, maar een verkenning van het contact met Woo-verzoekers: als het schuurt, als er wantrouwen is, als het vastzit. De hoofdvraag: hoe houden we het contact menselijk, juist in moeilijke situaties?

De training werd begeleid door twee ervaren bemiddelaars van ACOI: Janny Dierx en Geraldine Slabbekoorn. Vanuit hun jarenlange ervaring in complexe interacties tussen overheid en burger brachten zij werkvormen, inzichten en gesprekstechnieken mee die deelnemers hielpen om stil te staan bij hun eigen rol en contactstijl.

Dag 1 - Superluisteren

De eerste dag begon met verhalen. Over de lastigste Woo-verzoeken ooit. Over verzoekers die zich ongrijpbaar, wantrouwend of ronduit vijandig opstellen. Over collega’s die zich soms verschuilen achter procedures. Over behandelaars die tussen wal en schip dreigen te vallen.

We oefenden met superluisteren: zonder oordeel, met open aandacht. En met beeldkaarten onderzochten we onze eigen rol. De Woo-professional als bruggenbouwer, boom in de storm of ijsbeer op onbekend terrein. De verzoeker als boze man, vlieger zonder wind of sleutel op zoek naar het juiste slot.

In een indringende oefening namen we de rollen aan van ‘dader’ en ‘slachtoffer’. Wat bleek? Zowel verzoekers als behandelaars zoeken vaak hetzelfde: erkenning, duidelijkheid, contact. Het is precies dat menselijk verlangen dat zo vaak onzichtbaar blijft in juridische processen.

De dag markeerde ook de lancering van de Samenwerkwijzer: een praktisch kompas voor beter contact in Woo-processen. Die kreeg direct betekenis in de reflecties aan het eind van de dag én in de weken daarna.

Reflectie - Van procedure naar ontmoeting

De volgende uitspraak bleef me bij: “Als je een Woo-verzoeker ontmoet, kan je iemands vraag beantwoorden, waarna je die persoon niet meer ziet – of iemand blijft drie jaar bij je.”

Zelden is het verloop van een contact voorspelbaar. Een verzoek kan in één gesprek opgelost zijn, of uitgroeien tot een langdurige, intensieve relatie vol frustraties en gevoeligheden. Juist daarom is het zo belangrijk om elke ontmoeting serieus te nemen. Het is een kans om als ambtenaar helderheid, erkenning en vertrouwen te bieden, hoe kort of lang het contact ook duurt.

De training bracht ons van informatie naar relatie. Van juridische procedure naar sociale ontmoeting. En van verstand naar gevoel. Want uiteindelijk is de informatievraag slechts de oppervlaktelaag.

De metaforen uit de training - dader/slachtoffer, ouder/kind, toxisch of gezond – geven taal aan onderstromen. Ze helpen ons begrijpen en herkennen wat er gebeurt, en bieden handvatten om daar professioneel op in te spelen.

Dag 2 - Supersamenwerken

Twee weken later kwamen we opnieuw samen. Met verhalen over toepassing in de praktijk. Een deelnemer vertelde hoe de Samenwerkwijzer leidde tot een gesprek met de teamleider: “We willen dit echt anders doen.” Een ander zei: “Ik werkte altijd vanuit: jij doet het verzoek, ik handel het af. Nu voel ik: we doen dit samen.”

We spraken over dilemma’s: Hoe bouw je vertrouwen in een wereld van wantrouwen? Hoe blijf je relationeel, als je je juridisch moet indekken? Hoe werk je samen met collega’s die zich verre houden van de Woo?

De ochtend begon met een eenvoudige maar treffende luisteroefening. In een kring noemden deelnemers om de beurt hun naam en iets waar ze trots op waren. De volgende herhaalde steeds álle voorgaande namen en trotsmomenten, en voegde die van zichzelf toe. Wat opviel: sommigen konden het hele rijtje moeiteloos opzeggen – behalve de naam van degene die vlak vóór hen sprak. Juist díe werd overgeslagen.

Waarom? Omdat je op dat moment al bezig bent met je eigen taak: straks ben jij aan de beurt, dus ga je in je hoofd alvast oefenen. En dan hoor je niet meer écht wat de ander zegt. Een klein, maar veelzeggend voorbeeld van hoe makkelijk luisteren plaatsmaakt voor presteren. Hetzelfde gebeurt in het werk van Woo-professionals: luisteren vraagt oefening, aandacht, vertraging. Luisteren vóór handelen. Ontmoeten vóór afhandelen.

Het werk van de Woo-professional vraagt meer dan het toepassen van regels. Het ís vakmanschap: handelen op het snijvlak van recht, contact en organisatie. Woo-professionals zijn vakmensen die niet alleen juridische kaders kennen, maar ook relationeel en ethisch kunnen navigeren in complexe situaties.

Vooruitblik – Naar een nieuwe beroepscultuur

De training was geen eindpunt, maar een begin. ACOI nodigt de deelnemers uit voor een try-out leerkring waarin we samen verder leren, reflecteren en ontwikkelen. Want openbaarheid vraagt om een cultuur van samen luisteren, leren en ontmoeten - binnen en buiten de overheid.