Bronnen gezocht voor het onderwijs: Eerste Wereldoorlog

  • 31 mrt
  • Ellen Loozen
  • ·
  • Aangepast 2 apr
  • 9
  • 639
  • Yteke van der Vegt
Ellen Loozen
KIA Community
  • Anneke van Waarden-Koets
  • Niels Mulder
  • Jan Kruidhof
  • Toos Wilms
  • Yteke van der Vegt

Bron: Oefenen met graven op de Edese heide

Voor het project Bronnen in de Klas zijn we opzoek naar bronnen over de Eerste Wereldoorlog (1914–1918).
De oorlog beïnvloedde de levens van miljoenen mensen, zowel aan het front als op het thuisfront. In België leidde de Duitse bezetting tot zware repressie, vernielingen en een diepe indruk op het collectief geheugen. Hoewel Nederland neutraal bleef, waren de gevolgen voelbaar, zoals vluchtelingenstromen, schaarste, mobilisatie en economische veranderingen.
Om dit verhaal goed te kunnen vertellen in de klas zijn we op zoek naar bronnen rond dit thema.

Het gaat hierbij om

  • Oorzaken van de oorlog en de manier waarop deze zich ontwikkelde.
  • De directe en indirecte gevolgen van de oorlog op mensen en gemeenschappen.
  • De beleving van oorlog, zowel aan het front als in bezette gebieden en het neutrale Nederland.

Te denken valt aan

  • De mobilisatie van het Nederlandse leger en het leven in de kazernes.
  • Belgische vluchtelingen in Nederland.
  • Internering krijgsgevangenen in Nederland.
  • Leven in de Belgische bezette gebieden.
  • De loopgravenoorlog en soldatenervaringen.
  • Vrouwen en kinderen tijdens de oorlog.
  • Economische gevolgen zoals voedselschaarste en smokkel.
  • Vluchtelingenkampen en hulporganisaties.
  • Neutraliteitsbeleid en grensbewaking.
  • De Spaanse griep aan het einde van de oorlog.
  • Herdenkingscultuur en monumenten na 1918.

We zijn op zoek naar

  • Getuigenverslagen zoals brieven, dagboeken, krantenartikelen, interviews, foto's, video's, tekeningen etc.
  • Officiële documenten zoals mobilisatiebevelen, pamfletten, distributiebonnen, vluchtdocumenten.
  • Beleidsstukken en regelgeving m.b.t. neutraliteit, vluchtelingenopvang of voedselvoorziening.
  • Bronnen over de maatschappelijke gevolgen van de oorlog.
  • Herinneringscultuur: monumenten, gedenkplaten, straatnamen, herdenkingsdiensten etc.

Voorbeelden van bronnen

Kijk in de bronnenbank op de website van VGN Kleio
Meer informatie over het project Bronnen in de klas vind je op Entree - Educatie en Presentatie - KIA community

Bronnen insturen

Via het digitale formulier Aanleveren bronnen – VGN Kleio

Vragen en informatie

bronnendatabase@vgnkleio.nl

Reacties

9 reacties, meest recent: 15 april

  • Hallo Ellen,

    Ik heb onze archiefbronnen over de Eerste Wereldoorlog vindvaar gemaakt via het Termennetwerk.

    We willen ze voor je digitaliseren. Geef het maar aan via ons aanvraagformulier.

    Toos Wilms

  • Beste Toos,
    Fijn dat je dit gedaan hebt.
    Helaas is onze ervaring dat vaak de archieven niet weten te vinden en ze dan ook nog geen tijd hebben om op de website te zoeken. Vervolgens is het ook nog altijd afwachten of wat je vindt ook bruikbaar is voor de doelgroep. Vandaar onze vraag: we zoeken 'kant en klare bronnen' die op de website van de geschiedenisdocenten met een korte tekst beschikbaar gemaakt kunnen worden. Er staat altijd bij waar de bron vandaan komt, mogelijk met een link.
    Het is praktisch om informatie die al voor een publicatie is gebruikt te hergebruiken.
    Heb je vragen, dan kunnen we even contact zoeken.

    groet Ellen

    Ellen Loozen

  • Voor dit onderwerp is het proces nog te bewerkelijk.

    Misschien voor een andere keer:

    Voor wat betreft WOII hebben wij de bronnen al digitaal, via permalink en LOD beschikbaar.

    Toos Wilms

  • Aangepast op 9 april

    Beste Toos Wilms,

    Bedankt voor jouw reactie. Prachtige voorbeelden van bronnen!

    Mag ik je vragen om ze zelf in te sturen? Vele handen maken licht werkt. En met dit project kun je zelf jullie collectie beter vindbaar maken voor onderwijsgevenden in jouw eigen omgeving.

    Insturen kan met het digitale formulier Aanleveren bronnen – VGN Kleio. Bij het laatste invulvakje (nr. 13) zou je kunnen vermelden dat er veel meer info te vinden is op jullie site en voeg dan ook de links eraan toe. Zo kunnen docenten het makkelijk vinden en faciliteren wij als archieven hen in hun zoektocht naar bruikbaar materiaal voor omgevingsonderwijs.

    En als je bronnen over andere onderwerpen hebt, die geschikt zouden zijn voor scholen, stuur die dan ook in. Dat mag altijd, graag zelfs. Je noemt zelf al WOII. Je hoeft een verzoek van ons naar een bepaald thema niet af te wachten hoor.

    Yteke van der Vegt

  • Ik probeerde eerst te leveren via het formulier https://www.vgnkleio.nl/aanleveren-bronnen/.

    Helaas lukt het niet om alle velden in het formulier te vullen. Verschillende velden geven steeds een foutmelding. Daardoor wordt het formulier dus niet verstuurd. Het formulier lijkt niet te werken?

    Toos Wilms

  • Een fascinerende Eerste Wereldoorlog-archiefbron is het identiteitsbewijs van Sikaniso Mtolo. (Ik heb die zojuist aangeleverd als bron bij VGN Kleio.) Mtolo was een zwarte Zuid-Afrikaan die zich in 1916 aanmeldde bij de hulptroepen van het Britse Rijk, waarvan Zuid-Afrika destijds deel uitmaakte. Hij werd naar Frankrijk verscheept, maar zijn schip kwam in het Kanaal in aanvaring met een ander schip en zonk. Ruim zeshonderd Zuid-Afrikanen en dertig bemanningsleden kwamen om. Het lichaam van Mtolo spoelde twee maanden later aan in Zandvoort. Daar werd zijn identiteitsbewijs gevonden. Dat kwam weer terecht in het archief van de gemeente Zandvoort, onder de 'Akten van overlijdensverklaring en aangiften van overlijden'.

    Mtolo werd begraven in Noordwijk. Daar doet amateur-historicus Mark Sijlmans al jaren onderzoek naar de verhalen achter de 133 oorlogsslachtoffers die hier begraven liggen. Hij stuitte ook op Sikaniso Mtolo en zocht contact met zijn familie. Dat liep anders dan Sijlmans had verwacht, vertelde hij een paar jaar terug in een interview. "Ik had gehoopt meer informatie over Mtolo te krijgen, maar in plaats daarvan was ik degene die de familie inlichtte. Ze wisten niet beter dan dat opa was verdwenen. Blijkbaar had honderd jaar eerder nooit iemand de moeite genomen om de nabestaanden te vertellen dat Mtolo hier was begraven."

    Het verhaal gaat nog verder, maar het gaf mij veel meer inzicht in de Eerste Wereldoorlog en wat hierover in Nederlandse archieven te vinden is.

    Hier staat meer info: Sikaniso Mtolo: een Zuid-Afrikaanse schipbreukeling
    De bron: https://hdl.handle.net/21.12102/9BB2D7A17CD8476B8A5FF9C21130CCC4


    Identiteisbewijs Sikaniso Mtolo




    Jan Kruidhof

  • Aangepast op 15 april

    Dank Jan Kruidhof .
    Wat een bijzondere geschiedenis!
    Mooi dat je die hebt toegevoegd aan Bronnen in de Klas.

    Ellen Loozen

Trefwoorden

Verken