Archiefvormers en Open Data (Tafel 8 #kvan15)
Zoals beloofd bij de tafelgesprekken die ik op de KVAN-dagen op dinsdag mocht leiden, hierbij een kort...
Met mijn broer keek ik vroeger met veel plezier naar de afleveringen van Star Trek. De openingstune sprak me enorm aan, met een magische stem leek het alsof uit de ruimte werd geroepen Behind bounderies. Fameus waren de woorden van de kapitein Kirk, Scotty beam me up. Dat bounderies ook in archievenland vervagen, besefte ik toen ik de oproep las in de bijlage van het NRC Handelsblad afgelopen zaterdag voor verhalen, maar ook foto's en documenten, over de bevrijding van Nederland in mei 1945 door het Nationaal Archief. De regio alhier werd reeds in oktober / november 1944 bevrijd.
Allereerst is het fantastisch dat op een dergelijke manier aandacht voor het verleden wordt gevraagd. Wat ik me wel afvraag waar blijven de documenten en foto's uit Groningen, maar ook van Tilburg. Wordt dit collectie Nationaal Archief of wordt als de pr-campagne voorbij is deze overgedragen aan de lokale archiefdienst ? Wordt het Nationaal Archief naast een kennisinstituut nu ook het collectie-instituut voor Nederland ?
Eerder maakte ik in mijn beroepspraktijk mee, dat het archief van de Bestuursacademie Tilburg werd opgenomen bij het Zeeuws Archief. Dit is overigens geen particulier archief. Hoewel in de statuten opgenomen was dat het archief naar een plaatselijke archiefdienst moest gaan, vond het bestuur Zeeland 'goedkoper'. Het archief van de weverij De Ploeg in Bergeijk ging naar het Textielmuseum en niet naar het RHC Eindhoven. Grenzen van lokaal, provinciaal en nationaal lijken te vervangen, zeker bij digitaal materiaal.
In tijden van bezuinigingen wordt het steeds moeilijker particuliere archieven te herbergen. Voor de krenten uit de pap zoals foto's is een gemeentebestuur nog wel warm te krijgen, maar een archief van een zangvereniging ?
Hoe denkt deze community over dit vraagstuk en moet dit door de Commisie Jeurgens verder worden uitgewerkt ?
Reacties
Ik wil wel een voorzetje geven. Als archiefdienst zullen we er eerst in moeten slagen aan te geven welke archieven waarom interessant zijn om te verwerven. Voor mijn gevoel is er op dit moment geen commitment vanuit een gemeentebestuur voor het acquireren omdat er geen visie en beleid voor is. Visie en beleid waar een gemeentebestuur zich aan wil committeren. Op het moment dat we als archiefdienst duidelijk kunnen maken welke archieven we op de korrel nemen en we daarbij aan kunnen geven waarom die belangrijk zijn om te bewaren zal niet alleen dat proces eenvoudiger worden, maar ook de keuze die we nu elke keer aan de poort moeten maken als zich een "buitenkansje" voordoet. Slagen we daar niet in, dan zal de acquisitie van particuliere archieven inderdaad steeds moeilijker worden. En hoe cynisch dat misschien ook klinkt: het schept weer ruimte voor andere nuttige dingen.
Visie en beleid komen voort uit taken en particuliere archieven zijn geen overheidstaak. Dit heeft vooral te maken met de werking van de Archiefwet, in overheidsarchieven zit een verplichtend karakter en dat is ook niet altijd overtuigend genoeg. Het behoud van particuliere archieven komt voort uit een cultureel besef. Komende jaren zal hier sterk op bezuinigd worden. Daarom was het rapport Gewaardeerd Verleden van Charles Jeurgens zo'n eyeopener, alleen dat zal vertaald moeten worden. Mijn vraagstelling gaat evenwel niet of gemeentebesturen die taak moeten opvatten, maar over de onduidelijkheden in ieders verantwoordelijkheden, behind bounderies. Er wordt versnipperd gecollectioneerd, is iets katholiek dan komt het KDC in beeld, maar de parochiearchieven gaan daar niet naar toe. Sociaal naar het ISSG en dan heb ik het nog niet over vrouwen en (top) architecten. De vraag is evenwel of het 'erg ' is dat een bestuursacademie niet in Tilburg wordt bewaard. Er is afgelopen jaren een keer naar gevraagd. En is het Textielmuseum niet beter in staat de collectie te beheren omdat deze het in context kan presenteren in relatie tot de voorwerpen ? Nieuw in de benaderingswijze van het Nationaal Archief is geheel buiten alle kaders nationaal wordt geacquireerd, waarom niet ? Luud de Brouwer zei:
Ik wil wel een voorzetje geven. Als archiefdienst zullen we er eerst in moeten slagen aan te geven welke archieven waarom interessant zijn om te verwerven. Voor mijn gevoel is er op dit moment geen commitment vanuit een gemeentebestuur voor het acquireren omdat er geen visie en beleid voor is. Visie en beleid waar een gemeentebestuur zich aan wil committeren. Op het moment dat we als archiefdienst duidelijk kunnen maken welke archieven we op de korrel nemen en we daarbij aan kunnen geven waarom die belangrijk zijn om te bewaren zal niet alleen dat proces eenvoudiger worden, maar ook de keuze die we nu elke keer aan de poort moeten maken als zich een "buitenkansje" voordoet. Slagen we daar niet in, dan zal de acquisitie van particuliere archieven inderdaad steeds moeilijker worden. En hoe cynisch dat misschien ook klinkt: het schept weer ruimte voor andere nuttige dingen.
Over de actie van het Nationaal Archief: het is goed om vast te stellen dat zij zich met hun website Het Verhalenarchief niet richten op het binnenhalen van fysieke objecten. Het is de bedoeling dat mensen zelf verhalen intypen en foto's uploaden. Een mooi teken van deze tijd, vind ik. Er doet zich dan ook niet de vraag voor waar straks die verhalen of foto's blijven, want ze bestaan immers digitaal. Grenzen vervagen dan inderdaad en da's goed. De bevrijding is natuurlijk ook een nationaal thema, dus het is niet gek als zij op dat vlak 'acquisitie' plegen. Op hun website vermelden ze overigens verhalen te zoeken uit de periode 1944-1945. Da's dus ook Brabant. Wat visie en beleid betreft: gedurende jaren en jaren is er ook verzameld om te verzamelen. Iedere archiefdienst heeft meters en meters particulier archief in huis, dat evenwel nooit wordt geraadpleegd (voor overheidsspul kunnen we ons dan nog achter de wet verschuilen - een andere discussie). Maar ja, cultureel belang en er zou ooit eens een klant voor kunnen komen. Ik gebruik als voorbeeld altijd het archief van de "Gecombineerde Pluimvee- en Konijnenvereniging Waalwijk e.o." Die mensen hebben daar een mooie hobby aan, maar moet zo'n archief bewaard blijven? Nee toch zeker. Toch is het keurig verpakt, klassiek ontsloten, online gepresenteerd enzovoort. Structurele kosten dus, jaar na jaar na jaar na... En er is bij mijn weten nog nooit iemand voor geweest. Rara. Ik ben het met Luud eens: beleid maken, waarin goede selectiecriteria verpakt zitten. Daar is best politiek-bestuurlijke wil voor te vinden, om dan bepaald materiaal op te nemen. Maar die wil is er niet voor ongericht verzamelbeleid. Over die bestuursacademie en zo: vind ik helemaal niet erg. En als het publiek - da's iets anders dan een paar klanten - er sterk nadeel van ondervindt, dan werken op archiefdiensten best volwassen mensen, die dat oplossen.
Het is natuurlijk mooi dat er een archiefwet is die verplicht tot het bewaren van het e.e.a. maar volgens mij dient dat net als het bewaren van particuliere archieven zeker ook een cultureel doel! Het is toch niet voor niks dat de archieven inmiddels een aardige positie in het erfgoedveld hebben. Je schrijft dat visie en beleid voortkomen uit taken: natuurlijk, maar dat 'particuliere archieven geen overheidstaak zijn' vind ik wel erg kort door de bocht: de erfgoedcomponent is dat immers wel. Je mag je ook afvragen -en dat doen we inmiddels- of die overheidsarchieven die we met z´n allen bewaren (en vaak ook nog niet goed toegankelijk) allemaal wel zo relevant zijn- de discussie die Christian aanstipt- Ik ben het zeer met Luud en Christian eens dat het van groot belang is als organisatie duidelijk te maken wat je collectie zou moeten zijn, wat je dus wilt acquireren, waar je je speerpunten van maakt (vooral ook op de lange termijn, de waan van de dag moet zoveel mogelijk vermeden worden) bij het toegankelijk maken. Want net als het IISG en het NAI kun je niet alles bewaren, dat is ons allemaal natuurlijk duidelijk. Natuurlijk voelt dat af en toe als een verloren wedstrijdje... De krenten in de pap liggen (soms) ergens anders, maar als alle archiefinstellingen dezelfde openheid betrachten, samenwerken en informatie uitwisselen, komen we alweer een heel eind. Wat is erop tegen de Bestuursacademie wel in je overzicht op te nemen, te linken naar de ongetwijfeld digitaal beschikbare inventaris, en ook te verwijzen naar Zeeland als de onderzoeker de stukken zelf wil raadplegen- of scans wil bestellen-? De krappe financiën zullen steeds meer oorzaak zijn van het `shoppen´ van overheidsorganisaties die wél verplicht zijn hun archief te (laten) bewaren. Dat de archieven van Geertruidenberg in Tilburg worden beheerd is ook niet voor iedereen duidelijk en logisch.. Van belang is dat zoveel mogelijk veel gebruikte bronnen overal (lees digitaal) te benaderen zijn: zijn we meteen van die bounderies af. Het is een overgangsperiode, niet alleen in de wereld van de archieven. En eerlijk is eerlijk, ik moet er ook nog erg aan wennen.
@Mirjam, Er zit wat de Bestuuracademie wel een nuanceverschil, dat is nl. geen particulier archief maar een was gemeenschappelijke regeling. Daar zijn in Nederland wel regels over afgesproken. Dit vormt in mijn optiek daarom een goed voorbeeld van hoe grenzen vervagen. Economische motieven zullen steeds vaker leidend worden. Mirjam Heijs zei:
Het is natuurlijk mooi dat er een archiefwet is die verplicht tot het bewaren van het e.e.a. maar volgens mij dient dat net als het bewaren van particuliere archieven zeker ook een cultureel doel! Het is toch niet voor niks dat de archieven inmiddels een aardige positie in het erfgoedveld hebben. Je schrijft dat visie en beleid voortkomen uit taken: natuurlijk, maar dat 'particuliere archieven geen overheidstaak zijn' vind ik wel erg kort door de bocht: de erfgoedcomponent is dat immers wel. Je mag je ook afvragen -en dat doen we inmiddels- of die overheidsarchieven die we met z´n allen bewaren (en vaak ook nog niet goed toegankelijk) allemaal wel zo relevant zijn- de discussie die Christian aanstipt- Ik ben het zeer met Luud en Christian eens dat het van groot belang is als organisatie duidelijk te maken wat je collectie zou moeten zijn, wat je dus wilt acquireren, waar je je speerpunten van maakt (vooral ook op de lange termijn, de waan van de dag moet zoveel mogelijk vermeden worden) bij het toegankelijk maken. Want net als het IISG en het NAI kun je niet alles bewaren, dat is ons allemaal natuurlijk duidelijk. Natuurlijk voelt dat af en toe als een verloren wedstrijdje... De krenten in de pap liggen (soms) ergens anders, maar als alle archiefinstellingen dezelfde openheid betrachten, samenwerken en informatie uitwisselen, komen we alweer een heel eind. Wat is erop tegen de Bestuursacademie wel in je overzicht op te nemen, te linken naar de ongetwijfeld digitaal beschikbare inventaris, en ook te verwijzen naar Zeeland als de onderzoeker de stukken zelf wil raadplegen- of scans wil bestellen-? De krappe financiën zullen steeds meer oorzaak zijn van het `shoppen´ van overheidsorganisaties die wél verplicht zijn hun archief te (laten) bewaren. Dat de archieven van Geertruidenberg in Tilburg worden beheerd is ook niet voor iedereen duidelijk en logisch.. Van belang is dat zoveel mogelijk veel gebruikte bronnen overal (lees digitaal) te benaderen zijn: zijn we meteen van die bounderies af. Het is een overgangsperiode, niet alleen in de wereld van de archieven. En eerlijk is eerlijk, ik moet er ook nog erg aan wennen.