Werkconferentie 'Archiefcollecties Open'

De werkconferentie Archiefcollecties Open! op 25 maart 2015 ging niet over opslag of juridische drempels: ”Vandaag gaan we dromen, verkennen welke kansen open toegang biedt en concrete aanbevelingen formuleren aan de archiefsector”, aldus discussieleiders Chantal Keijsper, voorzitter van BRAIN, en Marens Engelhard, algemene rijksarchivaris.

Bijna 120 archief- en informatieprofessionals kwamen in de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in Amersfoort bijeen om met deze opdracht aan de slag te gaan. Maar wat is nodig om open toegang te realiseren? Keijsper en Engelhard: “Stel jezelf de volgende vragen: wat kan ik in mijn organisatie doen om open toegang te regelen, wat kunnen de archiefinstellingen gezamenlijk oppakken en wat kan het beste erfgoedbreed opgepakt worden, samen met de bibliotheken en musea?”

Open Data, Open Innoveren

Paul Suijkerbuijk, Expertisepunt Open Overheid, definieerde in zijn lezing open data als openbare overheidsinformatie zonder beperkingen van hergebruik. Aan de hand van een groot aantal voorbeelden liet Suijkerbuijk zien hoe open data wordt ingezet en gebruikt. Maar wat zijn de effecten van het delen van open data? De beschikbaarheid van gegevens heeft effect op het gedrag van mensen: “Omarm als overheid de ‘oplossers’ om verschillende vraagstukken met behulp van open data aan te pakken. De oplossingen die daaruit voortkomen leveren in het begin misschien weinig voordeel, maar zullen in tweede instantie een veel groter effect hebben.” Er zit veel waarde in open data; het loslaten van de data heeft een grote economische en maatschappelijke waarde en zal de overheid zelf veel efficiencyvoordeel opleveren.

Begin gewoon!

Het filmpje ‘Open Toegang’(externe link) vormde inspiratie voor de paneldiscussie onder leiding van Marieke Schenk (Leer- en Expertisepunt Open Overheid). Na de introductie van de panelleden en hun ervaringen en visie op het toepassen van Open Toegang, ontstond er een levendige discussie met de zaal.

Een greep uit de opmerkingen:

• Open Toegang is een technische oplossing en nog geen open data en mag niet lijden onder de beperkingen van open data.

• Open Toegang vraagt om centraal beheer en decentrale presentatie volgens het drielagenmodel van de nationale strategie voor digitaal erfgoed.

• Open betekent loslaten; de verantwoordelijkheid over wat er met de gegevens gebeurt, ligt niet meer bij jou.

• We blijven steken in technische projecten; er zijn al concrete antwoorden over standaarden en architectuur, er wordt alleen te weinig mee gedaan en we komen niet verder.

• Uitnodigingen om mee te doen met portals en andere projecten laten we te lang liggen omdat de deskundigheid ontbreekt binnen de instelling. Deskundigheidsbevordering is nodig.

• Vind niet het wiel opnieuw uit en doe alleen waar je goed in bent; maak een keuze wat je wel doet en daarom ook wat je niet (meer) doet. Probeer samen te werken met partners als netwerkorganisatie: elk zijn keuze vanwege beperkte middelen. Zo kun je als instelling ook je toegevoegde waarde laten zien.

• Er is wel draagvlak op bestuurlijk niveau, archieven hebben wat dat betreft het tij mee. De kunst is alleen om er op te reageren.

• Geef juist alleen downloads zonder metadata, de resultaten zijn spectaculair. Hackers kunnen de data waar ze mee werken ook niet interpreteren, maar maken er wel de mooiste apps mee.

Aan de slag!

Dagvoorzitter Anouk Baving bestempelde deze dag als de aftrap voor een jaar over ‘toegang’. Op de KVAN-dagen in juni en in september bij de Managementconferentie en de Summerschools zal open toegang op de agenda staan. BRAIN en Archief 2020 onderzoeken samen met de sector welke stappen gezet kunnen worden. De oogst van de werkconferentie vormt de basis van een Open Brief met aanbevelingen aan de archiefsector.

Bekijk de presentaties:

• De keynote ‘Open data, open innoveren’ van Paul Suijkerbuijk (Leer- en Expertisepunt Open Overheid)

• Presentatie van Lora Aroyo en Geert-Jan Houben over de Annotatietool van het Rijksmuseum

• Presentatie van Joop Vanderheiden over de Historische Geocoder

• Presentatie van Tim de Haan over de Open data praktijk van het Nationaal Archief

• Presentatie van Boy Gerrits over Social Tagging door het Regionaal Historisch Centrum Limburg

• Presentatie van Angelique Groenewegen (Zeeuws Archief) over het archief van de Middelburgse Commercie Compagnie en de Reis van d’ Eenigheid

• Presentatie van Lex Slaghuis (Open State Foundation) over Open Archieven Live Survey

• Presentatie van Erika Hokke (Stroom in) over Opdrachtgeverschap

• Presentatie van Karin van der Heiden en Ivo Zandhuis over Open Toegang

• Presentatie van Bodien Abels (Nationaal Archief) over Openbaarheid