Eerste 13 cursisten ronden Leren Preserveren af

Op 28 november 2017 rondde de eerste reguliere groep cursisten de basiscursus Leren Preserveren af. De 13 cursisten, werkzaam bij archiefinstellingen, musea en een ministerie, beoordeelden de cursus van het Netwerk Digitaal Erfgoed, Het Nieuwe Instituut en de NCDD gemiddeld met een 8.

“Voor mij betekent deze cursus een verdieping van de kennis die ik tijdens de Master Culturele Informatie Wetenschap heb opgedaan”, aldus een van de cursisten. Een andere deelnemer verwoordde het zo: “De groepscursus brengt verdieping in drie lagen: het contact met de coaches, de presentaties van de experts en de uitwisseling van ervaringen met de groep.” De interactie tussen cursisten onderling en met de coaches werd door de groep als waardevol ervaren, omdat er ook van elkaars praktijk veel te leren valt.

Oorsprong

De cursus vindt zijn oorsprong in 2014. De Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid (CCDD) deed toen onderzoek naar de stand van zaken rond de duurzame toegankelijkheid van born-digital erfgoed binnen de culturele sector. Dit richtte zich met name op de domeinen kunst, film, fotografie en architectuur. In de publicatie ‘Born digital cultureel erfgoed is bedreigd erfgoed’ werden een aantal belangrijke constateringen gedaan en conclusies getrokken. Een daarvan was dat 'specialistische kennis over duurzaam behoud en beheer van born-digital erfgoed nog weinig structureel gedeeld en benut wordt'.

Leeromgeving

Binnen de NCDD en het werkprogramma Houdbaar van het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) werd tegelijkertijd gewerkt aan diverse projecten die een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een landelijk stelsel van voorzieningen en diensten voor duurzame toegankelijkheid. Een van die projecten betrof het tot stand brengen van een leeromgeving. Dit project werd in 2016 als eerste uitgevoerd als casestudy bij Het Nieuwe Instituut, waar een leeromgeving en groepstraining over digital preservation werd ontwikkeld die intern werd gegeven aan medewerkers van de afdeling erfgoed (de beheerders van de Rijscollectie Architectuur en Stedenbouw). De ervaringen hiervan zijn gebruikt bij het ontwikkelen van Leren Preserveren, een generieke leeromgeving en groepstraining voor de erfgoedsector, gericht op de praktijkbeoefenaar bij archieven, musea en bibliotheken, die met duurzame toegankelijkheid te maken heeft.

Leerbehoeften

Leren Preserveren is in het voorjaar van 2017 getest als pilot, met acht cursisten uit de erfgoedwereld. Daaraan was het maken van een opleidingsontwerp door een ingeschakelde professional vooraf gegaan. Daarbij werd de bestaande situatie m.b.t. duurzame toegang binnen de erfgoedwereld, en de leerbehoeften die daar mee samen hingen, als uitgangspunt genomen. Hier kwam uit naar voren dat Leren Preserveren vooral bij moest dragen aan het ontwikkelen van kennis, competenties, vertrouwen en het bevorderen van samenwerking en ontwikkelen van een professionele identiteit en gemeenschapsgevoel. In het najaar werd de cursus voor het eerst gegeven aan een groep van dertien erfgoedprofessionals, nadat de livegang van Leren Preserveren binnen een mini-congres op 21 september had plaatsgevonden.

Coachen

Met het realiseren van de leeromgeving waren we er nog niet. De invulling van de cursusdagen door de coaches was zeker zo belangrijk voor het slagen. Het was al duidelijk dat Leren Preserveren vooral professionals bij elkaar wilde brengen en van elkaar wilde laten leren. Voor een deel van die professionals gold dat ze best veel kennis verworven via studiedagen, vakbladen etc., maar niet altijd goed wisten hoe deze binnen hun organisatie toe te passen. Veel erfgoedprofessionals hebben met het probleem van het beheer van digitale archieven en collecties te maken, maar weten niet ‘hoe’. Hoe kom je nu van theoretische concepten, standaarden, modellen, het kunnen herkennen van risico’s en processen etc. tot een werkend iets, en wie heb je daarbij nodig? Dat is waar Leren Preserveren over gaat, en dat vroeg een bepaalde rol en houding van de coaches. Hoe gebruik je daarbij de opdrachten bij de drie modules, hoe vul de drie trainingsdagen in met oefeningen, hoe bereik je interactie tussen de deelnemers? Gezien de waardering van de cursisten (een 8,1 voor de pilot en een 8 voor de najaarseditie 2017) zijn we goed van start gegaan. Het team aan coaches heeft al veel geleerd, en blijft zich ontwikkelen. Oefeningen met interactieve werkvormen verzinnen en begeleiden blijft een leuke bezigheid.

Tweemaal per jaar

De komende jaren bieden we de groepscursus Leren Preserveren tweemaal per jaar aan. Duurzame toegankelijkheid moet op de agenda komen en blijven, en het leren erover en kennis delen hoort standaard onderdeel van de praktijk van erfgoedprofessionals te zijn. In ieder voorjaar en het najaar is er steeds plek voor ongeveer 14 cursisten. De inschrijving voor de voorjaarscursus van 2018 is geopend, en een tiental cursisten heeft zich op al aangemeld. Er zijn nog enkele plekken beschikbaar. Laat het ons ook weten als je interesse hebt om het team aan coaches te komen versterken. In de loop van 2018 willen we de groep coaches verder uitbreiden.

Frans Neggers, Marcel Ras en Remco van Veenendaal