Het BHIC op weg naar het Zuidland
Aankomende maandag heb ik na een jaar de terugkombijeenkomst van mijn Zuidland-project op het BHIC. Ee...
Er is in de afgelopen jaren al heel wat uitgeschreven en nagedacht over digitale studiezalen, virtuele onderzoeksruimten, online historische werkplaatsen en onder welke benamingen al niet meer. Enerzijds proberen we daarbij gebruik te maken van alle prachtige technieken die ons tegenwoordig ten dienste staan, anderzijds is onze innovatieve denkkracht toch nog vaak beperkt tot wat we kennen: de studiezaal in een gebouw.
Veel Nederlandse archiefinstellingen hebben hun inventarissen en indexen (ook) via Archieven.nl beschikbaar gemaakt. Samen met De Ree werkt een gebruikersgroep daarom nu aan een wensenlijstje voor de digitale studiezaal. We hebben als werkgroep zelf al een wensenlijstje samengesteld, dat we graag aanvullen met wensen vanuit 1) bestaande literatuur (denk aan scripties, beleidsnotities enzovoort) en 2) vooral vanuit jullie deskundigheid.
Hopelijk willen jullie meedenken, door het geven van jouw top 3 aan functies voor de digitale studiezaal. Wat mag daarin absoluut niet ontbreken?
En mocht je nog goede verwijzingen hebben naar literatuur over dit onderwerp, dan houd ik me aanbevolen. Alvast bedankt voor het meedenken!
Reacties
Hoi Christian,
Ken je zotero? (www.zotero.org) Dat is volgens mij je virtuele studiezaal, met het internet als bron. Zaak is m.i. je materiaal zodanig op internet aan te bieden, dat dit systeem (of "dit soort systemen", want er zijn meer varianten) je bronnen kunnen gebruiken.
Als je een abonnement hebt op de KB zorgt Zotero er voor dat je via een proxy automatisch toegang krijgt tot alle websites die anders achter slot en grendel blijven. Maar ook gewoon openbare bronnen (denk aan Worldcat) kunnen geraadpleegd worden. Vervolgens verschijnt er dankzij Zotero een icoontje in de adresbalk waarop je kunt klikken om het gevonden artikel/filmpje/website ed. in je dossier op te nemen. Je kunt kiezen uit downloaden en opslaan, of alleen een link opnemen. Je kunt daarbij aantekeningen opnemen, je vondsten en aantekeningen vervolgens zelf ordenen, relateren en taggen. Voor opslag in de cloud/backup online wordt gezorgd (als je wilt), je kunt samenwerken op een dossier (hoewel ik dat nog niet heb uitgeprobeerd).
Een dingetje: als ik een archiefstuk vind, kan ik deze nu niet dankzij zo'n icoontje makkelijk in het systeem opnemen. Ten eerste omdat het metadata model van zotero dat niet toestaat, maar vooral omdat er geen technische aansluiting is tussen de informatie op de website en het systeem. Het systeem is dus al geoptimaliseerd voor publicaties, vooral archieven ontbreken.
Als je het nog niet kende: aanrader! Als je het al wel kende: heb je echt alle hoeken van het systeem gevonden? Want het kan echt onvoorstelbaar veel.
Mijn tip: maak geen digitale studiezaal, maar zorg ervoor dat jouw website op zotero-achtige toepassingen aansluit. Dus geen top 3: maar een top 1. De rest bestaat al :-)
Groet,
Ivo.
Hallo Christian, (en andere lezers)
Wat ik aan 'mijn' bezoekers merk is dat de eerste stap van het archiefonderzoek vaak lastig is. Een uitleg over wat een inventaris is en hoe deze is opgebouwd en hoe je hem kan gebruiken maakt een groot verschil. Iets dergelijks geldt voor nadere toegangen (al dan niet eigentijds).
Ik denk dat in een virtuele studiezaal een rechtstreekse link naar dergelijke uitleg op de hoofdpagina (of afhankelijk van de lay-out: op alle pagina's?) duidelijk zichtbaar moet zijn.
Als op trefwoord zoeken (zo goed als) letterlijk werkt zou dit bij het zoekveld duidelijk moeten zijn. De gewenning aan de zoekwoordinterpretatie en algoritmes van Google is best groot.
En wat Ivo schrijft. Al denk ik dat Zotero(-achtigen) eerder iemands eigen digitale werkplek is waar de voor hem of naar relevante referenties/verwijzingen zijn opgenomen terwijl de archiefinstellingen vanuit hun aanbod werken en een digitale studiezaal ook voor incidentele bezoekers geschikt moet zijn.
Groeten,
Annemieke
@Ivo,
Met wat eenvoudige meta tags in je webpagina's (die ook Facebook, Google en Twitter leuk vinden!) is er al basale herkenning door systemen als Zotero. Ga maar eens naar Open Archieven, dan zul je (net als trouwens hier op Archief 2.0) het Zotero ikoontje zien. Maar ik ben de eerste om te erkennen dat de bronvermelding dan verre van goed is, er moet eens een Citation Style Language definitie gemaakt worden voor archiefbronnen! #idee
@Christian, alhoewel Ivo niet direct antwoord geeft op je vraag (wat?) geeft het wel stof tot nadenken over de hoe? vraag. Als je duidelijk hebt wat voor functies je graag ziet, moet niet de eerste gedachte zijn, dit gaan we zelf eens lekker bouwen. Er zijn al een heleboel tools en services die je kunt gebruiken, die je, bijvoorbeeld door bepaalde meta-data standaarden te gebruiken, eenvoudig kunt inzetten. Dus bewust nadenken over Build, Buy of Use,
Bob
Als ik een relevant inventaris of akte heb gevonden wil ik dat graag onthouden, zodat ik een volgende keer niet weer hoeft te zoeken en de zaken weer moet beoordelen (uit het hoogf). Ik orden graag mijn onderzoeksresultaten met behulp van tags #tekopen, #tetranscriberen, #coret, #raar, #mooi. Deze wil ik best 'openbaar' maken zodat bronnen extra zoekingangen krijgen.
Van moeilijk leesbare akten maak ik een transcriptie zodat ik en als ik publiceer mijn lezers de akte makkelijker kunnen lezen. Deze transcriptie zou natuurlijk ook voor ander bezoekers van de digitale studiezaal van handig zijn, ik wil deze best delen. Wie weet krijg ik zelfs commentaar om sommige delen of feedback op voor mij onleesbare delen.
De akte zal gekoppeld worden aan een gebeurtenis of object(en) in mijn onderzoek. Een genealoog koppelt een huwelijksakte aan een huwelijksgebeurtenis waarbij gegevens over bruidspaar, ouders en getuigen ook verwerkt worden. Bij geïndexeerde gegevens is het jammer om al deze gegevens over te typen, het liefst heb ik hier de mogelijkheid om de gegevens in een *standaard formaat te downloaden*, waarbij de koppeling tussen akte en gegevens behouden blijft (door bijv. een pURL). Gaat het om een akte in een gescand geregister, dan zou het handig zijn als de index gegevens die ik als onderzoeker maak beschikbaar komen voor andere zoekers (vorm van crowdsourcing). Als ik de gegevens gebruik in een publicatie wil ik dat best melden zodat er bij de bron ook een link naar mijn publicatie kan worden gelegd.
Voor mij is het dus naast persoonlijk hulpmiddel om te ordenen ook een middel om connecties te leggen en iets bij te dragen.
Bob
Dank alvast voor jullie waardevolle reacties!
@Ivo: Zotero is op Archief 2.0 al een paar keer gepasseerd. Ik betwijfel dat ik zelf meer dan 5% van de werking ervan ken... Zal er dus eens dieper induiken, na jouw enthousiaste verhaal.
Het algehele internet als dé digitale studiezaal, daar ben ik - voor wie mijn blog al in 2007 volgde - al jaren van overtuigd. Aansluiting vanuit de nu te ontwikkelen 'studiezaal' naar externe partijen, informatie (zoals metadata) zo aanbieden dat externe applicaties ermee uit de voeten kunnen, is dus een erg goed, misschien zelfs noodzakelijk punt.
Alhoewel ik ook geloof, dat de 'digitale studiezaal' van archieven méér kan zijn dan Zotero biedt. Wat ik weet van Zotero (zie eerdere berichten op dit netwerk) is dat het vooral je eigen werkplek is (zie ook de reactie van Annemieke) terwijl het bijvoorbeeld voor archieven juist ook interessant zou zijn om de resultaten van het onderzoeksproces en het eindresultaat, weer gekoppeld te krijgen aan onze (nadere) toegangen.
Hoe dan ook, het is duidelijk dat 'samenwerking' met Zotero-achtige applicaties op de wensenlijst komt te staan. :-)
@Annemieke: Goede tip! Hulp voor nieuwe onderzoekers, contextgevoelige hulp, uitleg van moeilijke termen. Kortom: aandacht voor hulp en uitleg. En dan vooral voor de eerste stappen. Serie filmpjes, zoals ook het Gelders Archief heeft?
@Bob: Ik hoor van jou deels dezelfde wensen als van Ivo: je wilt gegevens uit de databases makkelijk kunnen downloaden, zoals Ivo ze makkelijk in Zotero wil kunnen gebruiken. Check. (Van jullie beiden trouwens geen verrassende wens! ;-))
In 'ons' wensenlijstje was al voorzien in een soort 'favorietenmapje' met opties voor het maken van aantekeningen. Jij wilt er eigenlijk wat Zotero-achtige elementen aan toevoegen, zoals het kunnen taggen van je favorieten. Goed punt, het maken van annotaties dus bij je 'favorieten'.
Je schrijft bijvoorbeeld over transcriberen. Ik heb daar zelf ook herhaaldelijk over geblogd. Voor nu zijn er twee manieren: je maakt er zelf eentje, en deelt die eventueel (er kunnen dus meerdere transcripties ontstaan bij eenzelfde stuk), zoals in Leiden. Of je werkt samen aan dezelfde transcriptie, zoals bij het Nationaal Archief. Wat zou jouw voorkeur hebben?