Tool voor het maken van inventarissen
Bij het Regionaal Archief Leiden hebben we behoefte aan een goede tool om vanaf scratch een inventaris...
De digitale student komt in archieven niet aan zijn trekken ?
- sep 2010
- Yvonne Welings
- ·
- Aangepast jun 2024
- 19
- 73
De digitale student komt op de universiteit niet aan zijn trekken ! luidde de titel van de column van Ewoud Sanders in de NRC van afgelopen zaterdag. Aan de hand van een voorbeeld van een letterenstudent die onderzoek zou willen doen naar een bron van de negentiende eeuw betoogt Sanders dat studenten geen boeken meer uit bibliotheken willen halen, maar alleen willen zoeken op internet. Het lijkt mij in vergelijking tot het archiefwezen dat de letterenstudent redelijk gezegend is met digitale bronnen op de website van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, maar dit is volgens Sanders niet overzichtelijk en gestructureerd genoeg. De zoekmogelijkheden zouden primitief zijn. Hij stelt voor dat studenten de mogelijkheden krijgen voor gespecialiseerde datasets en dat ze moeten leren om slim te zoeken.
In de jaren tachtig was ik hoofd studiezaal wat nu het Zeeuws Archief is ( in een zeer propvolle studiezaal). Studenten voor een doctoraalscripties vormden vaste klanten. Een jaar voor het doen van bronnenonderzoek was in die tijd heel gewoon. Die categorie verdween door de veranderingen in het universitair onderwijs, maar toen ik de jaren negentig in 's-Hertogenbosch werkte als hoofd studiezaal van wat nu het BHIC heet, waren het vooral de ajo's die in het kader van het Meijerij Project een vaste klantengroep. In de universiteitsstad Tilburg, waar ik nu werkzaam ben, zie je vooral studenten rechtsgeschiedenis o.l.v. een hoofddocent voorzichtige schreden over de drempel wagen.
Reflecterend hoe studenten bronnen gebruiken en benutten bij archiefinstellingen kwamen bij mij de volgende gedachten op. Er is sinds de jaren tachtig een en ander veranderd, digitalisering is belangrijk credo geworden. De doelgroep voor wie het meeste wordt gedigitaliseerd, de genealoog komt geheel aan zijn trekken. Maar de student, als archiefinstellingen en masse verder gaan met digitaliseren hoe staat het daarmee ? Bij de Digitale Bibliotheek is veel gedigitaliseerd, maar blijkbaar volstaat digitalisering an sich niet als we de redenatie in de column volgen. Maar dan zou gesteld kunnen worden, dat de student de participerende gebruiker voor archiefinstellingen moet worden. Ligt daar de weg om wetenschappelijk onderzoek te stimuleren ? De participatie-uitdaging zou de agenda voor het archiefwezen in het komende decennium vormen.
Blijkbaar is er meer voor nodig om die participatie te bewerkstelligen. We blijven een moeilijk product beheren, dat vaak niet goed ontsloten is.
Zijn er archiefinstellingen, die specifiek voor het wetenschappelijk onderzoek, stimuleringsbeleid ontwikkelen. Ik ben benieuwd naar reacties.
Verken
Maand van de Geschiedenis: ‘Digital Dementia’
Symposium Digital Dementia MvdG2015 Jonge Historici, SNAAI en het Noord-Hollands Archief werken samen...
Hotspotmonitor en het archiveren van sociale media
Hotspots Hotspots’ zijn gebeurtenissen waar het handelen van de overheid en de samenleving elkaar inte...
Reacties
Dag Yvonne, volgens mij ligt het niet aan de ontsluiting. Die is wel goed, maar ik heb het idee dat archievenland bij 'ontsluiting' denkt dat het meteen publiekstoegankelijk of -vriendelijk is. Ikzelf heb laatst voor mijn studie aan de OU ook bij een van de grotere archieven zitten zoeken en kwam er niet uit! Ik denk dat de digitalisering nog teveel door archiefbeheerders en IT specialisten wordt gedaan. Onder het mom van 'iedereen kan educatief denken' worden er nog steeds ontsluitingen gemaakt, waarbij de doelgroepen of persona's niet in beeld zijn...Daar ligt een taak voor de archieven om de educatoren of publieksmedewerkers mee te laten denken in de totstandkoming van websites en ontsluiting van databases. Uiteraard moeten educatoren en publieksmedewerkers contacten met universiteiten gaan leggen om de vraag vanuit de studenten boven water te krijgen en mede te zoeken naar oplossingen. Dat kan zijn door het geven van gastcolleges op de universiteit of door de studenten naar de archieven te laten komen. Ook digitale instructies zijn mogelijk via de site. Aan de universiteiten de vraag of ze studenten wel gebruik willen laten maken van primaire bronnen. Van bijv de lerarenopleiding Mens & Maatschappij in Tilburg heb ik begrepen dat er geen tijd en ruimte in het programma is voor archiefonderzoek. Kortom, er zijn meer factoren dan dat het ontbreekt aan goede ontsluiting. De digitalisering lijkt een oplossing voor toegankelijkheid, maar daarmee zijn we nog lang niet klaar!
@Petra, wat je zegt is ook de kern van mijn betoog. De digitalisering en de huidige ontsluitingsmethodes volstaan niet, ook al maak je die interactief. Goede suggestie om educatoren te betrekken, ik denk zelf ook aan een gericht thema goed zou zijn zoals jij dat met Marietje Kessels voor de basisschool hebt gedaan. Yvonne Petra Robben zei:
Dag Yvonne, volgens mij ligt het niet aan de ontsluiting. Die is wel goed, maar ik heb het idee dat archievenland bij 'ontsluiting' denkt dat het meteen publiekstoegankelijk of -vriendelijk is. Ikzelf heb laatst voor mijn studie aan de OU ook bij een van de grotere archieven zitten zoeken en kwam er niet uit! Ik denk dat de digitalisering nog teveel door archiefbeheerders en IT specialisten wordt gedaan. Onder het mom van 'iedereen kan educatief denken' worden er nog steeds ontsluitingen gemaakt, waarbij de doelgroepen of persona's niet in beeld zijn...Daar ligt een taak voor de archieven om de educatoren of publieksmedewerkers mee te laten denken in de totstandkoming van websites en ontsluiting van databases. Uiteraard moeten educatoren en publieksmedewerkers contacten met universiteiten gaan leggen om de vraag vanuit de studenten boven water te krijgen en mede te zoeken naar oplossingen. Dat kan zijn door het geven van gastcolleges op de universiteit of door de studenten naar de archieven te laten komen. Ook digitale instructies zijn mogelijk via de site. Aan de universiteiten de vraag of ze studenten wel gebruik willen laten maken van primaire bronnen. Van bijv de lerarenopleiding Mens & Maatschappij in Tilburg heb ik begrepen dat er geen tijd en ruimte in het programma is voor archiefonderzoek. Kortom, er zijn meer factoren dan dat het ontbreekt aan goede ontsluiting. De digitalisering lijkt een oplossing voor toegankelijkheid, maar daarmee zijn we nog lang niet klaar!
Informatie Professional, september 2010 (online te raadplegen; zie melding Archiefforum 6 sept.): bijv. een artikel over: Studenten zijn erg 'data illiterate' (FOBID-congres Götenborg in augustus): Ze blijven hun data zelf vasthouden. Er is (te) weinig uitwisseling van onderzoeksgegevens. En ze moeten ook zelf nogal eens zoeken waar ze zelf de data hebben opgeborgen. Bibliotheken [en Archieven ?; Wim] zouden deze 'wetenschappelijke data' moeten verzamelen, in aparte repertories moeten plaatsen en beschikbaar moeten hebben voor andere vragenstellers/wetenschappelijke onderzoek(st)ers.
De VKS, inhuizig bij het IISG, houdt zich met de vraag bezig of e-onderzoek bijdraagt aan nieuwe onderzoeksmethoden, - technieken en -vragen. Heel ingewikkeld allemaal, maar wel nuttig in deze context.
http://www.uvt.nl/diensten/lis/searchengine.htmlZojuist via Twitter een vereenvoudigde zoekstrategie voor studenten Universiteit van Tilburg GetIt! Speelt blijkbaar overal zo ook te lezen uit reacties hierboven. Nog veel onderzoek vereist. Is wetenschap op zich: hoe overleven we in digitale informatiestroom?
Ik denk dat 't een samenspel is van drie (f)actoren: archiefdienst, universiteit en student. Als je kijkt naar het Stadsarchief Antwerpen: de verhuis naar het Felixpakhuis is destijds bewust zo gepland dat studenten er zo min mogelijk last van zouden hebben bij het schrijven van hun eindthesis. En in de Archiefraad (een soort Raad van Toezicht) zitten ook minstens een of twee hoogleraren die het belang van de universitaire onderzoekers behartigen. Volgens mij is er in geen enkele Nederlandse Universiteitstad een archiefdienst die op deze manier om gaat met studenten en academici.
@Petra, Ewoud Sanders geeft op zijn website ook tips, zie deze link
Deze post doet me denken aan een post die ik in 2007 schreef op een (verouderd) weblog: "Online toegang bepaalt richting onderzoek". Ik sta nog steeds achter dat stuk: door te kiezen wat gedigitaliseerd wordt, maken we bepaalde bronnen aantrekkelijker voor studenten en bepalen we mede wat onderzocht gaat worden.
Het lukt mij niet om het artikel van Sanders te vinden/lezen. Ik kan wel een kopje onderscheiden waarin hij zeg dat digitale bronnenverzamelingen per onderzoeksonderwerp ontbreken. Er bestaan wel bronnenverzamelingen per onderzoeksonderwerp zoals: het Labour History Net en de Virtual Library, waarvan drie onderdelen worden onderhouden door het IISG: Virtual Library Labour History; Virtual Library Women's History; Virtual Library Economic and Business History. Om onderzoek op m.n. op gebied van sociaal-economisch geschiedenis te ondersteunen legt men zich ook toe op het ondeling verbinden van data sets. Een voorbeeld hiervan is het CLIO-Infra project van Jan Luiten van der Zanden van het IISG, waarbij een aantal databases met gegevens over wereldwijde sociale, economische en institutionele indicatoren over de afgelopen vijf eeuwen worden verbonden. Die indicatoren maken onderzoek mogelijk naar de lange termijn ontwikkeling van wereldwijde ongelijkheid. Het IISG heeft al een aantal statistische datasets bijeengebracht, zoals die over lonen en prijzen en arbeidsverhoudingen. Ook DANS houdt zich bezig met het verbinden van datasets, zie bijvoorbeeld het Dariah-project.
http://apps.nrc.nl/demo-zaterdag/20100904___/2_6/index.htmlSabine Aarts zei:Overigens dreigt er wat spraakverwarring door het begrip "letterenstudent". Sanders lijkt daarmee vooral taalkundigen te bedoelen, niet (kunst)historici.
Het lukt mij niet om het artikel van Sanders te vinden/lezen. Ik kan wel een kopje onderscheiden waarin hij zeg dat digitale bronnenverzamelingen per onderzoeksonderwerp ontbreken.
@ Wim Het was niet FOBID, maar een IFLA-congres. Wim van den Hoonaard zei:
Informatie Professional, september 2010 (online te raadplegen; zie melding Archiefforum 6 sept.): bijv. een artikel over: Studenten zijn erg 'data illiterate' (FOBID-congres Götenborg in augustus): Ze blijven hun data zelf vasthouden. Er is (te) weinig uitwisseling van onderzoeksgegevens. En ze moeten ook zelf nogal eens zoeken waar ze zelf de data hebben opgeborgen. Bibliotheken [en Archieven ?; Wim] zouden deze 'wetenschappelijke data' moeten verzamelen, in aparte repertories moeten plaatsen en beschikbaar moeten hebben voor andere vragenstellers/wetenschappelijke onderzoek(st)ers.
Via Twitter: Bramdonkers Blogpost Eric Sieverts in reactie op Ewoud Sanders: "Digitale universiteit laat student wel aan zijn trekken komen" link
Het FelixArchief heeft begin deze week een lijst met een aantal scriptie-onderwerpen op zijn site gezet. Zijn er Nederlandse archiefdiensten die dit ook doen?
@Ingmar, Geweldig goed idee, je zou het kunnen vergelijken met een digitale leemte-lijst.
@Ingmar Een werkgroep van het Kon. Zeeuws Genootschap der Wetenschappen heeft vele jaren geleden een leemtenlijst uitgegeven. Die is nadien bijgewerkt door een werkgroep waarin naast iemand van het Genootschap ook medewerkers van het Zeeuws Archief, de Zeeuwse Bibliotheek en de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland zaten. De lijst is onlangs - eindelijk! - online gezet en te vinden op de koepelsite http://www.geschiedeniszeeland.nl. En zowaar: we hebben binnen een paar maanden al meer reacties binnen dan in de afgelopen jaren op de twee papieren versies! Ingmar Koch zei:
Het FelixArchief heeft begin deze week een lijst met een aantal scriptie-onderwerpen op zijn site gezet. Zijn er Nederlandse archiefdiensten die dit ook doen?
@Lineke Dat bedoel ik! (Al wist ik niet dat dit Leemtenlijst heette... Never stop learning)
Misschien interessant bij deze vraag het artikel over "Archival Intelligence" van Yakel en Torres in The American Archivist: http://archivists.metapress.com/content/q022h85pn51n5800/
Ik zie juist op Twitter een bericht uit 'Informatieprofessional' van vandaag (vrijdag 8 oktober): 'Onderzoekers leren publiceren in Open Access journals'. Dit lijkt mij relevant in deze discussie, omdat onderzoekers hun kennis (en gevonden bronnen) zouden kunnen (moeten ?) delen met anderen. met vriendelijke groet, Wim v.d. Hoonaard.
@Junte: Dank voor de tip! Ik heb slechts een deel van het artikel gelezen, maar het lijkt me vooral ook van nut voor geschiedenisopleidingen. Voor zover ik heb gemerkt gaat het vooral over de competenties die een archiefonderzoeker zou moeten hebben om goed archiefonderzoek te kunnen doen - ook nuttig voor archivarissen zelf, maar dan vanuit een ander perspectief. Zelf heb ik eens een klein onderzoek gedaan naar welke competenties een archiefmedewerker behoort te bezitten voor het doeltreffend kunnen helpen van archiefonderzoekers bij hun onderzoek (gepubliceerd in Jaarboek 3 van de SAP, als ik me niet vergis).