Voorwaarden archiefsites en de Wet Hergebruik van Overheidsinformatie

Als commerciële gebruiker van historische informatie (ben professioneel genealoog) heb ik me aangeleerd om altijd even de voorwaarden te checken voor ik een website gebruik. In Nederland dacht ik dat dat niet nodig was om de voorwaarden van archiefsites te checken, omdat de Wet Hergebruik Overheidsinformatie aangeeft dat de openbare informatie hergebruikt mag worden. Voor de eenvoud heb ik het hier over genealogische scans (burgerlijke stand, DTB, etc) waar geen auteursrechten op rusten.

Een rondje langs de voorwaarden van de websites van verschillende archieven laat echter zien dat de gebruikersvoorwaarden, disclaimers of huisregels echter vaak beperkingen opleggen aan het gebruik van het materiaal, wat volgens mij niet klopt met de WHO.

Een greep uit de websites:

• Stadsarchief Breda - Disclaimer: "Verveelvoudiging van de content met het kennelijke oogmerk deze openbaar te maken of het anderszins commercieel exploiteren daarvan is niet toegestaan zonder toestemming van Stadsarchief Breda en de overige rechthebbenden."

• West-Brabants Archief - Huisregels: "Reproducties mag u uitsluitend maken voor eigen oefening, studie of gebruik. Als u reproducties maakt voor publicatie, dan dient u over het auteurs- of eventueel gebruiksrecht te overleggen met een medewerk(st)er van het West-Brabants Archief. Indien u informatie uit de op het West-Brabants Archief aanwezige archieven of collecties verwerkt in een publicatie, dan vragen wij u één exemplaar van de publicatie voor opname in ons bibliotheekcollectie ter beschikking te stellen."

• West-Fries Archief - Voorwaarden gebruik afbeeldingen:

"Aan onze toestemming tot gebruik voor publicatie zijn de volgende voorwaarden verbonden:

• in geval van publicatie: toezending van een bewijsexemplaar.

• het is niet toegestaan beeldmateriaal te publiceren zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

• in alle gevallen, dat beeldmateriaal gebruikt wordt voor een publicatie, tentoonstelling, website of andersoortige openbaarmaking, is bronvermelding verplicht, tot op het inventarisnummer of collectienummer nauwkeurig.

• naamsvermelding van onze instelling bij de illustraties (‘Westfries Archief, Hoorn’)."

Update: Tamara Tesselaar van het West-Fries Archief reageerde op Twitter: "oei, deze discussie had ik over het hoofd gezien. We zagen ook nog de verouderde openingstijden. Tijd om alles even door te nemen!"

• Historisch Centrum Leeuwarden - Disclaimer: "Kennisneming en gebruik van informatie in de vorm van teksten, afbeeldingen, geluid en bewegend beeld op deze website is alleen toegestaan voor eigen oefening, studie of gebruik zonder commercieel oogmerk, of ter toelichting bij het onderwijs, zonder dat deze gegevens worden opgeslagen op gegevensdragers van anderen, in alle gevallen met inachtneming van de wettelijke voorwaarden. Vermenigvuldiging, downloaden, opslaan op gegevensdragers ten behoeve van derden, doorgeven aan derden of anderszins reproduceren voor derden is onder geen beding toegestaan."

• Regionaal Archief Alkmaar - Disclaimer:

"Voor persoonlijk gebruik is het toegestaan de afbeeldingen uit de beeldbank en ander materiaal te downloaden of te printen. In alle andere gevallen dient u toestemming te vragen aan het Regionaal Archief.

Het Regionaal Archief zal in de meeste gevallen toestemming verlenen voor gebruik van de afbeelding mits het Regionaal Archief Alkmaar als bronvermelding wordt genoemd. Ook stellen wij het op prijs bij publicatie in drukwerk een bewijsexemplaar te ontvangen." Update: Regionaal Archief Alkmaar meldde via Twitter: "Ik zie dat er nog oude info in de disclaimer staat uit de tijd van onze oude website. Bedankt voor het er op wijzen. We passen aan"

• Stadsarchief Amsterdam - Gebruikersvoorwaarden: "Artikel 10 Voor iedere vorm van openbaarmaking en verveelvoudiging van onderzoek, afbeeldingen, afschriften, uittreksels en bewerkingen van archiefbescheiden en verzamelobjecten is vooraf schriftelijke toestemming vereist van het Stadsarchief of van rechthebbenden op auteursrechten en verwante rechten op de betreffende archiefbescheiden. [...]" en leveringsvoorwaarden (PDF): "De levering van reproducties geschiedt uitsluitend ten behoeve van historisch, wetenschappelijk of statistisch onderzoek."

• Haags Gemeentearchief - Gebruikersvoorwaarden (DenHaag.nl): "Het overnemen van fotografie en afbeeldingen is niet toegestaan. Wilt u foto's of afbeeldingen gebruiken voor publicatiedoeleinden? Neem voor de voorwaarden contact op met de beeldredacteur via [emailadres]."

• Stadsarchief Rotterdam - Disclaimer: "Gebruik van de teksten en afbeeldingen van deze website is uitsluitend toegestaan ten behoeve van eigen oefening, studie of gebruik zonder commercieel oogmerk, of ter toelichting bij het onderwijs, in alle gevallen met inachtneming van de wettelijke voorwaarden. Bij gebruik van documenten uit de Archiefbank of uit de Collectie Beeldmateriaal moet in alle gevallen de bron worden vermeld. Eventuele hyperlinks dienen bezoekers rechtstreeks te leiden naar de context, waarbinnen Stadsarchief Rotterdam de content aanbiedt. Overneming, inframing, herpublicatie, bewerking of toevoeging zijn daarbij niet toegestaan."

• Streekarchief Rijnlands Midden - Colofon en Disclaimer: "Gebruik van de teksten en afbeeldingen van deze website is uitsluitend toegestaan ten behoeve van eigen oefening, studie of gebruik zonder commercieel oogmerk, of ter toelichting bij het onderwijs, in alle gevallen met inachtneming van de wettelijke voorwaarden. Bij gebruik van afbeeldingen en teksten moet in alle gevallen de bron worden vermeld. Eventuele hyperlinks dienen bezoekers rechtstreeks te leiden naar de context, waarbinnen het Streekarchief Rijnlands Midden de content aanbiedt. Overneming, inframing, herpublicatie, bewerking of toevoeging zijn daarbij niet toegestaan."

Volgens mij hebben degenen die deze voorwaarden hebben opgesteld nog niet door dat archieven er voor iedereen zijn, voor elk gebruik, of dat nou persoonlijk of zakelijk is. Toestemming vragen voor hergebruik van openbare informatie zonder auteursrechten is niet nodig en een presentexemplaar mag niet als voorwaarde gesteld worden. Zie hiervoor artikel 6 lid 2 van de Wet Hergebruik van Overheidsinformatie: "Een met een publieke taak belaste instelling verbindt aan de toestemming voor hergebruik geen licentievoorwaarden die de mogelijkheden tot hergebruik nodeloos beperken of waardoor de mededinging wordt beperkt." en de Memorie van Toelichting: "Gebruiksvoorwaarden die in geen geval wenselijk zijn hebben bijvoorbeeld betrekking op de wijze waarop de verstrekte informatie mag worden gebruikt, zoals: een beperking van de hoeveelheid bevragingen die kunnen worden gedaan, de schaal waarop hergebruik mag plaatsvinden, de tijd die hergebruikers hebben om documenten te gebruiken, het beperken van het gebruik tot alleen eigen gebruik of de registratie van de hergebruiker voorafgaand aan het verstrekken van gegevens." (met dank aan Rienk Jonker voor de links).

Het gekke is dat veel van deze archieven actief bezig zijn met open data beleid. Ik denk dat daarbij vergeten is ook even de disclaimers en voorwaarden tegen het licht te houden. Tijd om even alsnog te doen?