Doemscenario of (virtuele) werkelijkheid: gaan de studiezalen van Nederlandse archieven dicht?
Er bestaan in toenemende mate grote zorgen over de openbare toegankelijkheid van Nederlandse archiefin...
Stelling: "alleen bestandsformaten bewaren die een gebruiker daadwerkelijk kan gebruiken" ?
- jun 2018
- Verwijderde gebruiker
- ·
- Aangepast 28 jun
- 7
- 38
Als reactie op het lesmateriaal dat Jeroen van Luin op dit platform plaatste, poneerde Luud de Brouwer bovenstaande stelling. Op deze berichten kon echter niet worden gereageerd, waardoor de discussie op het platform een beetje uit elkaar viel (Verbeterpuntje pleio... )
Omdat ik het wel een interessante discussie vind , heb ik de berichten van Luud en Jeroen hier even onder elkaar gezet. Ik broed zelf ook nog even op een reactie.
Update door Luud de Brouwer, op 12-6-2018
Jeroen,
hartstikke goed dat je dit hier deelt. Ik heb een aantal presentaties snel bekeken en het ziet er prima uit.
Ik heb wel een kritiekpuntje, het zogenaamde stokpaardje. :)
Wat mij betreft mag je nadrukkelijk in schrift en spraak zeggen dat we bewaren om beschikbaar te stellen. Dat is het doel. Bewaren op zich is geen doel en dient geen doel als we het niet beschikbaar kunnen en mogen stellen.
Voor wat betreft het e-depot is het daarom ook wezenlijk dat we alleen bestandsformaten bewaren die een gebruiker daadwerkelijk kan gebruiken en raadplegen.
Update door Jeroen van Luin, op 12-6-2018
Hallo Luud,
Volgens mij wordt het nu een serie van updates, in plaats van een discussie, dus wellicht moeten we de conversatie hierna verplaatsen naar het onderdeel "Discussies"...
Maar als reactie even: ik begrijp en deel je punt, maar ben het om twee redenen met de door jou gebruikte formulering niet eens:
1) Niet beschikbaar stellen is het doel, maar het gebruik door de archief(her)gebruiker. Dat betekent dat bovenop beschikbaar stelling ook de extra informatie (representation information of descriptive information) moet worden meegeleverd. De verantwoordelijkheid die OAIS oplegt aan een e-depotbeherende instelling om de volledigheid van het archief, alle rechten en mandaat en alle extra informatie die nodig is voor interpretatie goed te beheren, is de kern van het OAIS-hoofdstuk. En natuurlijk het kennen van je klant, en van de kennis die die klant al bezit.
2) Voor de vondst van de Rosetta Stone konden we hiërogliefen niet lezen. Hadden we dat bestandsformaat niet bewaard "omdat toch niemand het kon lezen", dan hadden we nu een enorm gat in onze geschiedenis niet kunnen opvullen. Een digitaal bestandsformaat niet bewaren omdat we het nú niet kunnen of mogen raadplegen zou zonde zijn, als er de verwachting kan zijn dat in de toekomst de software voor raadplegen wel beschikbaar wordt. Tegelijkertijd moeten we natuurlijk wel sturen op dat de vormers van archief zoveel mogelijk formaten gebruiken die we wel direct kunnen tonen.
Verken
Archief vs. bedrijfsinformatie
Na een blik geworpen te hebben op onze buren (Duitsland) begint mij het schrikbeeld op te doemen dat h...
Een e-depot is geen totaaloplossing voor digitale duurzaamheid
E-Depotvoorzieningen Inleiding Deze pagina is onderdeel van een set aanvullingen op de in 2011 gepubli...
Reacties
Lastig, want voor beide meningen valt wat te zeggen.
Het lijkt me sowieso al heel lastig om vast te stellen wanneer er sprake is van een bestandsformaat dat de gebruiker niet kan lezen. In theorie is elk bestandsformaat nog te lezen, alleen heeft lang niet iedereen de beschikking over hard- en software (en kennis) om dit te doen. Maar omdat 99,9% van de gebruikers iets niet kan lezen, moeten we het dan verwijderen, zodat het ook voor die 0,1% niet meer beschikbaar is?
Tegelijkertijd: ik heb er een hard hoofd in dat in de toekomst mensen software gaan schrijven om die onleesbare bestanden weer leesbaar te krijgen. Daarnaast is het dan nog eens de vraag of - als dit al gebeurt - de authenticiteit van de bestanden nog wel voldoende geborgd wordt.
Toch neig ik naar het standpunt van Jeroen: niet weggooien.
Het probleem met de stelling van Luud is, dat hij geen onderscheid lijkt te maken tussen het bestandsformaat dat wordt bewaard (in de AIP), en het bestandsformaat dat aan een gebruiker ter beschikking wordt gesteld (DIP). Het kan best zo zijn dat je een bestand bewaart in een duurzaam, maar niet heel wijd geaccepteerd formaat (zoals bijvoorbeeld jp2), maar een kopie in een ander bestandsformaat aanmaakt op het moment dat iemand het wil inzien / hergebruiken (bijvoorbeeld een jpg).
Iets wat je bewaart (als AIP) hoeft dus niet direct in een goed toegankelijk formaat te staan, als je maar de mogelijkheid hebt om het te converteren. (maar misschien bedoelde Luud dat ook wel impliciet).
Er is wel wat voor te zeggen om van stukken die in een lastig raadpleegbaar formaat staan, tóch het originele bestandsformaat (naast een eventueel genormaliseerd of “duurzaam” formaat) te bewaren. Bij bijvoorbeeld het archiveren van games en kunst wordt veel meer ingezet op emulatie als preserveringsstrategie. Daarmee worden raadpleegomgevingen gemaakt waar verouderde bestandsformaten mee geraadpleegd kunnen worden, op de manier zoals dat ook kon ten tijde van de creatie. Dat zou voor meer dynamische archiefbescheiden wel eens een betere strategie kunnen zijn dan conversie. Het bewaren van het originele formaat heeft dan zeker nut, als het nú niet heel goed raadpleegbaar is, kan het best zo zijn dat het later wel raadpleegbaar is en dan een meer authentieke weergave van het stuk is dan het stuk “platgeslagen” in één of ander formaat waarvan met 10 jaar geleden dacht dat het duurzaam was.
Aan de andere kant is er ook zeker wat voor te zeggen om een keuze te maken en het originele bestand níet te bewaren: het is een hoop extra opslag = extra kosten. Is het dat wel waard? Om uit te leggen waarom wij het nodig vinden dat je flexibel keuzes zou moeten maken in wélke bestandsformaten je een archiefstuk bewaard in de AIP, heb ik eerdereen keer dit schema gemaakt:
Het is zeker een lastige kwestie. Gaan we bewaren om het bewaren, het traditionele beheerdersstandpunt, of gaan we bewaren om beschikbaar te stellen.
In dit stadium van de ontwikkelingen rondom het e-depot zijn er nagenoeg uitsluitend beheerders aan het woord. Niets ten nadele van deze collega's maar ze hebben over het algemeen een beperkte blik.
Als je kijkt vanuit het standpunt van het beschikbaar stellen, dan moet je eerder keuzes maken. En die beginnen al bij het adviseren aan een organisatie op het moment dat ze keuze voor een softwareapplicatie met bijbehorend bestandsformaat gaan kiezen. Als het "eeuwig" te bewaren bestanden gaat opleveren, kies dan voor een bestandsformaat dat voor grote groepen toegankelijk is.
Het gevaar als je dat niet doet, kiezen dus, is een e-depot met allerlei exoten daarin waar je je publiek geen dienst mee bewijst. De archiefvormende instantie overigens ook niet meer op termijn. Als het informatie is die voor langdurige bewaring in aanmerking komt, dan mag je toch eisen stellen als archiefdienst?
We gaan voor een goede en toegankelijke staat? Niets meer en niets minder.
En betrek eindelijk eens dienstverleners bij het inrichten van een e-depot en de keuzes bij het opnemen van metadata en bestandsformaten voordat ze worden opgenomen.
Luud, ik geloof dat je mijn reactie niet hebt begrepen.
Het gaat niet "bewaren om te bewaren". Bewaren en beschikbaar stellen zijn twee verschillende dingen.
Je bewaart (AIP) in het formaat dat daar het meest geschikt voor is. Dat zal meestal het originele bestandsformaat zijn en eventueel (ook) een genormaliseerde versie.
Je stelt beschikbaar (DIP) in het formaat dat dán, op dát moment, voor díe gebruiker, het meest geschikt is. Dat kan een ander formaat zijn, dan het formaat dat je bewaart.
Voorwaarde is uiteraard dat het bewaarformaat te converteren is naar een gangbaar formaat, dat verandert in de loop van tijd dus deze check moet je opnemen in je preservation processen.
Ik ben het overigens helemaal met Luud eens dat we ervoor moeten dat er zo min mogelijk (liefst geen) ongangbare bestandsformaten worden gevormd. Bij de archiefvormers dus inzetten op het gebruik van gangbare bestandsformaten.
Dat gezegd hebbende, we weten dat er een behoorlijke voorraad aan digitaal gevormd archief bestaat van de afgelopen 20 jaar. En die overgang naar "alleen maar gangbaren bestandsformaten maken" is nog niet afgerond. We zullen er dus rekening mee moeten houden dat er te bewaren archief is dat deels bestaat uit bestandsformaten waarmee het e-depot nog niet overweg kan.
Gelukkig zijn veel softwarepakketten wereldwijd gebruikt. Qua inhoud zijn de Nederlandse digitale archiefstukken speciaal, maar de bestandsformaten zijn wereldwijd in gebruik. En er hoeft er maar één een viewer te maken, of een migratietool, en iedereen kan die gebruiken.
@Anje
Ik denk dat ik wel begrijp wat je me duidelijk wilde maken. Mijn reactie was niet speciaal tegen jouw reactie gericht.
Wat ik me wel afvraag: stel dat je een exoot bewaard in je AIP en een burger of rechtbank wil het origineel zien, niet de afgeleide. Dat levert dan toch problemen op?
Ik ben voorstander van het maken van afgeleiden om een snelle presentatie in de browser te kunnen presenteren. Het uitserveren van originelen uit het e-depot lijkt me vooralsnog een onhaalbare en onwenselijke kaart als je kijkt naar performance en een klantvriendelijke oplossing.
@Jeroen
Klopt helemaal! Maar desondanks is het een goed streven om conversie naar beter leesbaar of presentabel bestandsformaat te blijven stimuleren.
Als dat echt niet anders kan, dan moet het maar zo. Maar realiseer je dan ook dat eventueel raadplegen, ook niet op termijn, onmogelijk kan zijn. Zolang het om documenten gaat zal het allemaal zo'n vaart niet lopen, maar als het om complexere bestanden gaat bv. CAD, loop je al snel tegen grenzen aan.