Opbrengsten Inspiratiesessie “van binnen naar buiten én van buiten naar binnen”

Op 20 november 2025 organiseerde de Taskforce Museumarchieven (TFMA) in het Kunstmuseum Den Haag een inspiratiesessie rond de vraag “Hoe versterken archieven en collecties elkaar?” met als centrale lijn “van binnen naar buiten én van buiten naar binnen”.

Michiel Goosen lichtte namens de TFMA toe hoe sinds 1996, toen musea buiten de Archiefwet vielen, de aandacht voor museale archieven verschoof. In verschillende onderzoeken zijn uitdagingen in kaart gebracht en is een agenda ontstaan met kennissessies, kennisproducten (blokkenmodel, blobmodel) en het werken aan een nieuw BSD in afstemming met VNG en sectorinstellingen. Digitale vraagstukken - born-digital archiveren, AI - maken de noodzaak van goede waardering, selectie en ontsluiting alleen maar urgenter.

Vervolgens presenteerden vier instellingen hoe zij collecties, archieven en publieksverhalen verbinden. Vincent de Keijzer toonde hoe het Kunstmuseum via de Kronieken en de Tijdlijn alle gebeurtenissen rond collectie en organisatie beschrijft en daarmee een rijke dataset creëert voor onderzoek en toekomstige AI-toepassingen. De nadruk ligt op gebeurtenissen, niet alleen op objecten, en op vrij zoeken via een open-source schil over Adlib. Een freeze tot en met 2025 moet de dataset stabiel en citeerbaar maken.

Suzanne Rus liet zien hoe het Drents Museum met Ontdek Drenthe de collectie letterlijk de provincie in brengt. Via webapp, QR-codes en AR/VR op locatie ervaart het publiek wat er op specifieke plekken is gebeurd, zoals bij de vindplaats van het Meisje van Yde. Het project groeide van een DigitALL-pilot op drie locaties uit tot een programma met vijftien tot twintig plekken, in nauwe samenwerking met regionale partners. De rol van regiomanager blijkt cruciaal om die infrastructuur te bouwen en om een blijvende samenwerking met regio partners te borgen.

Marijke Oosterbroek schetste hoe het Amsterdam Museum van een versnipperd landschap van websites en geheugensites naar één centrale hub en digitaal depot wil. De ervaring met onder andere “Corona in de Stad” en de 750 “Ode aan de vrouw”-verhalen laat zien dat user generated content en born-digital materiaal serieuze depot- en infrastructuurvragen oproepen. Het museum werkt aan een koppeling met Axiell en LOD, in lijn met NDE, en verkent samen met partners als Limburgs Museum, Meemoo, KB en Waag hoe duurzame opslag en toegankelijkheid vorm kunnen krijgen.

Tot slot presenteerde Marieke Koppelmans het Ons Limburgs Museum-platform, dat met Verhalen van de Maas begon. Het Limburgs Museum ziet zichzelf als facilitator van het collectieve geheugen van Limburg; iedereen kan bijdragen, community-curators worden ingezet (en betaald), en thema’s als hiphop, queer-geschiedenis, dialect en dementie krijgen een plek via verhalen, podcasts en co-curatie. Doorlopend publieksonderzoek en A/B-testen helpen bij het aanscherpen van UX, branding en functionaliteiten.

In het afsluitende panel ging het over de balans tussen inhoud, techniek en organisatie. Hoe zorg je dat je informatie niet alleen verzamelt “om vast te leggen”, maar omdat je er echt iets mee doet? De deelnemers benoemden het belang van goed opdrachtgeverschap, ruimte voor prototypes, een robuuste data-infrastructuur (datahub) en het expliciet plannen van beheer en continuïteit. Projectsubsidies helpen bij experimenten, maar structurele middelen zijn nodig om digitale voorzieningen – en nieuwe vormen zoals AR - duurzaam te borgen en als erfgoed te documenteren. Ook pleitten zij voor bewuste keuzes rond open source: niet als wondermiddel, maar als manier om autonomie en hergebruik te vergroten.

Tip: Studiedag: "Op naar klare data" over betere publieke ontsluiting van collecties en archieven - KIA community

Beschikbare documenten:

Er is een kort verslag met Tips & Tricks beschikbaar. Ook de drie presentaties vindt je in onderstaande bijlagen. Een video met een demo van de Tijdlijn zie je hier. Voor degenen die deze sessie gemist hebben is er een integraal verslag.