Een inkijkje bij het NA: archiveren van een eigen account op sociale media

Archiveren van sociale media is al langer onderwerp van discussie. Niet zozeer waarom het gearchiveerd moet worden, maar wel wat je precies binnenhaalt en hoe je dat doet. Dat hangt natuurlijk ook af van met welk doel en voor wie je de materie archiveert. Het Nationaal Archief (NA) heeft het eigen Twitter (inmiddels bekend als ‘X’) account binnengehaald, met het oog op archiveren van overheidsinformatie op sociale media. Er zijn verschillende manieren om sociale media te archiveren, op te slaan en beschikbaar te stellen. In deze blog lees je over één van deze manieren. Wil jij meedenken over wat de beste manier is?

Einde van een account

Het NA had twee accounts op Twitter, een zakelijk - en een publieksaccount. Sinds 1 juli 2021 verschijnen zowel zakelijke als publieke berichten vanaf één account. Dit was voorheen het zakelijke account van het NA. Het publieksaccount moest dus gearchiveerd worden en daar hebben we intern een project voor opgezet. Met de kennis van nu, zou je idealiter al iets ingericht hebben voor archivering van sociale media. Dat was echter niet het geval, waardoor het archiveren achteraf gebeurde. Dat bepaalde voor een deel de aanpak en de scope van ons project.

Het is belangrijk om goed te bedenken wat je precies wil veiligstellen. Dit helpt je namelijk kiezen met een methode hoe je dat gaat doen. Gaat het enkel om de posts die vanaf een bepaald account zijn gemaakt? Of ook om de interactie die op sociale media heeft plaatsgevonden? Daarmee bedoelen we bijvoorbeeld de mogelijkheid om posts te liken, reposten, of erop te reageren. Welke oplossing we ook zouden kiezen, we hadden één belangrijk criterium. We wilden namelijk voldoen aan de eisen van duurzame toegankelijkheid.

Methode (oftewel #hoedan?!)

Binnen het NA is een onderzoek geweest naar de mogelijkheden om sociale media te archiveren. Er zijn verschillende tools uitgeprobeerd en er zijn een aantal eisen geformuleerd. Zo moest de interactie bewaard blijven. Ook vonden we het belangrijk dat de weergave zoals het destijds op het web gepresenteerd was (inhoud, vorm en structuur), behouden bleef. De persoonlijke berichten die verstuurd kunnen worden via sociale media, zagen we niet als onderdeel van wat we wilden archiveren. Aangezien we wisten dat één van de NA Twitter accounts opgeheven zou worden, zijn we begonnen met het archiveren van dat account. Andere sociale media platformen en accounts waren dus buiten scope van het project.

Toen we begonnen met het project, kon het binnenhalen van Twitter op grofweg drie manieren.

1. Binnenhalen van je eigen account door het te downloaden. Wanneer je inlogde bij Twitter had je de optie om je eigen data te downloaden (dit kan bij X overigens nog steeds). Je krijgt dan een ZIP met onder andere JavaScript bestanden en een HTML index van je archief. Hoewel je op deze manier beschikt over een volledig archief van je eigen data, bevat het ook de persoonlijke berichten die we juist niet wilden opnemen. Daarnaast zitten er verkleinde afbeeldingen en (verkorte) links in het archief. De afbeeldingen zoals ze gepost zijn en de links verwijzen naar de online omgeving. Indien het platform helemaal opgeheven zou worden, zou je dus ook een deel van je data kwijt zijn omdat dat niet in het archief zit. Deze methode rijmt dus niet met de criteria van duurzame toegankelijkheid en de originele weergave die we wilden behouden.
   
   
2. Het account binnenhalen via de API. Op deze manier haal je enkel de data binnen via de Twitter API en kun je die analyseren. Deze data is niet beperkt tot één account en dus te ruim voor de scope van ons project. Bovendien bevat een dergelijke download geen visuele (of materiële) aspecten van het oorspronkelijke document, waardoor het valt te betwisten of je API data wel als een authentieke weergave van het platform kan beschouwen. Bovendien kondigde Twitter in februari 2023 aan dat de vrije toegang tot de API niet meer ondersteund zou worden. Het zou wel mogelijk zijn om gebruik te maken van een betaalde variant.
   
   
3. Benadering die meer in de buurt komt van webarchivering (harvesten). Dit is de methode die we uiteindelijk hebben gekozen. We hebben gebruik gemaakt van WebRecorder. Dit is een opensource tool, die het mogelijk maakt om interactieve websites binnen te halen. WebRecorder is als plug-in te installeren in je browser. Je kunt daarmee zowel handmatig als geautomatiseerd webpagina’s harvesten. Dankzij deze methode konden we ons beperken tot het eigen NA account en het was mogelijk om de data op te slaan in het WARC-formaat (voorkeursformaat voor web- en sociale media archieven).

Meer likes en verdwenen afbeeldingen

Helaas was het niet mogelijk om verder terug te scrollen in het account dan 25 januari 2018. Bij een onbetaald Twitter account mag je namelijk een maximaal aantal tweets per dag inzien, waardoor de tweets van 2012 tot 2018 niet beschikbaar waren en dus ook niet gearchiveerd konden worden met behulp van WebRecorder. Dat was wel mogelijk voor tweets tussen 2018 en 2022. Het archief kon via de browser worden ingezien, maar het is ook mogelijk om een export op te slaan. Bijvoorbeeld in het WARC-formaat. Op het eerste gezicht zijn we tevreden over de methode, want de “Look and Feel” van het platform die we belangrijk vinden, is inderdaad behouden gebleven. Je ziet bijvoorbeeld niet alleen de (re)posts die vanaf het NA account zijn gepubliceerd, maar ook het aantal likes, reposts en commentaren.

Naast het nadeel dat we tweets van voor 2018 niet konden archiveren, zagen we ook verschillen tussen het live web en de gearchiveerde tweets. Het aantal likes kwam bijvoorbeeld niet overeen met de live (re)posts en sommigen afbeeldingen waren niet gearchiveerd. Hieronder in het screenshot is bijvoorbeeld te zien dat de repost van het NA wel de link pointer.kro-ncrv.nl bevat (rechts), maar niet de afbeelding die wel bij de live post te zien is (links).

Screenshot van live repost door NA (links) waar de afbeelding bij de link te zien is en rechts de gearchiveerde repost zonder afbeelding.

Nieuwe handreiking op komst

Hoe nu verder? De ervaringen die we hebben opgedaan, nemen we mee in de handreiking over sociale media archivering die we als NA samen met collega-experts uit het veld ontwikkelen. Deze handreiking gaat bestaan uit vijf modules, waarin onder andere wordt ingegaan op het juridisch kader en de criteria en technieken om sociale media binnen te halen. Dit kennisproduct bouwt onder andere voort op het project sociale media archivering van het Rijksprogramma voor Duurzaam Digitale Informatiehuishouding (RDDI), dat eind 2023 is afgerond. Met behulp van een redactiegroep zijn er al drie modules geschreven, die na de zomer op de website van het NA worden gepubliceerd. Deze zomer wordt gewerkt aan technieken en praktijkvoorbeelden. Deze handreiking zal breder zijn dan het interne onderzoek dat NA heeft uitgevoerd, en zich dus niet alleen richten op Twitter (X), maar ook op platformen zoals Facebook en LinkedIn.

Denk mee!

Ben jij al bezig met sociale media archivering? En heb je praktijkvoorbeelden van hoe het wel of juist helemaal niet moet? Dan komen we graag met je in contact! Laat hieronder een reactie achter, of mail mij via: susanne.vandeneijkel@nationaalarchief.nl. Ook als je vragen hebt of meer wilt weten over het onderwerp hoor ik graag van je.